Nýi tíminn - 20.04.1950, Qupperneq 3

Fimmtudagur 20. apríl. 1950. NÝI TíMINN 2
* ,am- .. i .. t *. ,marm ■■■■ ..*•... .. - . ■' .. ■ . .. ■ ;i ■■ ■■■■■■■ i» ■■ .1 !■■■■■ i m.i. ■ . • ... ...:. ... . .. ~v.y ' ————^
m
AHRIF GENGISL/EKKUNARINNAR
Spádámar sósíalista um áhrif gengislœkk-
unarinnar eru nú þegar orðnar ömurlegar
staðreyndir
Þegar gengislækkunarírumvarp aíturhaldsins
lá íyrir Alþingi sýndu sósíalistar íram á það að
gengislækkunin myndi leiða íátækt og eymd yíir
íslenzka alþýðu og væri meira að segja mjög óhag-
stæð fyrir þann aðila sem ætlunin átti að vera að
hjálpa, bátaútveginn.
Þótt stutt sé liðið síðan gengislækkunin kom
til framkvæmda hefur reynslan þegar sannað spá-
dóma sósíalista, þótt miklu þyngri sannanir séu
enn ókomnar.
Þjóðviljinn birtir í dag kafla úr nefndaráliti
Einars Olgeirssonar um gengislækkunarfrumvarpið,
þar sem helztu röksemdir sósíalista voru dregnar
fram á mjög skýran hátt. Þessar röksemdir eru nú
orðnar að staðreyndum, sem jafnvel afturhaldsblöð
in treystast ekki til að mótmæla lengur. Einar 01-
geirsson komst þannig að orði:
„1. Frumvarpið gengur fram
hjá aðalvandamáli sjávarútvegs
ins, markaðskreppunni.
í öllu þessu frv. og hinni
löngu greinargerð og „hagfræði
legu“ áliti er ekki minnzt á
það mál, sem nú er höfuðvanda
mál sjávarútvegsins, markaðs-
vandamálið. Það er erfiðleikinn
á að tryggja sölu á öllu því
magni, sem sjávarútvegurinn
nú getur framleitt með hinum
stórvirku tækjum sínum, sem
er aðalerfiðleikinn fyrst pólitísk
sjónarmið hafa svo að segja
einskorðað oss við hrynjandi
markaði Marshalllandanna. Á-
þreifanlegast kemur þetta fram
í því, að bankarnir skuli telja
óeðlilegt, að þeir láni út á meira
en 15 þúsund smálestir freð-
fisks með núverandi markaðs-
horfum. En hvergi er minnzt
á slíka möguleika sem þessa í
greinargerð „hagfræðinganna“.
Það er sem þeir vilji útiloka
kreppuna úr heiminum með því
að sleppa henni úr hugmynda-
heimi sínum, en vart mun slíkt
váð gefast betur en strútnum
að stinga höfðinu í sandinn, er
'hætta nálgast.
Islenzk sjávarútvegsfram-
leiðsla fékk að þreifa á því
1931, hvað kreppa r.uðva'.ds-
landanna var fyrir þjóðarbú-
skap vorn, er saltfiskmarkaður
Suðurlanda hrundi. Nú er í
hinni nýju kreppu auðvalds-
skipulagsins að fara svipað um
freðfisk- og ísfiskmarkað
Þýzkalands, Hollands og Eng-
lands. Að ganga fram hjá þessu
höfuðvandamáli, eins og það
væri ekki til, ber vott um eitt
af tvennu: Alveg dæmalausan
skort á raunsæi eða tilraun til
að blekkja þjóðina. Er hvort
tveggja ófyrirgefanlegt af
mönnum, sem telja sig „hag-
fræðinga,“ og af ríkisstjórn,
sem þó hlýtur að vita, hvernig
þessum málum er komið.“
1 umræðunum um gengis-
lækkunina fékkst af'turhaldið
aldrei til að minnast á mark
aðsmálin, þau mál sem fyrst
og fremst var nauðsyn að
leysa. Nú er loksins viður-
kennt að ástandið sé ömur-
legt og gengislækkunin hafi
engu breytt í því efni. Freð-
fiskurinn er að heáia má ó-
seljanlegur, togaramarkaður
inn í Þýzkalandi er hruninn,
ísfisksalan til Bretlands get-
ur brostið á ný hvenær sem
er og margföldun á fram-
leiðslu á blautum saltfiski
mun einnig margfaldlega of
fylla þann markað. Aftur-
haldið stendur uppi ráðþrota
og já'iar að gengislækkunin
hafi að engu leyti hjálpað úr
þí u vanda sem niestur er.
„2. Frumvarpið er árás á
bátaútveginn. Það gerir hlut
hans lakari en nú er.
Vörnin fyrir frv. þetta af
hálfu forvígismanna þess er,
að með því sé m. a. verið að
bjarga b£ aútveginum, smáút-
vegsmenn uiuni fá aðstöðu sína
bætta með gengislækkuninni.
Þetta er ekki rétt.
