Nýi tíminn - 22.07.1954, Qupperneq 6

6) — NÝI TlMINN — Fimmtudagur 22. júlí 1954 ----------------
~ NÝI TÍMINN
Útge'anái: Samelnlngarflokkur alþýðu — SósiallstaflokkurtiUL.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Ásmundur Sigurðsson
Greinar í blaðið sendist til ritstjórans. Adr.: Afgreiðsla
Nýja tímans, Skólavörðustig 19, Reykjavík
Afgreiðsla og auglýsingaskrifstofa Skólav.st. 19. Sími 7500.
Áskriftargja'd er 30 krónur á ári.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
V - /
Njésnarar erlends valds
Ungur háskólastúdent hefur undanfarna daga Iýst hér
, í blaðinu spilhngarhverfi því sem byggt hefur verið upp
kringum atvinnuna á Keflavíkm-flugvelh, þar sem fram-
‘kvæmdar eru blygðunarlausar njósnir og atvinnuofsókn-
ir af bandaríska hernámsliðinu og íslenzkum umboðs-
mönnum þess. Til þess að komast í vinnu hjá hernum
þurfa menn fyrst að fá aðstoð einhvers áhrifamanns í
hernámsklíkunni:
„Eftir skoðunina sendir hann viðkomandi með pappíra
á sérstakar skrifstofur hernámsflokkanna eftir atvikum.
Fer par fram ný athugun. Er par um prjár leiðir að rœða:
Framsóknarmenn eru sendir til Þráins Valdimarssoyiar,
Edduhúsinu; íhaldsmenn sendir til Gunnars Helgasonar,
Holstein, og hægrikratar til Vilhelms Ingimundarsonar,
Alpýðuhúsinu. — Það hcífa sagt mér greinargóöir menn,
að pegar komið er inn á pessar skrifstofur sé flett upp
i njósnaskrám, og ef maðurinn sleppur í gegnum petta,
pá er hœgt að tala við ráðningarstjórana á Véllinum“.
Þar suðurfrá tekur síðan við lokaathugunin sem verið
hefur í höndum Framsóknarmannsins Sigmundar Símon-
arsonar annarsvegar og íhaldsmannsins Konráðs Axels-
sonar hinsvegar, og hefur sá síðarnefndi verið sérstakur
trúnaðarmaður hins illræmda Hamiltonfélags og einn af
lengiliðunum milli njósnadeildar hersins og Sjálfstæðis-
flokksins.
Þannig gegna flokksskrifstofurnar sjálfar beinum verk-
efnum fyrir erlent vald, stunda njósnir í þágu Banda-
ríkjamanna og þiggja í staðinn ríflega greiðslu sem renn-
ur bæði til einstaklinganna og í flokkssjóði. Er ekki sízt
iróðlegt fyrir Alþýðuflokksmenn að íhuga aðstöðu Vil-
helms Ingimundarsonar, en hann er einn helzti vika-
piltur Stefáns Jóhanns og berst fyrir því af alefli að hann
fái aftur yfirráð yfir flokknum — og hann þarf ekki langt
aö sækja herkostnaðinn í þeirri baráttu.
Það ætti að vera óþarfi að taka það fram að þessi starf-
semi er algert brot á stjórnarskrá íslands, og ef til væri
í landinu eitthvert óháð réttarkerfi yrðu agentar hins er-
Jenda valds dregnir fyrir lög og dóm og dæmdir. Að vísu
hefur núverandi utanríkisráðherra lýst.júir því á Alþingi
að hann myndi ekki þola neina skoðanakúgun á Kefla-
víkurflugvelli — en hann hefur ekkert gert til að upp-
ræta njósnakerfið; þvert á móti er nú unnið að því að
gera aðstöðu Framsóknar sem bezta innan kerfisins. Það
er sama sagan og um reglurnar frægu, sem ráðherrann
hefur ekki enn þorað að birta af ótta við að styggja
Bandaríkjamenn þá sem eiga að fylgja þeim!
Þetta birtist einnig ljóslega í deilum þeim sem undan-
íarið hafa orðið milli stjórnarflokkanna, en þar hefur
margt ófagurt komið fram í dagsljósið um þjónustu-
semina við hið erlenda vald. En deilumar hafa ekki snú-
izt um þau verk, heldur hafa stjórnarflokkarnir ásakað
hvorn annan fyrir slælega framgöngu í makkartíisma og
reynt að halda því að Bandaríkjamönnum að hinum
væri ekki treystandi. Bæði Framsókn og íhaldið vilja
háfa forustu í njósnunum og þiggja fyrir verðuga um-
bun.
