Mjölnir - 03.11.1967, Page 5

Gylfi Þ.
Bara klauflax.
Klauflax ríkisstjórnarinnar
Ríkisstjórnin hcfur nú fyrirskipað ný gjaldcyr-
ishöft. Fóa hcfði grunað, að hún ætti cftir að
gripa til sliks, því ekkcrt hefur hún fordæmt af
annarri eins vandlætingu eins
og viðskiptahöft fyrri rikis-
stjórna.
Það er broslegt að lesa skrif
stjórnarblaðanna um nýju höft
in. Blöðin vilja helzt ekki nefna
þau réttu nafni, og gripa til
hinna kúnstugustu orðaleikja
í því skyni að blekkja lesendur
sína um eðli hinna nýju róðstafana. —
Allir kannast við söguna um karlinn, sem
braut föstuna með því að snæða sviðafót. Við
yfirheyrslu neitaði hann staðfastlega að hafa
neytt kjöts ó föstunni, hinsvcgar kannaðist hann
við að hafa borðað klauflax.
Stjórnarmólgögnin haga sér eins og þessi karl.
Þau kannast ekki við, að ríkisstjórnin hafi sett
ó gjaldeyrishöft, hún hafi bara „sett rcglur um
aukna innborgun og bindingu ó innborgunarfé
í því skyni að draga úr hallanum ó greiðsluvið-
skiptum við útlönd og minnka eftirspurn eftir
erlendum gjaldeyri."
Fylliríi lokið.
Verðbólgufylliriinu, sem nefnt hefur verið
„viðreisn", er nú lokið. I stað hins sæla óhyggju
leysis gróðahyggjuvímunnar eru nú komnir
krepputimburmenn, sem
gefa cngin grið.
Gjaldeyrisvarasjóðurinn
margrómaði, sem raunar
hefur verið aflað með vax-
andi skuldasöfnun erlendis,
er að verða uppétinn, cnda
búið að fyrirskipa gjaldeyr-
ishöft.
Hóflaus innflutningur er
búinn að hólfdrepa innlendan iðnað. Fjöldi iðn-
fyrirtækja starfar nú með broti af afkastagetu,
cn mörgum hefur verið lokað alveg.
Bótaflotinn er gjaldþrota, samkvæmt venju-
legum skilningi þess orðs. Það er vafasamt, að
aflahæstu skipin geti staðið í skilum við lónar-
drottna af eigin rammleik nú i haust, hvað þó
hin.
Togaraflotinn er eins staddur fjórhagslega.
Hann hefur lika minnkað um tvo þriðju ó örfó-
um órum, og þessi fóu skip, sem eftir eru, flest
úrelt og rekstur þeirra vonlaus.
Frystihúsin treystast ekki til að starfa lengur
en til óramóta, að óbreyttum aðstæðum.
Stórkostlegt atvinnulcysi blasir við verkafólki
ó næstu mónuðum.
Þetta er hörmulcg uppskera, eftir mcsta góð-
æristimabil, sem yfir þjóðina hefur gengið. En
þetta er staðreynd, sem sannar, að stjórnarstefn-
an undanfarin ór hcfur verið gersamlega firrt
viti og framsýni og líkust ölæðistiltækjum. Hún
sýnir, að stjórnin er og hefur verið óhæf til for-
ystu fyrir þjóðinni. Enda sýna mótmælin, sem
dunið hafa ó stjórninni úr öllum óttum vegna
síðustu „viðrcisnartillagna" hennar, að hún er
nú gersamlega rúin trausti og tiltrú, og getur
Framhald ó siðu 6.
Bjarni Ben.
Mónud. til mæðu.
Á ÞINGI ALÞÝÐUSAMBANDS NORÐURLANDS, sem haldið var hér ó Siglu-
firði 21. og 22. okf. sl., tóksf’ fréftamunni Mjöfnis að nó tali af nokkrum
þingfulltrúum og fó þó til að svara örfóum spurningum um atvinnuóstand
og horfur í heimabyggðum þeirra. — Fara þau viðtöl hér á eftir:
SAUÐÁRKRÓKUR:
Hulda Sigurbjörnsdóttir bæjar-
fulltrúi ó Sauðórkróki er fulltrúi
fyrir verkakvennafélagið þar. Við
spyrjum hana fyrst um atvinnu-
óstandið ó Sauðórkróki sl. sumar.