Það upplýstist af viðtölum
nefndarinnar við ýmsa fulltrúa,
er á fund hennar komu og vel
þekkja til uEtt aðstöðu hrað-
frystihúsa og bátaútvegs, að
hraðfrystihúsip mundu ekki
treysta sér til _ ess að greiða
meira en 75 aura fyrir kílóið
af fiskinum eftir gengislækkun-
ina og að líklega yrði heldur
ekki greitt hærra verð fyrir
fisk til söltunar.
Nú er það verð, sem greitt
er fyrir fisk bátanna sam-
kvæmt fiskábyrgðarlöfeunum,
75 aurr.r fyrir kíló, en auk þess
er vátryggingargjaldið greitt,
svo að raunverulega fær útgerð
in 85 aura fyrir kílóið nú. Raun
vcrulega mundi því verðið á
fiskinum til framleiðendanna
lækka við gengislækkunina og
afnám fiskábyrgðarinnar. Báta
útgerðin verður því fyrir tvö-
földu tjóni, ef frumvarp þetta
yrði samþykkt.
I fyrsta lagi hækkar verðið
á o”líu, veiðarfærum og öllum
aðkeyptum vörum, sem útgerð-
armenn og sjómenn þarfnast,
um 74% í innkaupsverði.
I öðru lagi lækkar verðið á
fiskinum, sem bátarnir selja í
frystingu og salt, frá því, sem
nú er.
Menn undrast ef til vill þessa
niðurstöðu hjá fiskkaupendum
(hraðfrystihúsum o. fl.), en
hún verður skiljanlegri, ef at-
hugað er það öryggi, sem fisk-
ábyrgðin nú býr þessum aðil-
um. Nú ábyrgist ríkið fiskkaup
endunum ákveðið verð á út-
flutta fiskinum gegn því, að
þeir greiði lögákveðið verð til
bátaútgerðarinnar. Báðir aðilar
hafa því tryggingu hjá ríkinu
fyrir sölunni.
En verði þetta frv. samþykkt,
hverfur þessi trygging og þar
með núverandi öryggi fiskkaup
endanna. Þeir segjast því verða
að reikna með allri óvissu mark
aðsins þ. e. a. s. markaðskrepp
unni, sem geti gert mikið af fisk
inum óseljanlegt á hinum
þröngu mörkuðum Marshall-
landanna. Þessari áhættu sinni
og óvissu leitast þeir svo við
að velta yfir á smáútgerðina og
sjómenn með lækkuðu verði á
fiskinum.
Þeir, sem samþykkja þetta
frv. eru því beinlínis að svipta
sjómenn og smáútgerðarmenn
öryggi fiskábyrgðarlaganna og
lækka fiskverðið til þeirra, sam
tímis sem þeir hækka verðið á
öllum nauðþurftum bátaútvegs-
ins og fiskimanna.“
í gengislækkunarfrumvarp
inu gerðu „hagfræðingarnir“
ráð fyrir því iað fiskimenn
myndu fá 93 aura fyrir kOó-
ið af fiski. Reynslan hefur
sannað að Sósíalistar höfðu
rétt ,að mæla. Fisldmenn fá
nú aðeins 75 aura, þótt allar
rekstrarvörur hækkí um
75% í innkaupi. títvegs-
mannafélag Reykjavíkur hef
ur þegar ‘krafizt þess að L.
í. Ú. „knýi fram“ 93 aura
fyrir fiskinn og sCimplað að-
gerðir afturhaldsins sem
„beina árás |á bátaútveginn.“
Sjómenn á Akranesi hafa
einnig krafizt 93 aura lág-
markaðsverð og lýst yfir því
að þeir |muni hætta veiðum
ef ekki verður látið að þeim
lcröfum í síðasta lagi í dag.
Eins og kunnugt er héit afC-
urhaldið því fram að gengis-
lækkunin væri sérstaklega
gerð fyrir bátaútveginn!
„3. Gengislækkunin skerðir
lifskjör launþega um 15—18%.
Frumvarp þetta, ef að lögum
verður, skerðir lífskjör laun-
þega, meiri hluta íslenzku þjóð-
arinnar, um 15—18%, án þess
að veita þeim nokkuð í staðinn,
t. d. frekari atvinnutryggingu
en nú er, nema síður sé.
Þessari árás á lífskjör alþýðu
er auðsjáanlega aðaltilgangur
frv. Með þessari árás ætlar aft-
urhaldið að kóróna þær árásir,
sem undanfarin ár hafa verið
gerðar á lífskjör launþega.
Þarf ekki að fara mörgum orð
um um þessa árás. Hún liggur
svo í augum uppi. Jafnhliða er
svo gert ráð fyrir að geta fram
vegis hringlað með gengi krón-
unnar, eftir því sejn þeim aft-
urhaldsmönnum þætti henta,
sem álíta gott kaup og sæmi-
lega lífsafkomu almennings
vera það versta, sem fyrir geti
komið í þjóðfélaginu.
