Nýi tíminn - 22.05.1958, Qupperneq 3

■rw
Fimmtudagur 22. msí 1958 — -N'Í'I TÍMINN r- ..(3
voru að blása upp eru nú að
settar
„Ég veit það ekki. —
Rollurnar fara aldrei svo
hátt“, er haft eftir borgfirzka
bóndanum sem spurður var
um hvort ekki væri víðsýnt af
Baulu. Og eitt sinn hérna á
árunum þegar reykvískur gár-
ungi spúrði kunningja sinn að
■því hVernig væri í Heiðmörk,
íPg kunninginn svaraði í sak-
. leysi sínu: ,,Ég veit það
ekki“, bætti hinn við: „því
, búðargluggarnir ná ekki svo
Iangt“. Sú var tíðin að ein-
'ungis fámennur hópur Reyk-
víkinga vissi hvar Heiðmörk
var og hvað hún var. Þá var
ekki laust við að venjulegur
•borgari liti með hálfgerðri
meðaumkun á þessar hjáræn-
ur sem voru að „rolast í bölv-
uðu hrauninu“!
Nú er öldin önnur; hundr-
uð starfsfúsra Reykvíkinga á
Öllum aldri fara þangað á
hverju vori, þúsuhdir á hverju
sumri. Og ef það. skyldu vera
enn til einhverjir .Reykviking-
ar sem ©kki vita hvar Heið-
mörk er, né hvað hún er, þá
' er öldungis óþarfi að skýra
hér frá íandfræðilegri afstöðu
hennar, því þeir þurfa ekki
annað en spyrja einhvern
•kunningja sinn sém hefur ver-
ið bar, starfað þar, og getur
gefið miklu ítárlegri Ivsingu
en hægt er að koma fyrir á
þessari siðu.
Saga Heiðmerkur síðasta
áratuginn hefur verið mjög
skemmtileg. Þeim revkviskr
hjárasnum fór alltaf' fjölgandi
sem voru áð „rolast í bölvuðu
hrauninu". Og þar kom að
skógræktarstiórinn, Hákon
Bjamason, skrifaði um það í
Ársrit Skógræktarfélags ís-
lands 1936 að friða þyrfti síð-
ustu leifar hinna fornu skóga
í grennd Revkiavíkur, en þær
er að finna í. EUiðávatnsheiði
Vífilstaðahlíð og Hólms-
hrauni.
■ Tveim árum síðar skrifar
stjóm Skógræktarfélags ís-
lands bæiarráði Revkiavíkur
skýrmælt bréf um að á bessu
landsvæði e’gi að gera fram-
tíðarfriðland Revkvíkinga.
sem beir geti leitað til í frí-
stundum sér til hvíldar og
hressingar.
Bæjarráð tók þessum til-
mælum vel og mun hafa at-
hugað málið, en framkvæmd-
ir urðu samt ekki vkja skjót-
ar. SkóPTækt.arfélag Is-
hóf 1941 fiársöfnun til kauna
á girðinparefni. og gekk hún
vel. Árið eftir fékk svo
Reykiavíkurbær heimild Al-
þingis til að ta.ka hluta þessa
landssvæðis eignarnámi. Þoð
dróst bó fram í marz 1947
að bæiarstióm Revkjavíkur
sambvkkti að friða skyldi
Heiðm"rk. Sarn'ð var við
Skógræktarfélag Reykiavíkur
um að komá uno girðingu
um Heiðmörk árið 1948.
Hinn sama dag og Rf"dn-
ríkin hófu Kóren«t.vrjöldina,
eða 25. iúní 1950. onnaði
borearstiórinn í Revkjavík
Heiðmörk v’ð hátiðlega at-
höfn, sem frið'and og hví'd-
ar- og skemmt’p-nrð Revkvík-
inga í framt.íð’nni. Gróður-
setti hann bá með e’pin hönd-
pm frægasta tré Heiðmerkur
til þessa dags: borgarstjóra-
tréð.
„Átakið sem Reykvík-
iitgar haía gert í HéiS-
mörk er næstum ein-
stætt í siáiti röð”,
segir Einar Sæmuitéseft.
Einn sólgkinsdaginn í vik-
unni sáum við 2 frekir blaða-
menn færi á því að troða okk-
ur i bílinn hjá konungi Heið-
merkur, Einari E. Sæmunds-
sen skógarverði, er hann. var
að fara í eina eftirlitsferðina
um ríki sitt og líta eftir'
fósturbömunum sínum þar.
