Nýi tíminn - 29.01.1953, Blaðsíða 4

4) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 29. janúar 1953
NÝi TÍMiNN
Otgetandl. SamelnlncarfloUkiu1 alþýuu — Sósíalistafloklmrlnn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Ásmundur Sigurðsson
Áskriftargjald er 25 krónar á ári.
Grelnar f blaðið nendiat til ritstjórana. Adr.: Afgrelðsla
Kýja timans, Skólavörðustíg 19, Reykjavík
fiigrelðsla og auglýsingaiskrifstofa Skólav.st. 19. Simi 7500.
Prentsmlffja Þjóðvlljan* h.f.
Sfærsfi þféfnaður í sögu IslaRds
Áburðarvebksmiðjan er eitt stærsta fyrirtæki íslenzku þjóð-
i'rinnar. Kostnaðurinn við að koma henni upp er talinn muni
nema á annað hundrað milljóna króna, og auk þess má segja að
hiuti hinnar nýjp Sogsvirkjunar sé gerður í hennar þágu, þannig
oð sé allt meðtalið mun áburðarverksmiðjan kosta um 200
milljónir króna beint og óbeint.
Það var frá' upphafi talið sjálfsagt að ríkið reisti og ætti
■'.erksmiðjuna enda fólst það í hinu upphaflega frumvarpi sem
lagt var fram um málið. En það kom fljótt í ljós að auð-
tnanna'klíkan í Reykjavík leit þessa miklu stofnun hýru auga;
þarna hlaut að gefast tækifæri til að mata krókinn. Og við
þriðju umræðu í efri deild gerðust þau tíðindi að iBjöm Ólafs-
son flutti um það breytingartillögu að stofnað skyldi hluta-
fclag um verksmiðjuna, en kunnugir vissu að sú tillaga var
horin fram í nánu samráði við Vilhjálm Þór. Var tillagaa. sam-
þykkt af stjórnarflokkunum og ákveðið að hlutaféð skyldi vera
30 milljónir ikróna; áttii einstaklingar að leggja fram 4 milljónir
en ríkið 6 milljónir.
Ákvæðið um lilutafélagið er í mjög lausum tengslum við lögm
sjálf og hafa spunnizt um það miklar umræður á þingi. Einar
Oigeirsson hefur haldið þvl .fram og leitt að þvi sterk rök að
Mutafélagið sé aðeins rekstrarfyrirkomulag, áburðax*verksmiðj-
rn verði eftir sem áður eign ríkissjóðs. Jafnoft ha^a ráðherr-
arnir hins vegar lýst því yfir að þessi túlkun sé eikki*rétt, hluta-
félagið eigi að eiga verksmiðjuna.
Ábutðarverksmiðjumálið er þannig að verða eitt mesta þjófn-
bðarmál í sögulslands; ríkisstjórnin er staðráðin í því að stela
lugum milljóna úr almannasjóði og afhenda auðmönnurn. Eins
og áður er sagt er hlutafé verksmiðjunnar aðeins 10 milljónir,
en kostnaðurinn við ao koma henni upp verður á annað hundrað
milljóna. Mismunurinn á að koma sem lán úr ríkissjóði til hluta-
íélagsins. Síðan er ætlunin að stórlán þetta verði greitt upp með
! ekstri verksmlðjunnar, þannig að eftir noldcurt árabil hafi
verksmiðjan endurgreitt ríkissjóði lánsféð allt, yfir hundrað
milljónir króna. En þá ná hlutabréfin til eignarinnar allrar
skuldlausrar, hafa melra en tífaldazt í verði! Og síðan tekur við
hreint gróðatímabil, }>egar ekki einusinni þarf að standa skil
á greiðslum til ríkissjóðs. Þannig ætlar ríkisstjórnin að gefa
nokkrum auðmönnum tugi og aftur tugi milljóna króna!
Þegar á þetta hefur verið bent hafa. ráðherramir afsakað
sig með þvi að ríkissjóður ætti þó meirihluta hlutabréfanna og
karmeo örugg yfirráð yfir verksmiðjunni. Það form cr þó aðeins
biekking. Upphaflega ætlaði Vilhjálmur Þór að klófesta verk-
smiðjuna einmitt með þessu fyrirkomulagi. Hann ætlaði að láta
S.I.S. kaupa öli persór.ulegu hlutabréfin, og síðan ætlaði Fram-
sóknarflokkurinn að kjósa hann sem fulltrúa Alþingis! Vil-
lijálmur Þór hefði þá með aðstoðarmönnum sínum haft hreinan
meirihluta í stjórn áburðarverksmiðjunnar! Þetta varð þó ekki
í.lveg svona einfalt í framkvæmd, því Sjálfstæðisflokkurinn
heimtaði að fá að taka þátt í leiknum og iðnrekendur fengu
nelming pei’sónulegu hlutabréfanna. Engu að síður hefur. Vil-
hjálmur Þór hegðað sér eins og áburðarverksmiðjan væri einka-
v'ign lrans — og ókunnugt er um gróða þann sem hann hefur
aflað sér með umboðum fyrir vélar þær sem verksmiðjan hefur
keypt!