Bandaríkjamenn hafa víða tryggt sér aðstöðu í lönd-
um Vesturevrópu á undanförnum árum. Þó mun óhætt að
fullyrða að hvergi hefur þeim orðið eins mikið ágengt og
hér, hvergi annarsstaðar hafa flokksskrifstofur borgara-
ilokkanna lotið svo Iágt að gerast opinberar njósnar-
stöðvar erlends valds gegn dollaragreiðslu; Bandaríkja-
menn hafa orðið að leigja sérstaka agenta til þess. Það
er vitað mál aö kjósendur borgaraflokkanna íslenzku
hafa fulla andstyggð á þessu athæfi — en er ekki ráð
að þeir taki í taumana og tryggi þó ekki sé nema ein-
hvem snefil af velsæmi. Hærri kröfur verða víst ekki gerð-
ár í bili.
.V^W^V^.VAV.VWV.VAW/kV*%VA»AVAP^
Að beita bílum fyrir togarana
Ráðamenn stjórnarflokk-
anna hafa verið önnum
kafnir undanfarnar vikur og
mánuð: við mjög hjartfólg-
in störf. Þeir hafa stritað
langt fram á nætur, talað við
látlausan straum af fólki,
gert áætlanir, spjaldskrár
og skýrslur, hringt og
skrifað út og suður. Það
hafa verið haldnir fundir á
fundi ofan, umræður orðið
langar og strangar og til-
finningarnar stundum feng-
ið lausan tauminn, eins og
tíðkast þegar höggvið er
nærri því sem mönnum er
helgast. Víst hefur það kom-
ið í ljós og ráðherrar og
annað stórmenni stjórnar-
flokkanna eiga sér hugsjón-
ir og skilning á hinum
dýpstu rökum tilverunnar,
þótt sumir hafi gert þeim
upp aðra eiginleika. En sá
vandi sem að þe'm sótti var
einnig svo stórfelldur að
hann leysti úr læðingi þá
orku sem geynnd er í hjarta-
stað, eins og gerist á þeim
úrslitastundum í lífi þjóða
og einstaklinga þegar örlög
eru ákveðin: Þeir hafa ver-
ið að úthluta bílum.
I
Það er alkunna að bílar
eru undirstaða islenzks þjóð-
félags. Þe:r tímar eru löngu
liðnir þegar Stefán Jóhann
Stefánsson hrópaði á fram-
boðsfundum í Eyjafirði:
togara inn á hvert heimili.
Nú er kjörorðið: bila inn á
rétt heimili. Og það er ein-
mitt sá mikli vandi sem
stjórnarflokkarnir hafa ver-
ið að glíma við, að finna þá
réttu menn sem ættu skilið
að fara með bíla og byggju
yfir því hugarþeli sem eitt
sæmir jafn veglegum verk-
færum. Vandinn var stór;
9CM}0 manns sóttu um 800
bíla sem ætlunin var að
flytja til landsins, og þótt
vitað væri að aðeins nokk-
urt brot af þeim fjölda
hefði í rauninni hug á að
eignast bil til frambúðar,
þurftu stjórnarflokkarnir
báðir að grandskoða hvern
einasta umsækjanda, kanna
aðstæður hans og hugarfar.
Sé reiknað með að fimm
manna fjölskylda standi að
hverjum umsækjanda, varð
rannsóknin bannig að ná til
meira en fjórðungs þjóðar-
innar. Það er því víst ekki
að undra þótt ráíherrar og
önnur mikilmenni hafi litt
getað unnt sér hvíldar,
heldur orðið að sóa starfs-
kröftum sínum í þágu þjóð-
arinnar.
I
Fyrsti hluti verksins var
að vísu auðveldur viðfangs;
það var sjálfgert að strika
tafarlaust út alla atvinnu-
bílstjóra, því þau sannindi
hafa orðið algild á undan-
förnum árum, að þeir væru
ekki of góðir til að kaupa
atvinnutæki sín á svörtum
markaði. Og því næst fóru
sömu leið þeir menn sem
uppvísir eru að hættulegu
hugarfari, og var þeim mun
meiri ástæða til að vanda
vel til eigendanna sem sum-
ir bílarnir áttu að vera rúss-
neskir. En þrátt fyr'r þetta
sá vart högg á vatni, og var
nú komið að vandasamasta
hluta verksins. Þeim sem
eftir voru var skipt upp
eftir kjördæmum og liver
frambjóðandi stjórnarflokk-
anna fékk sinn skammt til
athugunar. Gerðu þeir síð-
an samanburð við kosninga-
loforðin frá síðasta ári, í-
huguðu hverjir væru svo ör-
ugg:r að sjálfsagt væri að
svíkja þá, hverja hægt væri
að teyma áfram með loforð-
um og hverjir gerðu mest
gagn af þeim sem eftir
væru. Og hins þurfti vand-
lega að gæta að fullvíst
væri að flokkssjóðirnir
fengju umboðslaun af hverj-
um bíl sem úthlutað vær'i.
