Nýi tíminn - 12.05.1949, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12. maí 1949.
NÝI TÍMINN
7
Fyrir tveim öldum voru
öll vor hörð á ísl'andi. Þá
-var áttundi hver landsmaður
flækingur eða hreppsómagi.
Þá fækkaði íslendingum um
sex þúsundir á sex árum og.
síðar um fimmtúng á tveim
árum. Þá féllu menn úr hor
við Breiðafjörð. Og þá fengu
íslendingar gjafakorn frá
herraþjóð sirmi^ fyrir austan
haf.
Á miðbiki tuttugustu ald-
ar eru vorin löngu hætt að
vera hörð á íslandi, hvað
sem allri veðráttu líður. Flæk
ingar og hreppsómagar eru
ekki lengur til. íslendingum
fjölgar rnn tólf þúsundir á
sex árum. Allt landið hefur
þegið eigindir Breiðafjarðar,
sem forðum var draumaland
hungursjúkra manna. En enn
þá fá íslendingar gjafakorn
frá herraþjóð sinni, sem nú
hefur bólfestu fyrir vestan
haf.
Mannfellirinn á 18. öld
jafnast á við það eitt hvert
afhroð sumar þjóðir Evrópu
guldu í síðustu styrjöld, og
þó gefur sá samanburður
enga mynd af hörmungum
forfeðra okkar. Og þó varð
minning hþis liðua ínörgum
ef til vill enn hugstæðari
vegna nærtækra dæma þeg-
ar lýðveldið var endurreist,
1944. Var ekki gifta íslend-
inga einstæð á þeirri stundu
við bjarma sögunnar og þess
hatrama hildarleiks, sem
háður var umhverfis ? Hversu
óralangur virtis't þá ferill
þjóðarinnar frá árum hins
erlenda gjafakorns. En fimm
árum síðar skýrði marsjall-
stofnunin í Bandaríkjunum
svo frá, að íslendingar væru
næstbágstaddasta þjóðin í
Vestur-Evrópu, hefðu þegið
gjafakorn og annan hlið-
stæðan varning fyrir 55 doll-
ara á hvert mannsbarn —
tæpar 2000 kr. á hverja
fimm manna fjölskyldu —
og vær-: aðeins íbúar Trieste
ögn hrjáðari og hungraðri.
ir
Og það þarf raunar ekki
að hvarfla fimm ár aftur í
tímann til að sikynja hversu
mjög hefur hallað undan
fæti á nýjan leik. 5. febr.
1947, þegar núverandi ríkis-
stjóm var mynduð, var
bjartsýni þjóðarinnar enn
óskert, enda runnu þá ýmsar ]
fleiri stoðir undir hana en
nokkru sinni fyrr. Atvinnu-
lífið hafði verið endurreist
með atorku og dugnaði, sem
samsvaraði hugsjón lýðveld-
isstofnunarinnar og aflað
hafði verið stórvirkra véla,
sem áttu að tryggja efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðar-
innar og vaxandi vegmegur
Betlaramerkið, sem herraþjóðin skreytir Islendinga með.
Hver hefði trúað því á þeiiii
degi að íslendingar yrðu
rúmum tveim árum síðar
orðin betliþjóð? og höfðu þó
ýmsir illan bifur á nýju
stjórninni. Hversu óverulegir
voru á þeirri stundu spá-
dómar okkar, sem verstan
höfðum bifurinn í samjöfn-
uði við þá raun, sem fengin
er. Jafnvel döprustu hug-
myndir tortryggnustu rnr.nna
reyndust hjóm við hlic
þeirra verka, sem fyrsta
stjórn Alþýðuflokksins hef-
ur unnið.
Og fyrir tæpu ári, þegar
marsjallólánið skali >i:ir
þjóðina, hélt Bjarni Bene-
diktsson utanríkisráðherra
meira að segja ræðu og
skrifaði greinar, þar sem
hann hélt því fram, að ís-
lendingar ættu að vera veit-
endur en ekki þiggjendur og
ieggja fram ásamt Banda-
ríkjunum skerf til hjálpar
bágstöddum Evrópuþjóðum!
Hvort sem utanríkisráðherr-!
ann hefur sjálfur trúað þessu1
eða ekki, þá festi mikill hluti.
þjóðarinnar trúnað á það og
allur þorrinn af fylgismönn-
um hans. En nú, tíu mán.
síðar, heldur Bjarni Bene-
diktsson utanríkisráðherra,
sonur Benedikts Sveinssonar,
við holdum sínum á gjafa-
korni eins og allir aðrir
þegnar betliþjóðarinnar.