Maður skyldi nú ætla að nóg hafi verið að gert með þessum
ráðstöfunum, en svo er þó engan veginn. Eins og skýrt var
frá í blaðínu í gær er ætlazt til að hlutabréf ríkisins í áburðar-
vcrksmiðjunni verði iögð 3em stofnframlag til hins nýja Benja-
ininsbanka, sem Bandaríkin eru að koma upp á Islandi. Benjamín
Eiríksson hefur skýrt svo frá við þingnefnd að hacin telji sjálf-
sagt að Bmjamínsbankinn selji einstaklingum hlutabréfin við
vægu verði. Þá væri pjófnaðurinn fulllcomnaður og síðustu ítök
rikisins í þessu risafyrirtæki komin veg nllrar veraldar. Um 200
milljórir króna af almannafé, sem iagðar verða fram í þágu
áburðarverksmiðjunnar, væru þá endanlega komnar í hendur
fáeinna auðhraskara í Reykjavík. Er þar talinn með sá hluti
Sogsvirkjunarinnar, sem bcinlínis er gerður vergna verksmiðj-
unnar.
Þetta er einhver stærsta þjófnaðarsaga sem um getur i sögu
nGÍando og samsvarar því t. d. að ríkissjóður seldi einstaklingum
'-andsbankann fyrir örlítið brot af eignum hans. Og gieggra
dæml fæst ekki um spillingu þeirrar klíku sem fer méð stjórn
aíidsins i þágu innlendrar og eriendrar attðmannostéttar.
Á Islandi kemur út eitt blað
sem birtir á skýrari hátt á-
form afturhaldskljkunnar en
nokkurt annað, og kemur upp
um liugrenningar leiðtoganna
áður en þeir sjálfir þora að
hampa þeim opinberlega. Blað
þetta er Landvörn, gefið út af
Hriflujónasi og Helga Lárus-
syni, en stutt fjárhagslega af
nokkrum heildsöium í Reykja-
vík. Á undanförnum árum hef-
ur þetta blað í raun og veru
mótað stefnuna í landsmálun-
um. Það hefur hafið áróður fyr-
ir nýjum og nýjum stefnumál-
um, og senn hafa þau verið
orðin framkvæmdamál valda-
klíkunnar. Þegar Bandaríkin
kröfðust hcrstöðva 1945, stóð
Landvörn fyrst ein að áróðr-
inum fyi-ir landráðunum. Þegar
landið var hernumið hafði það
verið lcrafa Landvarnar um
langt skeið. Árum saman hefur
Landvörn krafizt iþess að stofn-
aður yrði íslenzkur her, og nú
rr það orðið yfirlýst stefnumál
Framsóknar og Ihalds. Og
þannig mætti lengi telja. Reynsl
an sýnir að ineð þvi að lesa
Landvörn geta menn fengið
góða hugmynd um næstu á-
form stjórnarklíkunnar.
I síðasta .blaði þessa ágæta
málgagns erú birtar nýjar og
athylgisverðar tillögur. Nýja
tímanum þykir rétt að koma
þeim í heild á framfæri við
landsmenn, því Landvörn er les-
in af fáum, þótt hún hafi þeim
mun meiri áhrif á þá sem með
völdin fara í landinu. Tillög-
urnar eru á þessa leið:
„1. Það verður hiífðarlaust að
fletta ofan af öllum komm-
únistum og hálf-kommúnist-
um hvar sem þeir eru og
gera iþá bera að þrælslund
sinni og ævintýramennsku.
Það verður tafarlaust að
sækja þá til saka fyrir öll
lögbrotin og ofbeldisverkin
og láta þá sæta þeirri allra
þyngstu refsingu, sem umit
er að beita, ásamt svo háum
skaðabótagreiðsrlum, að þá
eða aðra fýsi eklci í slika för
aftur.