— Atvínna var með lélegasta
móti hjá okkur í sumar, en heíur
verið sæmileg núna yíir slátur-
líðina.
— Hvernig horfir meS at-
vinnu í vetur?
— ÞaS eru nú ekki góðar
horfur, nema ef verulega rætist
úr með hráefnisöflun fyrir
Hulda Sigurbjörnsdóttir
frystihús, en eins og sakir standa,
er ekki hægt að segja neitt á-
kveðið um það. — Ég held að
mér sé óhætt að fullyrða, að til-
búinn sé samningur um að taka
á leigu bát, Æskuna héðan frá
Siglufirði, í því skyni að gera
hana út á línu fram til janúar-
loka. Það eru tveir einstakling-
ar, sem fá bátinn leigðan, og
hafa í sambandi við það leitað
til Atvinnumálanefndar Norður-
lands um hliðstæða fyrirgreiðslu
og veitt hefur verið undanfarna
tvo vetur, en eins og kunnugt er,
þá er starfstími nefndarinnar nú
búinn, og hún getur enga aðstoð
veitt eins og stendur. Hinsvegar
trúi ég varla öðru en að hún
verði látin starfa áfram, og ég
held, að almennt sé búizt við því.
En ég lít svo á, að útgerð þessa
báts, og þær atvinnuhorfur, sem
við hana eru bundnar, sé undir
því komið, hvort þessi umbeðna
aðstoð fæst.
— Þið leggið þá upp úr því,
að nefndin starfi framvegis?
— Við leggjum mjög mikið upp
úr því, að hún starfi áfram, og
geti veitt a. m. k. eins mikla
fyrirgreiðslu í vetur og undan-
farið, helzt þó meiri.“
— Hverjir eru þetta, sem ætla
að taka Æskuna á leigu?
— Það eru þeir Idreinn Sig-
urðsson og Guðmundur Jónas-
son, báðir miklir áhugamenn um
atvinnumál bæjarins.
— Hvað væri þá framundan,
þegar leigutíminn rynni út í
janúarlok?
— Þá mundi taka við mjög
alvarlegt atvinnuleysi, nema vel
tækist til um hráefnisöflun. —
Eins og ég var að segja, bindum
við mjög miklar vonir við starf
atvinnumálanefndarinnar. Það
eru uppi hugmyndir um að fá
togskip til hráefnisöflunar handa
frystihúsunum hér á þessu
svæði, þar sem atvinnuástandið
er verst, en hvað úr því verður,
virðist eins og stendur mikið
undir því komið, hvort í vetur
fæst hliðstæð aðstoð og undan-
farna vetur.
Eins og stendur er sem sagt
ekken hægt að fullyrða um at-
vinnuástandið hjá okkur í vet-
ur. Það er aðeins hægt að full-
yrða, að ef engin aðstoð fæst,
verður það mjög slæmt, en er að
öðru leyti undir því komið, hve
mikil fyrirgreiðsla fæst, til að
greiða fram úr því kreppuá-
standi, sem nú virðist rikja í at-
vinnulífinu, ekki aðeins hjá okk-
ur, heldur víða um landið.
— Hvernig hafa nýju efna-
hagstillögurnar mælzt fyrir á
Sauðárkróki?
— Þær hafa mælzt afar illa
fyrir.
V
Næst nóum við tali at Jóni Karls-
syni, formanni verkamannafélagsins
Fram ó Sauðórkróki, og leggjum
fyrir hann sömu spurningar og
Huldu.
Og svör hans eru mj ög á sömu
leið: Atvinna í sumar var með
lakara móti, fiskvinna lítil, en
síðustu vikurnar, síðan slátur-
hafði veitt allmörgum konum at-
vinnu.