Um aldaraðir hefur þetta
land verið þraútbeitt, skógur-
inn auk þess rifinn og höggv-
inn, enda var svo komið fyr-
ir tíu árum að þar fyrir-
fannst ekki birkitré er gæti
borið slíkt nafn, ekkert var
þar eftir nema lágvaxið kjarr
og runna r; sumstaða r aðeins
teinungar í grasi. Uppblástur-
inn sem ætíð fýlgir í kjölfar
ofbeitingarinnar og rányrkj-
unnar hafði sorfið stórar geil-
ar í svörðinn. Hvarvetna um
mörkina voru gróðulaus flpg
og gapandi rofbörð. íj,
Eftir riíu ára friðun er þetta
gerbreytt. Leirí'lögin sem áður
hann er náungi sem veit hvað
; hann syngur.
Þarna vinna hinir ólíkustu
• menn að einu og sama márki.
Þar eru bæði Þingeyingar ög
Rangæingar, Heimdellingar. og
u.ngir Framsóknarmenn. —
Kvenfélag sósíaliéta og kven-
félag Laugarnessóknar eiga:
þar lönd saman í ást og friði!
Einnig AKOGES, — félagið
úr eyríkinu Vestmannaeyjum,
hefur tekið þar land! Jafnvel
blaðamenn liafa líka bograð
, þar yfir græðlingum!
Samtals hafa 48 félög unn-
ið þar að skógrækt á undan-
förnum árum; mörg þeirra
allt frá því að Heiðmörk var
opnuð. Tvö eða þrjú félög hafa
sótt um land bar nýlega, svo
í vor verða félögin í Heiðmörk
a. m. k. 50. — Og það, eru
ekki aðeins Islendingar sem
þama hafa lagt hönd á plóg-
inn; bæði Det Danske Selskap
og Nordmannslaget hafa sínár
spildur í Heiðmörk, og er
gróðursetning Norðmanna þar
ekki nema hluti af því sem
Norðmenn hafa lagt fram til
skógræktar á Isiandi.
Og hvað hafa þessi félög
gert, og hver er árangurinn?
Frá þvi gróðursetningar-
starfið hófst í Heiðmörk hafa
ur þar 160—
Hiaða brennandi spurning ætli það sé sem þeir Sverrir og
Einar eru að demba yfir Hákon Bjarnason skógræktarstjóra ?
—Tréð á milii þeirra er ekki borgarstjóratréð, lieldur hæsta
tréð í Héiðmörk í dag, 135 cm.
þekjast nýjum gróðri, og þar
sem borið er á þau breylast
þau á skömmum tíma úr
brúnu fiagi í grænan feld.
Rofbcrðin sem áður göptu
nióti vegfarandamim Iiafa nú
mörg loliazt, en önnur gróa
senn. Þar sem áður voru
birkiteinungar í grasi em nú
víða risnir mittisháir ninnar.
Enn mun þó líða allnoldiur-
tími þar til hin gömlu sár
rányrkjunnar verða að fullu
gróin.
En Keykvtkingar .hafa ekki
látið sitja við friðunina eina
saman. Hundruð jtarfsamra,
fórnfúsra handa eru réttar
móður náttúru á hveriu vori.
„Átakið sem Reykvíkingar
hafa gert í Heiomörk er næst-
um einstætt í sinni röð“,
sagði Einar Sæmundssen og
Vlitlegustu
trén í landi
iinstaks fé-
lags eru hjá
Ferðafélagi
Eslands, en í
?róðursétn.
ngarstarfinu
;iar hefur Jó-
áannes Kol-
aeinsson verið
iðaldriffjöður-
in, — skyldi
liann hafa
’róðursett
þau er þarna
ijást?
170 þús. trjáplöntur. Raunar
liafa félög áhugamanna ekki
verið þar algerlega ein að
verki, þyí Skógræktarfélagið
héfur lagt sitt fram og
Reykjavíkurbær lagt fram fé
til plöntuuppeldis, sem skyld-
ugt er.
Fyrstu áriu mun raunar
hafa verið um einhver mis-
tok að ræða í einstökum tii-
fellum, því góður vilji nægir
ekki einn, það þarf líka kunn-
áttu við hvaða verk sem unn-
ið.er. Og hin síðari ár hefur
árangririnn verið ágætur. Með
hverju ári f jölgar starfsvönum
mönnum sem kunna sitt verk
og vinna af áhuga og ósér-
lúífni.
