Freyr - 01.11.1999, Blaðsíða 9

Var ráðunautur fyrir í sýslunni
þegarþú komst þar til starfa?
Já, að nokkru leyti. Guðmundur
Jósafatsson frá Brandsstöðum hafði
starfaði þar í hlutastarfi og aðallega
við úttektir á jarðabótum.
Þú hefur þá verið þátttakandi í
þeirri byltingu sem íslenskur land-
búnaður upplifði á þessari öld?
Já, það má segja það. Ég lenti al-
veg í upphafinu þegar ég vann á
jarðýtu árið 1946, en það ár voru
keyptar fyrstu tvær jarðýtumar í
sýsluna. Fyrst komu TD-6 og TD-9
og siðar TD-14. Þetta voru Inter-
national ýtur en svo komu fleiri
gerðir, t.d. Caterpillar.
Þegar ég tók við Ræktunarsam-
bandinu var fyrsta verkið að koma
framræslunni í gang. Við fengum
fyrst gröfu ffá Vélasjóði en keypt-
um síðan fljótlega gröfu sjálfir og
síðan aðra til. Þetta voru víragröfúr
en töluvert seinna komu vökvagröf-
umar og við skiptum yfir í þær um
leið og þær komu á markaðinn.
Þessi útgerð gekk mjög vel enda
áttum við tækin sjálfir og gátum
skipulagt allt eftir eigin höfði. Nóg
var af landi til að ræsa fram, en
sumir bændur þurftu nokkum tíma
til að átta sig á að þetta væri bæði
ódýr og hagkvæm framkvæmd,
þannig að þeir tóku ekki alveg nógu
skarpt við sér. Þetta var töluvert
breytilegt eftir sveitum en að því
kom að allir urðu samstiga um að
ná upp ræktuninni. Síðan var reynt
að sjá til að það væri nógur véla-
kostur, þ.e. jarðýtur, í jarðvinnsl-
una. Seinna fengum við svo ripper-
tönn á jarðýturnar til að komast of-
an í jörðina þegar teknir voru fjár-
húsgrunnar en þá komst í tísku að
hafa vélgenga kjallara fyrir taðið.
Þannig þurfti alltaf að vera að end-
urnýja þessi tæki m.t.t. framþróun-
arinnar.
Um þetta leyti voru greidd veru-
leg framlög út á bœði framrœslu og
nýrœktir.
Já, það var í fúllum gangi og létti
mjög undir. Ég var þá að gera mér
vonir um að með þessari ræktun og
Fjárhúsin á Grundarási.
aukinni heyöflun yrði hægt að
tryggja heyforða hvernig sem tíðar-
far yrði. Það fór hins vegar svo að
eftir því sem heyöflunin varð meiri
þá fjölgaði búpeningi, þannig að
ásetningur lagaðist ekki nægilega
fljótt.
Hvernig var árferði á starfstíma
þínum?
Það var ágætt fyrstu árin en svo
kom harðindakafli, fyrst rétt fyrir
1970, þegar hafís var landfastur í
nokkra vetur, og svo í lok 8. áratug-
arins. Einnig gerði Heklugosið
bændum erfitt fyrir á sauðburði
1970. Ég man að samkvæmt fóður-
birgðaskýrslum vantaði eitt árið
sem svaraði 500 tonnum af fóður-
bæti í eitt sveitarfélag í sýslunni.
Arið 1980 skapaðist alvarlegt
ástand í afréttinni í Miðfirði.
Spretta var lítil en samtímis var
mikið af fénaði í heiðinni. Það var
rétt áður en fé stórfækkaði vegna
kvótans. Þá stórsá á afréttinni, gras-
rótin skemmdist og vatnið vann sig
niður og það mynduðust skurðir í
lægðum og framburður úr þeim.
Sú grátbroslega saga gekk um
það leyti að Bandaríkjamenn hefðu
gert fyrirspum til íslands um það
hvað væri að gerast þarna inn af
Miðfirði. Þar sást svört lengja
meðfram heiðargirðingunni á loft-
myndum ffá gervitungli og vom
þeir að velta fyrir sér hvort væri
verið að byggja þarna flugvöll!
Sem betur fer tóku menn sig á og
fóru að reka seinna á afréttinn og
taka búféð fyrr ofan á haustin þann-
ig að þetta ástand varaði ekki lengi.
Ég álit að afféttin sé ekki búin að
ná sér enn og nær sér kannski aldrei
að fúllu eftir þetta. Skorningamir
standa eftir en ffamburðurinn úr
þeim litaði mjög árnar í vorleysing-
um og hafði jafnvel skaðleg áhrif á
laxastofninn.
Byggingaframkvœmdir?
Lítið var um byggingu gripahúsa
þarna á fyrstu árum mínum í starfi,
upp úr 1953, þó að veitt væru fram-
lög til byggingar. Ég man eftir að
ég bjó til slagorð einu sinni, sem
hljóðaði svo: „Efykkur vantar pen-
ing þá skuluð þig byggja hlöðu“.
Vegna þess að styrkurinn var
hagkvæmur og stæðu menn að
þessu sjálfir og undirbyggju bygg-
inguna vel þá gætu þeir komist
mjög vel frá þessu og jafnvel haft
afgang. Auk þess myndi umhirða á
heyjunum stórbatna.
Mér dettur hér í hug að í blaði,
sem ég gaf þá út, skrifaði ég grein
um hvað ég teldi vera hlutverk
ráðunauta. Þar nefndi ég m.a. að
bæta kjör bænda og jafnframt
lækka ffamleiðslukostnaðinn, sem
átti þá að vera neytendum til hags-
FREYR 12/99 - 9