Nýi tíminn - 22.07.1954, Side 9

Fimmtudagur 22. júlí 1954 — NÝl TÍMINN — (9
Lokaatriði myndarinnar Nútíminn (1936). Litli fiækingurinn í
stóru stígvélunum hverfur eftir þjóðveginum í leit að nýjum
ævintýrum.
rannsókn á „óamerískri" starf-
semi Chaplins væri þegar haf-
in, og væri tilefni hennar eink-
um skeyti er hann hafði fimm
árum áður sent Pablo Picasso
til að mótmæla útlegðardómi
og mikilmenni
Stórblöð Bandarikjanna tóku
upp baráttuna gegn Chaplin
með auknu afli. Þau kröfðust
þess að þessi „innflytjandi“
fengi aldrei framar leyfi til að
stiga fæti á bandaríska jörð.
Westbrook Pegler, ritstjórnar-
greinahöfundur Hearst-blaða-
hringsins, heimtaði að Banda-
rikin hreinsuðu sig af Chaplin,
sem „um hálfrar aldar skeið
hefur grafið undan grundvelli
bandarísks siðferðis".
snilling
ur
ljósin“ í kreppunni miklu, þeg-
ar talmyndir voru fyrst að
koma fram og deilan út af Litu
Grey hafði þvínær gert út af
við hann sem óháðan kvik-
myndaframleiðanda. Chaplin
hafði aldrei búizt við að „Svið-
ljós“ næðu vinsældum í Banda-
ríkjunum. Þar varð Evrópa að
koma til. Því ákvað hann að
taka sér far yfir Atlantshafið,
eins og hann hafði gert á tveim
mikilvægustu tímamótum lista-
mannsferils síns, 1921 og 1931.
Chaplin 1909 er hann var
skopleikari í flokld Karnos.
Ógnanir valdamanna í þing-
inu, sem kröfðust þess að hon-
um væri vísað úr landi, höfðu
gert hann uggandi um sinn hag.
Miklum hluta sumars 1952
eyddi hann í samninga við
skattayfirvöld og útflytjenda-
eftirlitið. Ef af hinni fyrirhug-
uðu ferð hans yrði ætlaði hann
að hafa tryggingar yfirvald-
anna fyrir því að hann gæti
horfið aftur til New York án
þess að eiga á hættu að verða
settur í varðhald á Ellis-eyju.
Hann vildi tryggja það að hann
gæti horfið aftur til kvik-
myndavers síns þar sem sam-
starfsmenn hans og öll tæki
voru.
Tveim dögum síðar, er
„Queen Elizabeth“ kom við í
Cherbourg í Frakklandi, beið
Chaplins stór hópur blaða-
manna og ljósmyndara til að
heyra álit hans um „árás Mac
Granerys“.
Er Chaplin kom í ljós í her-
bergi því þar sem blaðamenn-
irnir biðu hans, var hann
klæddur dökkbláum fötum og
með kross frönsku heiðursfylk-
ingarinnar á brjóstinu. Athygli
þeirra sem ekki höfðu séð hann
áður beindist mjög að góðsem-
inni sem lýsti úr bláum aúg-
um hans, og að þéttum, hvít-
um hærum hans. Hendur hans
voru smáar og freknóttar og
á stöðugri hreyfingu er hann
talaði. Er leifturlampar ljós-
myndaranna blikuðu brosti
hann rólegur og með sjálfsör-
yggi svo skein í hvítar tennur
hans. Menn þóttust sjá í þvi
brosi viðkvæmni og hryggð,
örlítinn taugaóstyrk og mikinn
alúðleik. Þegar Ijósmyndararn-
ir höfðu lokið sínu starfi hófú
blaðamennirnir spurningaskot-
hríð sína.
Framtiðaráætlanir mínar
breytast ekkert við þær vár-
úðarráðstafanir sem gerðar
hafa verið gegn mér i Banda-
ríkjunum, sagði Chaplin. Ætl-
un mín er sú að snúa aftur til
Bándaríkjanna þrátt fyrir þær.
Hann var spurður að því
hvaða áhrif yfirlýsing Mac
Granerys hefði haft á hann.
Eg varð í fyrstu mjög undr-
andi. Eg hafði gert allt sern
hugsanlegt var til að fá öll
skilríki sem nöfnum tjáir a5
nefna. Útflytjendayfirvöldin
höfðu málið til meðferðar í
þrjá mánuði og að því loknu
fékk ég allar nauðsynlegar
tryggingar, þar á meðal sér-
stakt leyfi til að snúa heim
aftur. Innflytjendayfirvöldin
komu fram við mig af mestu
kureisi áður en ég lagði af
stað og óskuðu mér margsinn-
is góðrar heimferðar. Hafi yf-
irvöldin haft ástæðu til að tor-.
tryggja mig þá höfðu þau þrjá
mánuði til að rannsaka mál
Framhald á 11. síðu.