2. Alþingi það sem kemur sam-
an á ný á hinu nýja ári, semji
og setji lög strax fyrstu dag-
ana, með afbrigðum frá þing
sköpum, þar sem öllum
kommúnistum og hálf-komm-
únistum sé tafarlaust fyrir-
sikipað að láta skrásetja sig
hjá viokomandi lögreglu-
stjórum og síðan verði hafð-
ar strangar gætur á þeim
eins og hættulegum útlend-
ingum. — Þeir kommúnistar,
sem koma ekki til skrásetn-
ingar, verði tafarlaust leida-
ir fyrir lög og dóm og látn-
ir sæta fjársektum, ella sett-
ir án tafar í fangelsi. Svipuð
aðferð og þessi hefur verið
notuð í Bandai-íkjunum og
gefið góða raun. >
3. Alþingi setji önnur lög með
sama hraða sem hm, og
gangi .viðstöðulaust í gildi að
fjarlægja alla kommúnista
um hjá riki, bæjum og ein-
og hálf-k ommúnista undir
eins úr öllum trúnaðarstörf-
staklingum cg að þeir hafi
engan rétt til skaðabóta né
nokkurra fríðinda, heldur
yfirlýstir réttlausii’ þjóðníð-
ingar. — Síðan verði þeim
veitt leyfi til —- meðan þeir
eru látnir ganga lausir —
að skapa sjálfum sér vinnu,
svo ;þá geti þeir aðeins gert
kröfur til sjálfra sín, en ekki
annarra.
4. Alþingi lögbjóði nú þegar 54
klukkustunda vinnuviku á ís-
landi og bami með lögum, að
nokkurt kaup sé greitt nema
fyrir umia vinnu. Jafnframt
banna með lögum allt eftii’-
vinnukaup, næturvinnukaup
og helgidagakaup, svo aðeins
verði einn kauptaxti gildandi
allan sólarhriaiginn um allt
land, en sá taxti verði ákveð-
inn þannig, að það fólk, sem
vinnur vel fullan vinnutíma.
fái gott kaup.
5. Alþingi afnemi með lögum
allar hinar almennu trygg-
ingar, sem nú eru lögþving-
aðar, en létti um leið fyrir
almennum frjálsum trygging
nm gegnum starfandi trygg-
ingarfélög eða ný félög, sem
kynnu að vera stofnuð. ■
6. Alþingi nemi nú þegar úr
gildi páfagaukalögin, þ. e.
lögin um „orlofsfé", sem of-
stjómarkapparnir liafa étið
upp eftir dönsku fordæmi.
7. Alþingi nemi þegar úr gildi
á næsta ári alla skólalöggjöf
þá, sem kommúnistar stóðu
fyrir að hér yrði lögboðin
undir glapræðisstjóm Ólafs
Thors, iþegar hann lét sór
sæma, að vera forsætisráð-
herra með tvo kommúnista
sem „ráðherra" í ríkisstjórn-
inni. — Jafnframt því, sem
skólalöggjafarforæði þetta
sé afnumið, verði sett ný
skólalöggjöf, sem byggð
verði á skynsemi, miðuð við
getu þjóðarinnar, starfsorku
liennar og farsæld".
Óþarft er að skýra þcssar til-
lögur: þær tala sínu máli sjálf-
ar. Það er þó ástæða til að
benda á hvemig ætlazt er til
að ofsóknin gegn „kommúnist-
um og hálfkommúnistum“ hald-
ist í liendur við afnám þeirra
mannréttinda sem verkalýðs-
hreyfingin hefur áunnið sér
með harðri baráttu; þau tengsl
eru algerlega röki’étt og enda
skýringin á ,,lkommúnista“of-
sóknum hvarvetna um heim.
Hluti af þessum tillögum kom
fram í þingsályktunartillögu
sem flutt var á Alþingi 1948
af tveimur þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins, en sú tillaga
þótti þá ekki tímabær enn. En
nú verður fróðlegt að sjá
hversu fljótt stjórnarflokkarnir
taka upp til framkvæmda þessi
nýjustu baráttumál hreinskiln-
asta málgagns síns.
Milljónin sem viiitist
AF FJÖRRUM J
LÖNDUM
V_-----------------'
m jólaleytið gáfu tveir menn
sig fram við ieynilögreglu
PóUandsstjórnar. Þeir kváðust
heita Kowatski og Slenko wg vera
forystumenn Póllandsdeildar leyni-
samtakanna WIN, sem hafa aðal-
stöðvar sínar meðal landflótta
Pólverja i London. Máli sínu til,
sönnunar afhentu Kowalski og Si-
enko pólsku leynilögreglunni mik-
ið safn skjaia, sem til þeirra hafði
verið smyglað, bréf og fyrirmæli
frá yfirboðurum þeirra i leyni-
þjónustum Bretlands og Banda-
ríkjanna. Einnig útvarpssenditæki
og móttökutælci, vopnabirgðir og
Ioks yfir milljón bandarÍ3kra doll-
ara.