— Hvernig leggst veturinn í
ykkur.
— Frekar illa. Atvinna í vetur
er mest undir því komin, hvernig
tekst til með hráefnisöflun fyrir
fiskvinnslu. Ef t. d. 2—4 bátar
legðu upp afla til frystihúsa-
vinnslu, mundi það stórbæta úr.
— Sækja Sauökræklingar
mikið vertíðir á Suðurlandi?
— Ekki mikið, helzt að ein-
hleypt fólk og unglingar fari
suður.
— Hafiö þið tekið afstöðu til
hinna nýju efnahagstillagna rík-
isstjórnarinnar?
— Ekki félögin sem slík. En
ég held, að það séu allir heldur
svartsýnir á þær. Hinsvegar von-
umst við til þess, að eitthvert
á tryggingu hjá síldarverksmiðj-
unni í þrjá mánuði. Allmargir
menn höfðu vinnu við byggingu
hafnarkera, en fjögur slík ker
hafa verið í byggingu þar i
sumar fyrir hafnir á Norður- og
Austurlandi. Vinnu við seinni
kerin tvö er að ljúka.
— Hefur ef til vill verið betri
atvinna hjá ykkur í sumar en
undanfarin sumur?
— Já, ég held að mér sé óhælt
að fullyrða það. Síðan kom slát-
urtíðin. Það hefur verið allra
sæmilegasta atvinna hjá okkur
fram að þessu, miðað við það,
sem hefur verið undanfarið. En
þegar kerasteypunni og slátur-
tíðinni lýkur, er ekkert fram-
undan til að laka við fólkinu.
Núna eru tveir bátar byrjaðir
á línu, en hafa fengið Iítið, ei!t
og hálft til þrjú og hálft tonn í
róðri.
— Hvernig hafa nýju efna-
hagsráðstafanirnar mælzt fyrir
á Skagaströnd?
— Illa, mjög illa.
— Hvað er að frétta af þeim
tilraunum, sem gerðar hafa ver-
ið með rækjuveiöi og rækju-
vinnslu á Skagaströnd?
óskað eftir aðstoð til að rétta
við atvinnulífið í þorpinu. En
því hefur ekki verið sinnt í
neinu.
— Hefur þetta ekki komiö ilfa
við sveitarfélagið sem slíkt?
— Jú, vitanlega. Okkur gekk
enn verr nú en í fyrra að láta
enda ná saman, og förum nú
fram á hærra framlag úr jöfnun-
arsjóði en þá. Fjárhagur hrepps-
ins stuðlar að enn frekara brott-
flutningi, vegna þess, hvernig í
pottinn er búið með lög um út-
svör og framlög úr jöfnunar-
sjóði. Einhleypingar, sem oft
hafa sæmilegar tekjur, en lítinn
frádrátt, og eru því góðir gjald-
endur til síns sveitarfélags,
hrökklast beinlínis í burtu vegna
þessara úlsvara, sem lögð eru á
með 20% álagi, til staða, þar
sem þau eru hóflegri.
— Hvað mundir þú vilja segja
um það, sem fram undan er hjá
ykkur?
— Það er erfitt að vera bjart-
sýnn, eftir það, sem á undan er
gengið. Okkar málum hefur ekki
verið tekið vel hjá þeim, sem
gætu ráðið mestu um atvinnu-
mál okkar. Við erum t. d. gram-
Atvinnuhorfur
á Aorðurlandi
tíðin hófst, hefur atvinna verið
nægileg. I sumar bætti vinnan
við byggingu gagnfræðaskóla-
hússins mjög úr, það var unnið
við hana af allmiklum krafti, og
þó nokkuö margir menn höfðu
þar atvinnu.
— Hvenær er gert ráð fyrir, að
sú bygging verði tékin í notk-
un?
•—- Það er talað um að byrja
að nota hana næst haust.
— Enginn iðnaður á döfinni
hjá ykkur?