,,Með hverju skipi, sem
kemur hingað frá Banda-
ríkjunum, eru fluttar vörnr,
sem íslendingum eru látnar
í té samkvæmt Marshalláætl-
unmni“, sagði Mprgunblaðið
fagnandi nýlega og birti
m^nd til sannindamerkis..
Þetta stolta bla,ð er skuld-
bundið til að taka gjafakorn-
inu með gleðilátum, sam-
kvæmt þeirri grein marsjall-
samningsins, sem fjallar um
áróður. Betlaranum ber
skylda til að smjaðra fyrir
velgerðarmanni sínum, en
launin eru að sjálfsögðu
fyrirlitning hins síðarnefnda.
Jónas frá Hriflu kom eitt
sinn með þá tillögu, að
þurfamenn skyldu neyddir
til að ganga í sérstökum
lilæðum, svo þeir þekktust
frá heiðarlegu fólki. Herra-
þjóðin vestanhafs þarf ekki
að liafa fyrir því að bera
fram till., heldur þykist hún
eiga allskostar við þurfa-
menn sína. Hvert tangur og
tetur, sem flutt er hingað
af gjafavörum frá Banda-
ríkjunum, er prýtt sérstöku
merki, niðurlægingarmerki
betlarans. Þegar gjafaföt
fara að flytjast hingað til
landsins, rætist eflaust
draumur Jónasar Jónssonar.
Verst ef hann verður þá að
ganga í slíkum fötum sjálf-
ur.
Ófrjáls þjóð þiggur á ný
gjafakorn í þessu landi. Um-
boðsmenn erlendrar herra-
þjóðar stjórna enn einu sinni
þessu landi. Erlendir menn
dveljast eins og forðum í
þessu landi, hátt hafnir yfir
lög og rétt þeirra innbornu
og reyna að sýkja siðgæðis-
þrek þeirra með mútum og
ólifnaði. Þó er enn óralangur
vegur til þeirrar fortíðar,
sem lætur hliðstæðurnar í té.
Og til þess barðist íslenzka
þjóðin ekki fyrir frelsi sínu
öld fram af öld, að hún
fetaði veg niðurlægingarinn-
ar á ný, eftir að markinu var
náð.
;*rí5«r -> ( ««• i-sd ií". ->br:t
Þingsjá
Framh. af 4. síðu.
sköpun stórkostlegs útflutnings
verðmætis á ' grundvelli fossa-
orkunnar íslenzku, rekizt á
þröngsýni, smásálarskap og
leppmennsku ríkisstjórnarinn-
ar og flokka hennar, þeirra
„hugsjón“ er dýr, lítil áburðar-j
verksmiðja er framleiði fyrst og
fremst fyrir innanlandsmarkað
og klesst sé við hina ofhlöðnu
Sogsvirkjun, en verði það reynt
hlýtur það að skapa ótrúlega
erfiðleika vegna ört vaxandi
orkuþarfar suðvesturlandsins.
Ástæða er til að ætla að við
þröngsýni og vesaldóm stjórn-
arliðsins í þessu máli bætist
vanþóknun erlendra auðhringa
á samkeppni af íslendinga hálfu
á heimsmarkaðnum með köfn-
unarefnisáburð.
*
Ætla mætti að stjórnarliðinu
væri nóg að afgreiða áburðar-
verksmiðjumálið þannig lim-
lest. Nei, meira þurfti að gera.
Frá byrjun hefur verið reiknað
með að áburðarverksmiðjan
yrði ríkisfyrirtæki. Við síðustu
umræðu málsins í efri deild
komu fulltrúar stjórnarflokk-
anna fleyg inn í frumvarpið,
sem sýnir að auðburgeisar
landsins hugsa sé að nota þjón
ustusemi þingmeirihlutans í
þessu máli sem öðrum.
Stjómarliðið samþykkti
þarna, gegn mótmælum sósíal-
ista, nýja grein í frumvarpið,
sem ekkert fordæmi á sér í lög
um. Aðalatriði greinarinnar eru
þessi:
Ríkisstjórninni er heimilt þrátt
fyrir ákvæði 2. gr, að leita eftir
þátttöku félaga og éinstaklinga um
hlutafjárframlög til stofnunar á-
burðarverksmiðjunnar og leggja
fram til hennar óafturkræft fé úr
rekstrarsjóði áburðarsölu ríkisins
allt að einni milljón króna. Ef slík
framlög nema minnst 4 milljónum
króna, leggur rikissjóður fram
lilutafé, sem þá vantar til að hluta
féð verði alls 10,, milljónir kr., og
skal verksmiðjan þá rekin sem
hlutafélag.
