Fylkir - 22.12.1958, Side 8

4
JÓLÁBLAÐ FYLKÍS
Undir
N orðurpólnum
Það vakti gifurlega rnikla athygli um gervallan heim,
er fmð fréttist í sumar, að kjarnorkukafbáturinn „Nautilus“
eign Bandaríkjaflota, hefði farið i kafi undir hafisinn á
Norðurpólssvœðinu og undir sjálfan pólinn. Báturinn kom
undan ishellunni nokkuð fyrir norðan ísland.
Frásögn sú, sem hér birtist, er eftir kafbátsforingjann,
Commander Williarn Anderson. Er hún aðeins upphafið
á lengri frásögn um aðdragandann og undirbúninginn að
þessu mikla siglingaafreki.
Andersen, kafbátsforingi, og Jenks, siglingafrœðingur, kanna
leiðarreikninga.
3. ágúst 1958. Klukkan um
borð í „Nautilus" er 19,00 —
]i. e. kl. 7 — miðað við Seattle-
tíma. Kjarnorkuvélin, sem allt
til þessarar stundar Iiafði knú-
ið „Nautilus" 124000 mílur
vegar, suðaði hljóðlega. Raf-
eindarmælirinn — eða nálin á
lionum — sýndi 20 mílna liraða,
dýptarmælirinn rétt um 400
fet. Hljóðkönnunartækið okkar,
sem er svo næmt, að það getur
greint smáfugi, sem situr og
lireyfir fætur sína í sjónum í
hálfrar mílu fjarlægð, sýndi, að
fyrir ofan okkur var endalaus
ísauðn heimskautsins, frá 8 til
80 feta þykk.
Fáeinum mílum lerigra fram-
undán, beint til norðurs, var
Norðurpóllinn. Enginn maður
hafði nokkru sinni nálgazt 'þenn
an ógnarlega stað á svo þægileg-
an liátt. Við sáum í anda, livern
ALDAHVÖRF ! EYJUM.
þeim, sem fremstir stóðu í at-
hafnalífinu í bænum á þessum
tíma, sem bókin nær yfir. Er
að þeim mikill fengur, j)ótt sum
ar þeirra séu óskýrar.
Allur frágangur á bókinni er
liinn vandaðisti. Hún er prent-
uð í Prentsmiðjunni Odda h. f.
á ágætan myndapappír og bupd-
in í gott band. Ekki get ég séð,
hver teiknað liefur kápumynd,
virðist sá listamaður hlédrægur
um of, jrví að hún er góð og
bregður upp tvennum tímum,
er táknmynd um þau hvörf, er
urðu hér árið 1905.
Bók þessi er vegleg jólagjöf
hverjum þeim, sem vill vita
nokkur skil á þróun vélbáta-
útgerðar í Vestmannaeyjum,
stærstu verstöð landsins á fyrsta
þriðjungi þessarar aldar.
ig vindurinn gnauðaði á ísauðn-
inni, sópaðist yfir gráhvíta lielj-
arslóð, hrollkalda og hræðilega,
og molaði stóra ísfláka í sund-
ur livern með öðrum. Djúpt
undir þessu ógnarsviði var 24
stiga hiti, rakastigið var 46%.
Heitt kafli rann í stríðum
straumum, á gammófóninn í
borðsalnum var leikið livert lag-
ið á fætur öðru. Skipverjar
voru snöggklæddir, á skyrtunni
með uppbrettar ermar, og bjugg
ust til að fagna miklutn áfanga
í sögunni, áfanga, sem „Nau-
ti 1 us“ hafði náð með svo auð-
veldum hætti.
Að vísu var engum kirkju-
klukkum hringt né lieldur urð-
um við varir við nokkra snögg-
breytingu, er við fórum um
pólinn. Tækin ein gátu sýnt
okkur, hve nærri við hefðum
komizt honum, og við vorum
staðráðnir í að fara beint yfir
hann, sigla beint á liann. Eg'
liafði komið mér fyrir í árásar-
klefanum ásamt siglingafræð-
ingnum Shep Jenks, og aðstoð-
armanni hans, Lplc Rayl. Við
lágum kófsveittir yfir kortun-
um og staðarmælinum ,þótt
við værum komnir lengra norð
ur en nokkrum manni væri
fært að fara á þessari plánetu.
Við höfðum siglt undir ísnum
í 62 klukkustundir. í>að er því
augljóst, að ókleift hafði verið
að taka venjuleg mið af liimin-
tunglum til að gera nákvæmar
staðarákvarðanir. Við sigldum
því blindandi, eftir beinum út-
reikningi. I>að þýðir, að við
merktum inn á kortið á liálf-
tíma fresti stefnu og hraða. Við
mældum líka dýpið með berg-
málsdýptármælinum. Hann get-
ur stundum gert gagn á neðan-
sjávarsiglingu um vel dýptar-
mældar og kortlagðar slóðir. En
dýptarmælingar á okkar leið
voru fáar gerðar og ófullkomn-
ar, llestar eftir rússneska menn,
og mjög óáreiðanlegar. Hinn
hárnákvæmi dýptarmælir okkar
sýndi mismun allt upp í 8 þús-
und fet frá því, sem markað
var á korti.
Til stuðnings leiðarreikningi
okkar, liöfðum við tim borð
nýtt, mjög.flókið tæki, sem kali
að er á voru máli „Inertial
Navigator". Þetta tæki líkist að
nákvæmni og flókinni gerð raf-
eindaheila. Það var smíðað af
i
verkfræðingum hjá North Am-
erican Aviation, gert til að fylgj
ast með Navaho-flugskeytinu,
sem skjóta má milli meginlanda.
Tækið safnaði upplýsingum
um og sýndi stöðu okkar á
hverri stundu. \hð vissum, að
það niundi sýna okkur þegar við
værum á Norðurpólnum, ná-
kvæmlega á sömu stundu. Tom
Curtis, verkfræðingur frá North
American, settist við tækið, er
við fórum að nálgast þennan
áfanga.
Þegar við áttum eftir einnar
mílu siglingu, bað ég Jenks, aó
liann léti mig vita, er 4/5 úr
mílu væru eftir til Norðurpóls-
ins, svo sem rafeindartækið
sýndi. Hraðamælirinn snérist
hratt. Héðan af gat ekki skipt
méiru en fáeinum sekúndum.
Eg gekk að liljóðnemanum,
þegar Jenks gaf mér merkið, og
talaði til skipverja:
„Allir skipverjar, hlustið.
Kafbátsforinginn talar: Eftir
eru 7/5 úr milu til Norður-
pólsins. Eg bið ykkur á
þessari stundu, rétt áður en
við förum yfir hann, að í
skipinu riki alger þögn, fyrst
og fremst lil að þakka hon-
utn, sem hefur leitt okkur
með styrkri hendi sinni til
svo farsœls árangurs af ferð
okkar, i örðu lagi, til að efla
i brjöslum okkar þá von, að
í heiminum megi ríkja friður
og eindrœgni, i þriðja lagi
til að sýna þeim hugrökku
mönnum, sem hingað 'homu á
undan okkur, lotningu o.kh-
ar og virðingu, hvort sem
Framhald á bls. 6.