— Nei, ég veit ekki til þess,
að neitt nýtt sé í uppsiglingu á
því sviði. Hinsvegar var í fyrra
hætt rekstri saumastofu, sem
samkomulag náist í þeim við-
ræðum, sem eru að hefjast milli
ríkisstjórnarinnar og launþega-
samtakanna.Það er að heyra, að
samkomulagsvilji sé fyrir hendi
hjá öllum aðilum, og maður
verður að vona, að árangur ná-
ist.
SKAGASTROND:
Kristinn Jóhannsson er formaður
Verkalýósfélags Skagastrandar og
fulltrúi Alþýðubandalagsins í hrepps
nefndinni þar.
Spurningunni um atvinnu-
ástandið í sumar svarar hann
á þá leið, að það hafi verið með
skárra móti. Afii hefur þó verið
tregur, og kolaveiði svo til engin.
Samt hefur verið nokkurn veg-
inn full vinna í öðru frystihús-
inu. Tuttugu menn voru ráðnir
— Ég er hræddur um að sú
atvinnugrein sé úr sögunni þar,
a. m. k. í bili. Fyrir þrem árum
gerði félag, sem var stofnað um
rekstur frystihúss Kaupfélagsins,
tilraun með heilfrystingu á ó-
soðinni rækju, og voru sýnis-
horn send á markaði erlendis til
reynslu, en án nægilegs árang-
urs. Núna nýlega var svo það,
sem eftir lá af þessari rækju, urn
jiað bil 20 tonn, selt á nauðung-
aruppboði fyrir 1000 krónur.
Það var víst rækjumjölsverk-
smiðjan á Vestfjörðum, sem
keypti. — í fyrra reri svo einn
bátur á rækju, sem var soðin og
heilfryst. Sú framleiðsla liggur
nú í Reykjavrk, og heldur slærn-
ar horfur með sölu. Framleiðsla
á pillaðri rækju hefur líka verið
reynd, en stúlkurnar, sem unnu
við pillunina, náðu svo litlu
kaupi, að þær treystust ekki til
að vinna við hana.
— Heldur brottflutningur
fólks frá Skagaströnd áfram?
— Já. Frá því í október í fyrra
mun hafa flutt burtu um 50
manns, en aðeins 9 flutt inn í
staðinn. Þetta er óheillaþróun,
en okkur hefur ekki tekizt að
sporna við lienni. Við höfum
þó fyrir löngu lagt mál okkar
fyrir stjórnarvöld og AljDÍngi, og
strandar, ef vilji væri fyrir
hendi. Ég vil svo bæta Joví við,
að við erum líka gramir yfir jiví,
og teljum það ekki benda til auk-
ins skilnings á okkar málum, að
nú skuli hafa verið sagt upp frá
1. október þrem af þeim fjórum
mönnum, sem að undanförnu
hafa verið ráðnir allt árið við
verksmiðjuna.
V
SIGLUFJÖRÐUR:
Oskar Gariboldason, formoður
Vöku, svarar spurningu blaðsins um
atvinnuna í sumar ó þessa lcið':
— Atvinna hjá karlmönnum
var sæmileg, að mínu áliti. Þó
hefur verið stopul vinna hjá
ir yfir joví, að stjórn S. R. skuli
ekki hafa framkvæmt það lof-
orð, sem okkur var gefið í apríl
1966 um síldarflutninga. Okkur
hafði jafnvel dottið í hug, að
keypt yrði skip til að flytja síld
til okkar, eins og hún hefur ver-
ið flutt hingað til Siglufjarðar í
NORÐLENDINGO
FIÖRÐUNGUR
Oskar Garibaldason
sumu verkafólki hér, sérstaklega
konum, og allmargir unglingar
höfðu mjög lítiö að gera, suimr
jafnvel ekkert. Við greiddum at-
vinnuleysisbætur í allt sumar,
að vísu ekki mjög mörgum né
mjög háar upphæðir, en ])að
hefur aldrei tekið alveg fyrir j)ær
í allt sumar.
— Hvað segir jjú um atvinnu-
horfurnar í vetur?
