Nýi tíminn - 20.04.1950, Blaðsíða 2

8
NÍT TlMINN
Fimmtudagur 20. apríl 1950.
i'iíi " .„ti.-'.r
FRETT UM EDDURNAR
Öldin er tæplega hálfnuð.
Það er sjálfsagt lítið vit í því
að fara með spádóma um hana
alla, eins og þeir væru staðfest-
ing liðinna atburða. En ef Is-
lendingasagnaútgáfan verður
ekki síðar talin hafa unnið
merkilegt útgáfustarf á íslandi
á þessari öld, þá er ég vel
svikinn.
Nýjustu bækur Islendinga-
sagnaútgáfunnar eru Eddurnar,
og hefur Guðni Jónsson annazt
útgáfima. Verkið er í fjórum
,,bókum“, Eddukvæði I—II
sem reiknast skal eitt „bindi“,
Snorraedda og Eddulyklar,
samtals 1265 blaðsíður. For-
máli fylgir báðum Eddimum,
þar sem m. a. er gerð grein
fyrir handritum þeirra. I for-
mála Eddukvæða er einnig lýst
ytra búningi þeirra, en hann er
nokkuð frábrugðinn búningnum
í útgáfu Finns Jónssonar, frá
1905. Liggur höfuðmunurinn í
stafsetningunni, en í þessari
útgáfu er farið nær nútíma-
stafsetningu en í útgáfu Finns,
„1 stuttumáli sagt hefi ég farið
sem næst því, eem tíðkast í að-
alhandriti Eddukvæðanna, Kon-
ungsbók, og varazt að fyrna
rithátt hennar á nokkurn hátt“,
segir Guðni í formála sínum.
En Finnur segir svo í sínum
formála: „Hvað ritháttinn sjálf
an snertir, er hann yfir höfuð
sem í fornritum, þar sem rit-
háttur er samræmdur. Jeg hef
þó ekki getað fengið af mér
að hafa hann ekki í stöku atrið-
um nokkuð eldri...“ (leturbr.
mín. B. B.) Er sú nýjari að-
ferðin vitaskuld miklu skyn-
samlegri, því zk hlýtur þó á-
vallt að vera megintilgangur
litgáfu sem þessarar að bækurn
ar séu lesnar ■— og því forðazt
að torvelda skilning á þeim.
Það er víða nógu torvelt um
hann samt. Um stafsetningar-
fýrningu Finns segir Guðni
þetta, m. a.: „Hann ritar t.d.
alls staðar hinar tímabundnu
a-hljóðvarpsmyndir goll, Goð-
í mannanöfifum, fogl, oxi o. s.
frv., enda þótt u sé uppruna-
legt í þeim oroum og uppruni
fari saman við nútíðarmál og
rithátt handritanna sjálfra. Orð
myndir eins og vesa, vas, hann
es o. s. frv. koma hvergi fyrir
í handritunum, heldur vera,
var, hann er, að ekki sé minnzt
á táknið ’s. Háskalegasti skiln-
ingstálmi þeirrar útgáfu er þó
hinn mikli samdráttur sagna
og fornafna í eitt og hinar tíðu
úrfellingar persónufornafna...“
Þetta er hér einungis tekið upp
til að sýna hvað hinn nýi út-
gefand* forðast. Einnig hefur
liann varazt þá „hryggilegu með
ferð á texta kvæðanna, þar "cm
ailt að því helmingur þeirra
sumra er prentaður sem inn-
skot cða, yngri viðaukar við
hinn hclminginn". Þá scgw
hann enn; „Eg heíi alls stað-
ar grcint frá mcð bandstriki
neitunarorðið at (a,t), sem al-
gengt er að skeyta við sagnir
og ritað t. d. berr-at (ber ekki),
var-a (var ekki), hafi-t (hafi
ekki) o. s. frv.“ Kannski eru
þessi bönd engin lesmálsprýði,
en alls þe"sa er hér við getið
í þeim tilgangi einum að draga
úr ótta manna við torveldi lest-
urs og skilnings á Eddukvæð-
unum. Og svo eru líka Eddu-
lyklarnir. Og það er nú bók
sem segir sex. Fyrir utan for.
mála er þar Inngangur að Eddu
kvæðum, upp á fjórar arkir,
þar sem fyrst er rætt um Ald-
ur Eddukvæða, siðan heimkynni
þeirra o. s. frv. En mestur
hluti Inngangs er yfirlit um
einstök kvæði, þar sem greint
er frá geymd, efni, aldri, heim-
kynni og hætti hvers einstak3
kvæðis út af fyrir sig. Ætti
efniságripið mjög að hjálpa
þeim til skilnings á kvæðunum,
sem ekki hafa lesið þau áður
og verða að bjargast á eigin
spýtur.
