Skátablaðið - 01.12.1999, Blaðsíða 26

Gilwellþjálfun á Islandi
og áhrif hennar á íslenskt skátastarf
Það er í tísku, líklega vegna þess að brátt tekur árið 2000 við afl999, að skyggnast í
söguna og veltafyrir sér ýmsu merkilegu eða forvitnilegu. Er ég tók að mér að
skrifa um Gilwellþjálfyn á íslandi, sem nú er orðin 40 ára, mætti halda að tilefnið
hefði verið að gera sögunni skil. Mér er hins vegar framtíðin ofar í hug. Enframtíðin á sér
rætur.
Sá sem vill sjá inn íframtíðina verður að
skilja nútíð sína.
Skilningur á nútíð krefst þekkingar á því
sem á undan er gengið.
Lítum þess vegna um öxl og skoðum
aðeins tilurð Gilwellþjálfunar á Islandi
haustið 1959, aðstæður sem voru þá í
skátastarfi og þjóðfélaginu, fyrstu nám-
skeiðin og hvaða áhrif þau höfðu.
Lítum einnig á hvemig Gilwellþjálfun-
in hefur þróast og á hvem hátt hún
gæti, að mínu mati, mun betur mætt
kröfum nútíma og framtíðar.
Minningar frá haustinu 1959
Það var fallegan haustdag, 19.
september 1959, sem 24 skátar héldu
austur að Úlfljótsvatni til þess að sækja
námskeiðið sem festi Gilwellþjálfun í
sessi á Islandi, þeir yngstu tæplega 17
ára og þeir elstu vel yfir fertugt. Við
vorum frá Skátafélagi
Hveragerðis, Hratmbúum,
Kvenskátafélagi Reykja-
víkur (KSFR), Skátafélagi
Reykjavíkur (SFR), Skáta-
félagi Akraness, Skátafé-
laginu Sigurfara og Skáta-
félagi Akureyrar (SKFA).
Hópur leiðbeinenda tók á
móti okkur með Odd
Hopp, framkvæmdastjóra
Norsk Speiderguttför-
bund, í broddi fylkingar Þátttakendur
en Odd kom hingað einn-
ig vegna námskeiðanna 1960 og 1961.
íslenskir Gilwellskátar mættu næstum
fullmannaðir, Björgvin Magnússon,
Frank Michelsen og Eiríkur Jóhannes-
son, aðeins vantaði Sigurð Agústsson.
Þeir höfðu sótt sína þjálfun áður til
Englands, Danmerkur og Noregs og
hófu nú samstarf við uppbyggingu
æðri foringjaþjálfunar á íslandi.
A þessum tíma var formlegt samstarf
kvenskáta og drengjaskáta varla til í
heiminum og reyndar fullyrt í ýmsum
þeirra landa, sem nú reka sameiginlegt
starf, að drengir og stúlkur ættu ekki
samleið í skátastarfi. Vegna þessa höfðu
hvor alheimssamtök um sig byggt upp
æðri foringjaþjálfun á þriðja áratugn-
um, drengjaskátar Gilwell sem átti upp-
tök sín í Gilwell Park og var á þessum
tíma enn stýrt þaðan og kvenskátar
Smára (Treklöver, Trefoil) þar sem undir
sama heitinu rúmuðust mismunandi
útfærslur í samræmi við aðstæður
innan einstakra landa. Þegar önnur
Norðurlönd en ísland fóru síðar að
sameina starfið gilti það einnig um
námskeiðin sem þeir nefndu þá Tre-
klöver-Gilwell. Á þessum tíma bjuggu
Islendingar að 15 ára reynslu af sam-
starfi innan eins bandalags og því var
það eðlilegt að við sæktum öll sama
námskeiðið. Dúfumar '59 munu hafa
verið fyrstu kvenskátar í heiminum
sem sóttu Gilwellnámskeið fyrir skáta-
foringja þótt það væri algengt að konur
sæktu námskeið fyrir Akelur (ylfinga-
foringja).
og leiðbeinendur á Gilwell 1959
Gilwellnámskeiðið 1959 og þau sem
fylgdu á eftir hvert af öðm byggðu á
meðvitaðri og þaulreyndri forskrift sem
ég sé ekki betur en falli enn þann dag í
dag vel í kramið. Nokkur útivist, verk-
leg viðfangsefni sem einnig reyndu dá-
lítið á hugann, samstaða innan flokka
var efld og flokksmetnaður, nóg var af
upplifun og samkennd innan sveitar-
innar, andrúmsloft var glaðlegt og
hressilegt og okkutr var ætlað að halda
skynsamlega dagbók til síðari tíma
notkunar. Minningar frá Gilwell em
góðar, ekki bara vegna þess að það var
gaman og lærdómsríkt fyrir mig sem 17
ára stelpu, heldur sé ég sem fullorðin
kona og í Ijósi mrm meiri þekkingar og
reynslu hve margt var vel gert og að
það stenst býsna vel tímans tönn.
Ég býst við að margir endurþekki
þessa lýsingu mína á Gilwell þótt þeir
muni kartnski vilja orða eitthvað á ann-
an hátt eða draga fram fleira. Odd
Hopp bjó að mikilli þekkingu á skáta-
starfi og var vel þekktur í alþjóðastarfi
skáta. Hann sagði um þetta námskeið í
viðtali við blaðamann Morgunblaðsins:
Námskeiðið og íslenska skátastarfsemin
yfirleitt erfyllilega sambærileg því sem er i
Noregi, nema skátamir íslenzku syngja ef
til vill öllu meira.
Ágrip af skátastarfi og
þjóðlífi 1959
Til þess að skilja samhengi er gott að
fá meiri innsýn bæði í skátastarfið þá og
þjóðfélagið. Það var langt í að fyrsta ís-
lenska sjónvarpið liti dagsins ljós og að-
eins ein hljóðrás. Ferðalög um hálendið
vom ertn fátíð og margir fóm sínar
fyrstu ferðir í Landmannalaugar, Eld-
gjá, Sprengisand, Kverkfjöll, Hveravelli
og Homstrandir aðeins sem hálffull'
orðið eða fullorðið fólk í hópi skátafé-
laga. Til eru skemmtileg skrif Guð-
mundar Ófeigssonar í Skátablaðinu
nokkm fyrr um ferðir Jukkaraflokksins
um miðhálendið og göngu þeirra a
Vatnajökul svo og umhyggju þeirra
fyrir náttúmnni sem var lítt þekkt til-
finning borgarbúa á þeim árum.
Fyrstu tölvumar tvær, sem voru svo
stórar að þær fylltu hvor um sig heilt
herbergi, komu ekki til SKÝRR og Há-
skóla íslands fyrr en um hálfum áratug
síðar og vasareikna, farsíma og fjar-
stýringar sáu fáir fyrir. Bítlamir voru
ekki komnir fram á sjónarsviðið og
ferðalög til artnarra landa vom einkum
26 — Skátablaðið