Kvikmynd Chaplins „Svið-
ljós“ gæti haft að einkunnar-
orðum orð Goethes „dey og
verð til“, því að hann kemur
þar fram sem einn af fjöldan-
um, ánægður með að láta lífið
fyrir framtíðarhamingju mann-
kynsins.
Það var mikil áhætta fyrir
Chaplin að yfirgefa bæði hið
gamla Charlie-gerfi og and-
stæ'ðu hans, Verdoux, og búa
til drama í anda Shakespeares.
Áhættan var meiri en er hann
á sínum tíma samdi „Dreng-
inn“. Hún var og meiri heldur
en þegar hann samdi „Borgar-
Ein nýjasta myndin sem tekin
liefur verlð aí Chaplin. Þarna
er hana nieð dóttur sína í
S\iss.
Síðari hluta sumars 1952 yf-
irgaf Charles Chaplin hús sitt
í Beverly IIills ásamt konu
sinni Oona, fjórum börnum
þeirra og elzta syni sinum,
Sidney (sjtu Litu Grey). í
nokkra daga stóðu þau við í
New York og Chaplin hafði þar
einkasýningu á „Sviðljósum“
þann 16. sept.. Henni var
tekið og áhorfendur hylltu
Chaplin ákaflega að lokinni
sýningu. En ekkert kvikmynda-
hús í New York hafði ennþá
pantað mync’ina til sýninga.
Hún virtist aðeins vekja áhuga
nokkurra smárra kvikmynda-
húsa sem sýndu myndir er
höfðu listrænt gildi. United
Artists fór sér að engu óðslega
varðandi dreifingu hennar.
Chaplin haíði misst aðstöðu þá
sem hann hafði fyrrum í fé-
laginu. Nýr maður, Arthur
Krim að nafni, hafði endur-
skipulagt fyrirtækið. Hann
hafði náð undir sig meirihluta
hlutabréfanna í félaginu með
því að kaupa hlutabréf Chapl-
ins og Mar.y Pickfords í því.
Dreifing kvikmyndar Chaplins,
„Sviðljósa“, var því í höndum
fyrirtækis sem hann átti sjálf-
ur engan hlut að.
Vart var Chapíln kominn t.il
New York íyrr en Max nokkur
Kravetz, fvrrum starfsmaður
hjá United Artists, krafðist
þess að Chaplin greiddi sér
13000 dollara og fengi ella ekki
að hvcrfa burt frá Bandaríkj-
unum, og afhenti hann málið
yfirvöldunum. Samkvæmt
bandaríski;m lögum er slík
stefna sem þessi því aðeins gild
að hún sé tiikynnt viðkomandi
persónulega. Til að framfylgja
þessu atriði var Chaplins leitað
og hann hundeltur um þvera
og endilanga New Yorkborg.
Ritara Chaplins, Harry Crock-
er, heppnaðist samt að bægja
þessari hættu frá sem var eins
alvarleg og hún var hlægileg.
Chaplin yfirgaf þó New York
án þess að hafa gert út um
þetta mál að fullu.
Hafskipið „Queen Elisabeth“
hafði tæplega hafnarmynnið að
baki er útvarpið sendi út yfir-
lýsingu frá dómsmálaráðherra
Trumans, Mac Granery. Þar
var gert heyrum kunnugt að
Hans Eislers. Þulurinn bætti
við: Dómsmálaráðherrann hef-
ur sagt að hinn frægi skop-
leikari skuli settur í varðhald
hvenær sem hann snúi aftur
til Bandaríkjanna: Því var lýst
yfir í Washington í kvöld að
komi Chaplin aftur til New
York muni hann hafður í háldi
á Ellis-eyju þar til gert hefur
verið út um örlög hans.
Mynd þessi sýnir Chaplin í myndinni „Axlið vopnin“ (1918),
sárbeizkri ádeilu á tilgangsleysi styrjaldarinnar.
Fjölmargar bækur hafa verið skrifaðar um kvik-
myndasnillinginn Charles Chaplin, og kom ein
af þeim nýjustu út í bókaflokki Máls oj meiin-
ingar sl. ár. — Síðan hún var skrifuð hefur þó
margt sögulegt drifið á daga Chaplins, og greinir
m.a. frá því í nýútkominni bók eftir franska kvik-
myndagagnrýnandann Georges Sadoul, en hann
er prófessor í kvikmyndafræðum við Sarboniie-
háskólann í París. Hér er birtur síðasti kaflinn
úr þelrri bók.