Heimilt er að greiða hluthöfum
i arð af hlutafé þeirra allt að 6
af hundraði.
Nú notar rikisstjórnin heimild 1.
mgr. þessarar greinar, og skal þá
stjórn verksmiðjunnar skipuð
fimm mönnum. Sameinað Alþingi
kýs þrjá þeirra hlutfallskosningu
til fjögurra ára í senn, og skipar
landbúnaðarráðherra einn þeirra
formann verksmiðjustjófnarinnar.
Hluthafar, aðrir en rikissjóður,
kýs tvo stjórnarnefndarmenn til
eins árs' í senn.
hlutafélagsformi því sem heim-
ilað er í nýju greininni er opnuð
leið fyrir auðbraskara landsins
að ná algeru valdi á þessu fyrir
tæki með því að leggja fram
einungis 4 milljónir króna í
hlutafé! Fyrir skitnar fjórar
milljónir fá þeir tvo menn af
fimm í stjórn, og sjálfsagt eng
in ofrausn, eins og Einar 01-
geirsson benti á, að telja þeim
vísan einn af þeim þremur
stjórnarmönnum sem Alþingi
kýs!
Þannig er hægt að nota þæg
an þingmeirihluta. Og Kaídað-
arnessráðherrann er hæstánægð
ur með þetta fyrirkomulag, eins
dæmi í löggjöf landsins, nýtt liá
mark frekju íslenzks auðvalds í
misnotkun löggjafarþings þjóð
arinnar.
Þannig cr meðferð leppstjórn
arinnar á nýsköpunarmálum.
Þjóðarhagur er stjórnarflokkun
um algert aukaatriði, gróða-
möguleikar islenzkra auðbur-
geisa alstaðar aðalatriði. Flokk
arnir þrír, íhaldsflokkurinn, Al-
þýðuflokkurinn og Framsóknar
flokkurinn fóru með stjórn
! fyrir 1945, þeir hafa farið með
stjórn frá ársbyrjun 1947. Ein-
mitt reyhslan af núverandi
stjórn hefur sannað þjóðinni, að
liið nýja, bjartsýnin, stórhug-
urinn, framfarirnar nýsköpun-
arárin voru afleiðing af þátt-
töku Sósíalistafiokksins í ríkis-
stjórn, hein afleiðing þess, að
sósíalistar fengu aðstöðu til að
stórauka áhrif stefnu sinnar á
íslenzk þjóðmál, jafnvel þó aft-
urhaldið reyndi að eyðileggja og
svíkjast að öllu hinu nýja sem
spratt upp við ný vaxtarskil-
yrði þetta stutta tímabil.

f f
Frumvarpið fór aftur til neðri
deildar til einnar umræðu og
reyna sósíalistar einnig þar að
fá þessa ósvífnu grein fellda úr
frumvarpinu, eða að dregið yrði
úr hættunni sem í henni felst.
* 'ri ftfffVQÍf

En aftur mun þar verða hald
ið af stað. Þjóðin skilur nú bet-
ur en 1946 að von hennar um
sigur í sjálfstæðisbaráttunni,
um heilbrigða nýsköpun, um
vaxandi menningu og gróandi
þjóðlíf er nátengd auknum áhrif
um Sósíalistaflokksins á ís-
lenzk stjórnmál. Þess vegna
óttast afturhaldið nú kosningar
jeins og dómsdag. Þessvegna er
kvarnaliringlandinn í Vísiskoll-
unum orðinn svo áberandi að
þeir segja einn daginn að
„kommúnistar" séu alltaf að
tapa og hinn daginn að enginn
vinni á kosningum nema
„kommúnistar11! Afturhaldið
finnur hina þungu undiröldu
fyrirlitningar og reiði gegn aft-
urhaldssemi og leppmennsku.
ríkisstjórnarinnar. Logandi ótti
Stefáns Jóhanns, Bjarna Bene-
diktssonar og Eysteins Jónsson
ar við dómsdag kosninganna
næðtu er ekki ástæðulaus.
S. G.
íiiiiimmimiiimmimimiiimimiii"
JtI tbr eiðið
Nýja tímann
i ; i,.: ii/c isj c.uc'
iiiuiiiiiiiiiiiiiiiiimmmmmmmi"1
12