Að starfið hefur aukizt ár
frá ári sést á því. að árið
1951 voru gróðursettar í Heið-
mörk 51 þús. plöntur. árið
1953 108 þús. og s.l. ár 167
þús.
Hvað hefur verið gróður-
sett?
Skógarfura er þar langhæst
í flokki (af henni var mest
til fyrstu árin) en þarnæst er
sitkagreni. áðrar tegundir eru
í þessari röð: birki, rauðgreni,
bergfura, lerki, hvitgreni,
fja.llafura, stafafura, alaska-
ösp, blágreni og broddgreni.
Á s.l. hausti bættist hluti
úr Vífilstaðalandi við Heið-
mörk, og er það land bezt til
skógræktar fallið af því sem
til Heiðmerkur telst. Vífil-
staðahlíðin er þó enn ekki op-
in almenningi til umferðar
heldur sjúklingum hælisins
einungis.
Land Heiðmerkur?
Með viðbót þessari er .and
Heiðmerkur orðið 21000—2200
hektarar þar af hafa 1350 ha.
verið friðaðir frá því 1949.
eða í níu ár. Lengd girðingar-
innar um Heiðmörk er nú orð-
in 27 km.
Þegar mt-:n skoða og meta
árangur skógræktarinnar í
Heiðmörk verða menn að
minnast þess að barrtré eru
ekkert sáðgras sem maður
slær i haust! Það tekur ára-
tugi að rækta barrskóga. Og
því, lengri tíma sem landið
er verr farið sem tekið er til
ræktunar. Einkum miðar trjá-
plöntunum hægt fyrstu árin
meðan þær eru að sækja í sig
veðrið, en vaxa hraðar úr því.
Því má enginn verða fyrir
vonbrigðum yfir því að sjá
ekki í ár risið tré þar sem
hann setti plöntu í hittið-
fyrra! Þau félög sem fyrst og
bezt tóku til stari'a sjá þegar
gleftilegan árangur starfa
sinna, Það félagið sem mest
og bezt hefur þar að unnið
er Ferðafélag íslands. I landi
þess má lítá marga efnilega
teinnnga. Næstbezt mun síma-
mannaspildan — raunar kváðu
biessaðar símastúikurnar okk-
ar hafa gróðursett flest trén
þar!
I , ráði er’ að Vinnuskóli
Reykjavikur fái búðir uppi í
Heíðmörit oCT starfi þar í sum-
ar. Er það holl vinna og góð
i hressaudi umhverfi. Er ráð-
gert að Vinnuskólinn gróður-
setji 100—120 þús. plöntur
i. sumar, en sjálfboðaliðarnir
80—100 þús. plc.ntur. Sú tala
fæst þó ekki nema með góðu
og fórnfúsu starfi. Þótt starf-
ið hafi verið gott undanfarið
þarf það að verða enn betra
í ár. Þ\u fleiri sem leggja
hönd að verki nú þegar því
fvrr verður Heiðmörk að þeim
hviidár- og skeramtistað Reyk-
'víkmgá sem á að verða og
verður.
A ivv tu áratugum l’rc'tist
hið gamla hraun í He'ðmörk í
þa-nn stað sem Eeykvíkingar
vilðu sízt án vera — og munu
l’á eiga erfitt að átta sig á
Iivernig þeir gátu kömizt af
án lians svo lengi. Nú er af
sú tíð að ]:að voru hjárænur
einar sem „roluðust í bölvuðu
hrauninu", — þegar nú í vik-
unni, meðan köld sjávamepj-
an strekkti um götur Reykja-
víkur, var álitlegur hópur
hamingiusamra barna að glöð-
um leik i. sólarhitanum í
hraundældum Heiðmerkur.
J. B.
TILKYNNING
UM REFA- OG MINKAVEBDAR
Frá 12. maí til júlíloka er að gefnu tilefni stra.ng-
lega bönnuð öíl grenja- og refaleit og óþörf umferð
um grenjasvæðið af öðrum en þeim, sem eru til
þess ráðnir. Á sama tíma er ætlast til að ráðnir
veiðimenn sjái um minkaeyðingu. Er þá öðrum
veiðimönnum óheimilt að leita að minkabælum og
taka hvolpa úr þeim, nema með leyfi hinna ráðnu
manna eða la-ndeigenda, sé enginn ráðinn
minkaveiðimaður. — VEIÐISTJÓRI.