En hitt er vert að undir-
strika í sambandi við þessa
harðvítugu árás á kaupgjald al-
mennings, að þessi lifskjara-
skerðing á að ske án þess að
gróðamöguleikar verzlunarauð-
magnsins séu á nokkurn
minnsta hátt skertir frá því
sem nú er, og án þess að dregið
sé úr hinu stígandi skriffinnsku
bákni ríkisins um svo mikið
sem einnar krónu útgjöld eða
milljónatuga gróða bankanna
varið að nokkru til þess að létta
undir með sjávarútveginum
með vaxtalækkun eða þeim þús.
undum einstaklinga af alþýðu-
stétt, sem verða rændir eign-
um sínum í krafti þessa frum-
varps, þar sem það dregur svo
úr tekjum þeirra, að þeir eiga
á hættu að missa íbúðir sínar
eða verkstæði og annað, sem
þeir hafa verið að reyna að eign
ast undanfarin ár.“
Þegar gengislækkunin kom
til framkvæmda varð aftur-
haldið sjálft svo hrætt við
verðhækkanirnar að hluti af
hafnarbakkavörunum var
fluCtur inn á gamla genginu.
Aðrar liafnarbakkavörur eru
enn látnar bíða þótt þær
kæmu til landsins um síð-
ustu áramót. Þrátt fyrir
þetta liefur almenningur þeg
ar fengið smjörþefinn af því
sem koma skal, þcCt enn fsé
aðeins um örlítið brot pð
ræða af þeirri holskeflu sem
ríður yfir almenning á þessu
ári.
„4. Gengislækkunin skerðir
lífskjör bænda og stöðvar vél-
þróun landbúnaðarins.
Verði þetta frv. að lögum,
hækka allar þær erlendu vörur,
sem bændastéttin kaupir til bú-
rekstrar og neyzlu. Veldur það
rýrðum kjörum sveitaalþýðu,
en síðar dýrari landbúnaðar-
framleiðslu.
Önnur enn þá alvarlegri af-
leiðing gengislækkunar verður
að innkaupsverð allra vélá til
landbúnaðarins hækkar um
74%, enn fremur innkaupsverð
á benzíni, varahlutum og öðru,
er til vélanna þarf. Afleiðing
þessa getur orðið sú, að sú þró-
un aukinnar véltækni í landbún
aðinum, sem hafin var af mynd
arskap, geti nú stöðvazt að
meira eða minna leyti. Og af-
leiðingin af slíku getur orðið
stöðnun í þróún landbúnaðarins,
nema sérstakar ráðstafanir ann
ars eðlis verði gerðar.“-
Framsóknarflokkurinn
barðist af oddi og egg fyrir
gengislækkuninni og geklc í
íhaldssængina til þess eins
að koma henni fram. Bænd-
ur eru nú að finna afleiðing-
arnar í raun. Rekstrarvör-
urnar eru nú óðum að
hæltka, vélar þær sem bænd-
ur hafa þráð verða svo dýr
ar að engin tök verða á að
kaupa þær og þegar á þessu
ári mun innanlandsmarkað-
urinn þrengjast að imun
vegna rýrnandi kaupgetu al-
mennings. Er miltil og vax-
andi ólga í sveitum vegna
svika Framsóknarforsprakk-
anna.
„5. Gengislækkunin rænir
sparifjáreigendur og sviptir
grundvellinum undan trausti á
loforð ríkisvaldsins.
Með gengislækkun þeirri,
sem frv. mælir fyrir um, eru
allir eigendur sparifjár, ríkis-
skuldabréfa og þess háttar verð
bréfa sviptir nokkrum hluta
eigna sinna. Uppbót sú, sem 3.
gr. mælir fyrir um, nær mjög
skammt.
Þetta rán er mjög forkastan-
legt. En við þetta bætist, að
rikisvaldið sjálft, ríkisstjórnir
undanfarinna ára, hafa beinlín-
is lagt að fólki að kaupa ýmiss
konar skuldabréf ríkisins til
margra ára og ríkisvaldið þann
ig lokkað fé út úr fólki undir
því yfirskini, að verið væri að
festa með slíkum aðferðum f jár
hag ríkisins. Nú reynist ríkis-
valdið sjálft sem hinn versti
braskari, með því sjálft að verð
fella þau skuldabréf, er það
hafði lokkað menn til að kaupa.
Fer vart hjá því, að svona
framferði hins opinbera dragi
úr fjármálatrausti þess hjá al-
menningi,“
Trú almennings á sparifé
er farin veg allrar verald-
ar. Fyrstu mánuði þessa árs
hefur fé verið rifið ú»t úr
bönkum og sparisjóðum og
innlög eru nú stórum minni
en undanfarin ár. Afleiðing-
ar þeirrar þróunar munu öll-
um ljósar.
„6. Gegnislækkunin gerir
þjóðinni miklu erfiðara fyrir
um nauðsynlega fjárfestingu.
Með frv. þessu, ef að lögum
verður, er þjóðinni gert miklu
erfiðara fyrir en áður um fjár-
festingu, það þýðir: um áfram-
haldandi nýsköpun atvinnulífs-
Framhald á 7. síðu. I