Elektron - 01.04.1915, Blaðsíða 5

ELEKTRONl
...— Málga^u F. í . S. =-
I. árg.
Iteykjavík, apríl 15)15.
1. tbl.
JElí með birtisl fyrsta blaðið
af „Elektron“, er pað gefið úl af
„Fjelagi íslenzkra símamanna“ (E.
í. S.). Fyrst um sinn er œtlasl til
að blaðið komi út annan bvern
mánuð og verður stærðin sii sama
og bjer. Kappkostað mun verða að
bafa blaðið sem fjölbreyilast og sem
bezt við bœfi lesenda. Aðallega mun
það flytja greinar og frjettir um
jirðritun og firðtölun, en þar að auki
mun birtast ýmislegt, sem snertir
rafmagnsjrœðina yfnieitt. Pess skal
getið, að greinar í blaðið verða á-
valt teknar með þökkum.
Hvað er Tolt, Ampere...?
Fyrir þá lesendur blaðsins, sem
lítið hafa kynt sjer i afmagnsfræði
áður, setjum vjer lijer skýringu á ein-
ingum þeim, sem gengið er út frá við
ýmsar rafmagnsfræðislegar mælingar,
og eru þessar þær helztu :
Fyrst er hin svonefnda C. G. S. ein-
ing (centimeter-gramm-sekúndu-ein-
ing). A henni grundvallast allar hinar
einingarnar. Hún er alveg óháð og
óhagganleg, og er hægt að mæla alt
með henni. Hraðaeiningin er sá hraði
sem líkami hefur þegar lrann fer 1 cm.
á sek. Aflseiniv-jin er það afl, sem
þarf lil þess að láta líkama, sem vegur
1 gr., fá 1 cm. hraða á sek. (1 hraða-
eining), með því að láta aflið verka
á hann í 1 sek. Aflseiningin heitir
Dyn ; er það komið af gríska orðinu
dunamis, sem þýðir afl. 1 dyn=
0,00101937 gr.; lgr.=981 dyn. Eining-
in fyrir vinnu heitir Erg ; og er það sú
vinna, sem unnin er þegar 1 dyn
verkar á 1 cm. fjarlægð, þ. e. a. s.
þegar 1 dyn flytur 1 gr. um 1 cm.
Erg er myndað af gríska orðinu ergon,
sem þýðir vinna. 1 kg. samsvarar
981.000 erg.
Einingar þessar hafa að eins vís-
indalega þýðingu, daglega notum vjer
aðrar hentugri, og koma þær hjer á
eftir.
Spenna. Fegar rafmagn streymir
gegnum leiðara, tölum vér um spennn
þess og straumstyrkleika. Svarar spenn-
an til þrýsting vatns, í pípu, og straum-
styrkleikinn til vatnsmagnsins. Spenna
rafinagnsins er mæld í volt (til minn-
ingar um ítalska eðlisfræðinginn Ales-
sandro Volta, (1745 —1827). 1 volt er
9/io af spennunni hjá nýjum Daníell’s
rafmagnsvaka, eða 108 C. G, S. ein-
ingar — 108 táknar að talan 10 eigi
að margfaldast 8 sinnum með sjálfri
sjer (100.000.000). Litla talan er kölluð
veldi, og er sagt að 10 sje í áltunda
veldi. Dæmi: 102=100; 108==1000;
23=-2X2X2=8; 10.000=104 o. s. frv.
Sje veldistalan negatív (—) merkír
það að útkoman sje brot; t. d. 10_1
=0.1=Vio; 10-*=0.01=1/ioo; 0 001=
í/iooo^IO-3 o. s. frv.