owalski og Sienko kváðust
fyrir löngu hafa hætt að
hlýða fyrirmælúmun, sem þeim
voru send, fyrst frá London og
síðan frá aðalstöðvum bandarisku
leyniþjónustunnar í Evrópu í V-
Þýzkalandi! Þeir kváðust hafa
skijiulagt leynisamtök sin til póli-
tískrar baráttu gegn núverandi
stjórn í Póllandi en ekki til
njósna, skemmdarverka og morða
eji það voru þau verk, sem brezk-
ir og bandarískir njósnaforingjar
vildu fá þá til að vinna. Saga
þeirra féiaga brqgður nokkru
ljósi á sambúöina miili leyni;
þjónustu Bretlands og Banda-
rikjanna. Brezka leyniþjónustan
sá WIN fyrir fé fram til 1949 en
þá tllkynnti hún Kowalskl og Si-
cnko að hún hefði ekki lengur
efni á áð kosta þá og hefði selt
bandarísku leynlþjónustunni sam-
baud sitt við þá og þaðan i frá
yrðu þeir að líta svio á, að þeir
væru i þjónustu Bandaríkjamanna.
1”” nóvembermánúði 1950 gerðu
svo forystumenn WIN í Bret-
landi - samning við erindreka
bandarisku leyniþjónustunnar, þá
Arthur Bliss-Lane, fyrrverandi
sendiherra Bandaríkjastjórnar í
Varsjá, og Sapega ofursta. Samn-
ingur þessi skúldbatt WIN til
að reka njósnir, undirróður og
skemmdarverk í Póllandl eftir
fyrirmælum bandarísku leyniþjón-
ustunnar. Hinsvegar tók leynl-
þjónustan að sér að sjá WIN í
Póllandi fyrir fu’lkomnustu tækj-
uft, fé eftir þörfum og að þiálfa
valda menn í njósnum og undir-
róðri i skólum sínum.
Sgji;im félögum Kowalski og Si-
enko gazt að éigin sögn illa
aö þessum samningi og gerðu sein
minnst til að framkvæma hann.
Þó fannst þeim keyia um þverbak
í nóvember 1951. 1 bréfi, som
birt hefur verið i pólskum blöð-
um, skýra þeir frá því að þá
hafi þeir fengið frá Bandarikja-
mönnum svonefnda Vúlkanáætlun.
Þar var mælt fyrir um, hvemig
meðlimir WIN í Póllandi skyldu
vinna Bandarikjamönnum gagn
ef til stríðs lcæmi. Þeir áttu að
liefja skæruhernað og skapa
heimavígstöðvar gegn pólská hern-
um, merkja skotmörk svto að
bandarískar sprengjuflugvélar rot-
uðu á þau og svo framvegls.
'■Terst kom það þó við Kowalski
• og Sienko, að Vúlkanáætlun-
in leiddi I ljós að það var ætíua
Bandaríkjamanna að skila Þjóð-
verjum núverandi vesturliéruðum
Póllands að luikinni sigursælji
styrjöld. Þeir segjast einníg liafa
fengið vitneskju um það að Win-
ston Churchill hafi lýst því yfir
við pólska útlagaforlngjann Miko-
lajczyk í október 1949, að ef það
kæmi einhverntíma i hlut Vestur*
veldanna að skipa löndum i Aust-
ur-Evrópu myndu núverandi vest-
m’héruð Póliands fengin Þjóðverj-
uhi á ný. WIN menn voru allt
annað en ánægðir með þessa af-
stöðu yfirboðara sinna, er reyndu
að mýkja þá með því, að Pól-
land skyidi samt sem áður fá
aðgang að sjó. Þeim Kowalski og
Sienko þótti lítið til þess lof-
lorðs koma. og er það að vonum
þegar þess er gætt, að Pólland
hefur nú 400 lcm strandlengju.
c
m.fl'estan þált i1 ákvörðuninni um
Ivll ag gefast upp við leynistarf-
semina og ganga á vald pólskra
yfii-valda áttu að sögn þeirra fé-
laga undirtektirnar, sem þeir
fengu orðið í tilraunum sinum tii
að fá menn til að ganga i WIN.
Þeir segja að svo hafi verið kom-
ið, að þeir hafi engan almennL
legan mann getaö fengið til að
starfa í leynihreyfingunni. Þeir
einu, sem völ hafi verið á, hafi
verið atvinnuglæpamenn og aðrar
dreggjar mannfélagsins. 1 slíkum
félagsskap lcveðast þeir elcki hafa
lcunnað við sig og þvi hafí þeir
á.kveðið að gera hreint fyrir sín-'
um dyrum, gefa sig fram og,
afhenda yfirvöldunum öll skjöl.
ain, tseki og vopn, aS ógleymdri
dollaramiUjóniniU. — M. T. ó.