— Ég tel þær ískyggilegar.
Sigló-verksmiðjan hættir að lík-
indum í nóvember, verður Jiá
búin með hráefnið. Ekki hefur
verið pantað efni í nema 50 þús.
tunnur, og verði því skipt milli
verksmiðjanna hér og á Akur-
eyri, skapar það ekki mikla
smærra í sniöum, en aðeins
jjetta Jjrennt hlýtur að draga
stórlega úr atvinnu hér í vetur.
—- Hvernig finnst þér verka-
fólk hér taka nýju efnahagstil-
lögunum?
— Ég minnst þess ekki, að
neinum efnahagstillögum hafi
verið tekið jafnilla almennt. Það
hafa alltaf einhverjir orðiö til
þess að mæla „bjargráðatillög-
um“ ríkisstjórna bót, þangað til
núna. Enda er fólk nú næmara
fyrir nýjum álögum og á verra
með að þola þær en oftast áður,
sökum þess, að tekjur heimil-
anna eru með rýrara móti, vegna
samdráttar í tekjum kvenna og
unglinga, og raunar karlmanna
líka, í mörgum tilfellum, og
mjög óvissar atvinnuhorfur
framundan. Þar við bætist, að
þessar álögur eru ranglátari en
hliðstæðar aðgerðir áður, og
það finnur fólk.
AKUREYRI:
Meðal fulltrúa ó þingi AN var
Jón Helgason, varaformaður Sjó-
mannafélags Akureyrar og starfs-
maður ó skrifstofu verkalýðsfélag-
anna þar.
— Hvernig hefur atvinnu-
ástandiö verið á Akureyri í sum-
ar, Jón?
— Það var nokkuö um at-
vinnuleysi hjá kvenfólki og ungl-
um í sumar, endá fóru dálitlar
upphæðir í atvinnuleysisbætur í
sumar. Síðustu vikurnar held ég
að ástandið hafi mátt teljast
sæinilegt, einkum eftir að slátur-
tíðin byrjaði og þegar skóla-
unglingar hurfu af vinnumark-
aðnum.
— Hvernig er útlitið fyrir vet-
urinn?
— Iskyggilegt, sérstaklega,
ef togararnir leggja ekki upp
heima. Niöurlagningaverksmiöj-
an er nú að ljúka við síðasta
hráefnið, þ. e. síldina, sem lögð
er niður fyrir Rússlandsmarkað-
inn. Smásíldveiðin hefur brugð-
izt algerlega. Það er alll í óvissu
fyrra og núna. Það munar ekki
miklu á vegalendinni. Og sé hag-
kvæmt, að síld sé flutt til Reykja
víkur, Jjá ætti ekki að vera c-
kleift að flytja hana til Skaga-
vinnu. í þriðja lagi mun S. R.
ætla að draga úr starfsemi sinni
hér og fækka starfsmönnum frá
því, sem veriö hefur undanfarin
ár. Eg gæti nefnt fleira, að vísu
enn með rekstur tunnuverksmiðj
unnar. Þá er mikið undir þvi
komið, hvort Slippurinn fær
verkefni. ISnaðurinn hefur dreg-
izt saman, nokkur fyrirtæki lok-
Jón Hclgason
að alveg. Jafnvel }jó að togararn-
ir Ieggi upp í frystihús heima,
eru horfurnar ekki góðar.
Yfirvinna hefur minnkað
verulega á þessu ári. Mér virð-
ist fyrirsjáanlegt, að tekjur
vekafólks á Akureyri verði til
muna lægri að meöaltali en und-
anfarin ár.“
— Hvernig tekur fólk efna-
hagstillögum ríkisstjórnarinnar?
— Þær hafa mælzt illa fyrir
hjá öllum, held ég að mér sé ó-
hætt að fullyrða.