Að þessu loknu hófst svo
samræmingin, einn vanda-
samasti hluti verksins. Það
þurfti sem sé að tryggja að
Framsókn og Sjálfstæð's-
flokkurinn úthlutuðu ná-
kvæmlega jafn mörgum bíl-
um hvor flokkur í hverju
kjördæmi; og ekki „máttu
tegundirnar he’dur hallast
á, það gat haft ófyrirsjáan-
legar afleiðingar ef Fram-
sóknarmaður fékk Ástin á
sama tíma og íhaldsmaður-
inn nágranni hans hremmdi
Kádilják. Því blossuðu ástríð
ur ráðherranna upp oft á
dag, ekki sízt ef í ljós kom
að sami maður hafði tryggt
sér bíl bæði hjá íhaldsfram-
bjóðanda og Framsóknar-
frambjóðanda með loforðum
um að stvðja. þá báða og
leggja fé í flokkssjóði
beggja.
I
Eins og gefur að skilja
höfðu ráðherrarnir og aðrir
valdamenn stjórnarflokk-
anna ekki tóm til að sinna
ómerkilegum viðfangsefnum
þegar svona brýn vandamál
æptu að þeim. Því fór það
svo að á sama tíma og þess
var beðið með eftirvæntingu
að hundruð nýrra bíla þytu
um þjóðvegina, fóru önnur
farartæki að stöðvast eitt
af öðru, togarar þeir sem
raunar höfðu gert me:ra að
því að flytja þorska en
mannfólk. Þótti þetta því
litlum tiðindum sæta fyrst
í stað, auk þess sem vinir
ráðherranna hafa lítinn hug
á jafn óskemmtiiegum verk-
færum, enda höfðu austræn-
ir menn trvggt á sinum
tíma að meirihluti flotans
lenti í eigu bæjarfélaga og
hlutafélaga almennings um
land allt. Ráðherramir héldu
því áfram ástríðuþrungnum
kappræðum um bíla, en ef
þeir gáfu sér tóm að líta
til sjávar gátu þe:r séð að
togurunum við bryggjurnar
fjölgaði með hverjum degi.
Og svo fór að lokum að ó-
þægileg hugsun tólc að ger-
ast næsta áleitin: getum við
keypt þessa hjartfólgnu bíla,
ef togararnir hætta að afla
gjaldeyris? En þegar þessi
hugsun hafði náð rótfestu
féllust þeim allt í einu hend-
ur með þeim botnlausa tóm-
leika sem heltekur menn ef
þeir eru vakt'r upp frá ljúf-
um draumi.
I
Þá var það að snjall mað-
ur lagði til að leysa bæði
vandamálin í senn með því
að beita bí'um fyrir togar-
ana. Hann benti á að ef tog-
ararnir væm látnir halda á-
fram að draga fisk úr sjó
væri hægt að kaupa næga
bíla og levsa þannig úr
brýnustu þörf þjóðfélagsins.
En til þess að hægt væri að
gera togarana út þyrfti í
staðinn að gefa innflutning
á bílum frjálsan, leggja á
lúxusbíla skatt sem næmi
nokkrum hluta af þeirriauka-
getu sem nú fæst á svörtum
markaði og hagnýta féð í
þágu togaranna. Á þennan
hátt væri mynduð þjóðfé-
lagsleg eilífðarvél, togararn-
ir sæju um bílana og bílarn-
ir um togarana — og sann-
a&ist þar með endanlega sú
kenning stjórnarf'okkanna
að lúxusbílar væru raunar
undirstaða íslenzks þjóðfé-
lags.
B
Sjaldan hefur orðið annað
eins fjaðrafok í herbúðum
stjórnarflokkanna og eftir
þessa tillögu, hún nísti ráð-
herrana í hjartastað. Ef inn-
flutningur á bílum væri gef-
inn frjáls hryndi allt þetta
mikla og þaulhugsaða kerfi
til grunna. Lofoi'ð og refs-
ingar og umbun og mútur:
allt var runnið út í sandinn.
Til hvers var þá að vera
að gera út togara? Og ráð-
herrarnir ruku upp hver um
annan þveran og hrópuðu
að slíkt mr-tti aldrei gerast,
þar væri í húfi sjálft lífs-
blóm hins vestræna lýðræðis.
En þegar þe:r höfðu hrópað
um stund settust þeir ráð-
þrota við skrifborð sín. Og
þeir sitja þar enn og horfa
til skiptis hver á annan og
á umsóknahlaðana og
skýrslurnar og spjaldskrárn-
ar og samningana um he'.m-
ingaskiptin. En stundum
horfa þe'r út um glugg-
ann a
togar-
ana.
4

.%VMV^AVW^a.