Því næst kemur orðasafn,
röskar 100 bls. tvídálka. Sá
sem t.d. strandar á orðinu and-
föng í 8. erindi Vafþrúðnismála
hann flettir upp í orðasafninu
í Eddulyklunum, og gátan er
ráðin: andföng merkir móttök-
ur, viðtökur, er hvorugkynsorð
og eingöngu, notað í fleirtölu.
Síðan koma ví'naskýringar yf-
ir Snorra-Eddu, yfir 60 bls. Að
lokum er Nafnaskrá, yfir Edd-
urnar báðar. — Þú ert að lesa
Grímnismál. I 43. erindi hitt-
irðu fyrir Ivalda syni. Hverjir
eru þeir? Skyldi meiri fræðslu
vera að fá um þá annars staðar
í Eddunum? Þú flettir upp á
þeim í orðasafnmu, og sjá: Þar
er einnig vísað til bls. 63, 124
og 149 í Snorra-Eddu. Hvað
skyldi vera sagt um þá þar?
Ja, það skaltu athuga sjálfur.
Eiginlega hljóp ég yfir
Snorra-Eddu. Við skulum láta
okkur nægja að taka hér upp
fáeinar setningar úr formála
Guðna Jóm'sonar að henni:
,Hiin er fullkomnasta heimild
vor um skáldskap 10.—12. ald-
ar, kenningar, heiti og bragar-
háttu, og jafnframt eru þar
varðveittar fjölda margar vísur
og kvæði, sem ella væru nú
giötuð með öllu. En gildi
Snorra-Eddu er ekki þar með
talið: Hún hefir um allar ald-
ir verið lifandi rit með þjóðinni
og borið ríkulegan ávöxt í bók-
menntum hennar. Hún var sá
nægtabrunnur, sem rímnaskáld
vor og hagyrðingar jusu jafnt
og þétt úr. Þangað sóttu þeir
beint eða óbeint skáldmennt
sína og skiluðu þannig fjársjóð
um hins forna skáldamáls til
vngri kynslóða öld eftir öld.“
Enn ber þe?s að geta að
„Snorri Sturluson samdi Eddu
sína í áltveðnum tilgangi. Ilann
samdi hana scm kennsiubók í
skáldskap“.
Þetta er frétt um Eddurnar,
ekki ritdómur. Aðeins vil ég
vitna um það að öll er útgerð
þessara bóka handhæg og
smekkleg. Þetta er alþýðuút-
gáf, unnin af vísindalegri ná-
kvæmni. Þarf að heita á ís-
lendinga að kaupa þessar bæk-
ur, bækurnar sem geyma eilíf-
asta arf þeirra? Stephan G.
Stephan-son lauk eitt sinn ræðu
með þessari ósk: Standi Island
meðan veröld varir. Eddurnar
þarfnast ekki slíkra óska. Þær
„standa“ meðan Island .varir.
B. B.
501 bjargað
Frá því Slysavarnafélágið
var stofnað hefur verið bjargað
501 manni. Þar af var 51 bjarg
að i fyrra og 50 það sem af er
þessu ári.
WWWWWWW\^WWVW^MMWWWVWWVrtAÍWWWWw
Ráðningarskrífstofa land-
bnnaðarins
verður opnuð í dag, þriðjudaginn 18. apríl, og
starfar í sambandi viö Vinnumiðlunarskrifstofuna
á Hverfisgötu 8—10 —- Alþýðuhúsinu. —Starfs-
menn sömu og undanfarin ár.
Allir, sem leita vilja ásjár ráðningarstofunnar
um ráðningár ,til sveitastarfa, ættu aö gefa sig
fram sem fyrst, og eru þeir áminntir um að gefa
sem fyllstar upplýsingar um allt er varöar óskir
þeirra ástæöur og skilmála.
Nauösynlegt er bændum úr fjarlægð að hafa
umbóðsmenn í Reykjavík, er aö fullu geti komiö
fram fyrir þeirra hönd í sambandi viö ráöningar.
Skrifstofan verður opin alla virka daga kl.
10—12 og 1—5 þó aðeins fyrir hádegi á laugar-
dögum. — Sími 1327. — Pósthólf 45.
Búnaðarfélag Islands.
•nwwwnwwwwwwwwvPMnwvwwwwvww^rtft^JWMn
Otbreiðíð Nýa tímann
Þessi úfgáfa á snilldarverki JðHANNS SI6-
URJðNSSONAR, er gerð að tilefni opnunar
Þjóðleikhnssins.
JðHANN BRIEM
litsmálari teiknaði myndirnar.
Bókaútgáfan Heimskringla '