HÚSAVÍK:
Þó hofði blaðið snöggvasf tal of
Arnóri Kristjónssyni fró Húsavik,
en ekki vannst tími til að skrifa
Arnór Kristjónsson
neitt orðrétt upp eftir honum. Arnór
kvoð atvinnuóstand ó Húsavik hafa
verið nokkuð gott i sumar og haust,
og horfur ó að sæmilegasta atvinna
yrði í vetur, ef bótarnir róa. En út-
gerð þcirra i vetur mundi að veru-
legu leyti vera undir því komin,
hvort sextiu oura uppbótin ó veg-
um Atvinnumólancfndar Norður-
lands yrði grcidd ófram.
Um efnahagsfrumvarp ríkis-
stjórnarinnar sagði Arnór, að
það væri sama sagan á Húsavík
og annars staðar, að jjað mælt-
ist feikilega illa fyrir. Enginn
mælti því bót, nema einstöku
þverhaus og kjáni úr stjórnar-
flokkunum, helzt kratar. Sæmi-
lega vitibornir og sanngjarnir
stjórnarsinnar viðurkenndu hins
vegar, að tillögurnar væru órétt-
látar og ómaklegar.
RAUFARHÖFN:
Þessu næst höfðum við tal af
Guðmundi Lúðvíkssyni fró Raufar-
höfn, ungum manni og rösklcgum,
og spyrjum um atvinnuóstand þar.
— Atvinna í sumar hefur ver-
ið heldur léleg, á okkar mæli-
kvarða, fram undir miðjan
september, þegar söllun byrjaði.
En það er rétt að geta þess um
leið, að við erum vanir mikilli
vinnu. Umskiptin í sumar voru
knnske mest í Jjví fólgin, að
menn gátu ekki verið í vinnu
alltaf þegar Jjeir vildu.
— Var samt unnin yfirvinna
í sumar?
— Já, alls staðar nema hjá
verksmiðjunni milli Jjess, sem
brætt var, en þegar bræðsla var
ekki voru bara unnir 8 tím-
arnir.
— Kom eitthvað af aðkomu-
fólki til Raufarhafnar í sum.ar?
— Já, en ekki margt. Þó kom
nokkuð af söltunarfólki um mán-
aöamótin september—október.
— Hvað um vetrarvinnu?
— Vetrarvinnan hjá okkur
hefur aöallega verið umhirða og
Guðmundur
Lúðvíksson
útskipun síldarafurðanna frá
suminu á undan. I fyrravetur
var oft lítiö að gera, en þá bjarg-
aði miklu, að unniö var af krafti
við byggingu félagsheimilisins,
sem var vígt 20. ágúst í sumar.
Það er hætta á, að vetrarvinnan
í vetur verði með minnsta móti.
— Bætir þetta nýja félags-
heimili ekki mikið úr aðstöð-
unni til skemmtanahalds og fé-
lagsstarfsemi ?
— Jú, Jjað má segja, að á því
sviði hafi byrjað alveg nýtt líf
með tilkomu þess.
— Er mikil útgerð frá Rauf-
arhöfn?
— Það er mest sólt á Jitlum
bátum, trillum og 12—20 tonna
dekkbátum. Það er stutt á góð
mið, sjaldan meira en svo sem
klukkutíma stím. Róðrar byrja
um miðjan marz, og þegar þeir
eru byrjaðir, eru okkar atvinnu-
vandræði yfirleitt úr sögunni.
— Er aflinn lagður upp í
frystihús?
— Nei, það má segja, að hann
sé allur saltaður. Það er frysti-
hús á Raufarhöfn, en Jiað hefur
ekki tekið fisk til vinnslu að
neinu ráði í nokkur ár.
— Hvernig taka menn austur
þar efnahagsráðstöfunum ríkis-
stjórnarinnar?
— Ég held, að þær hafi mælzt
óskaplega illa fyrir alls staðar.
V
ÞÓRSHÖFN:
Siðasti fulltrúinn, sem við tökum
tali, er Friðjón Jónsson, gjaldkeri
Verkalýðsfélags Þórshafnar, roskinn
maður, góðlegur og greindarlegur.
Sjá nœstu síðu.
Friðjón
Jónsson
Mjölnir (5
4) — Mjölnir