Nýi tíminn - 06.10.1960, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 6. október 1660
NÝI TÍMINN
(3
!i ssianas nerur visinaaiega
útgáfu á óprentuðum rfddarasögosn
Uigáfa á rimnasafni frá síSara hlufa
miSalda er nú einnig i undirhúningi
Út er komiö fyrsta bindi riddarasagna, sem Háskóli
íslands gefur út. Er þaö Dínus saga drambláta búin til
prentunar af Jónasi Kristjánssyni, cand mag. Er þetta
1 fyrsta skipti, sem sagan er prentuð.
í viðtali við íréttamenn nýlega
skýrði prófessor Einar Ólaí'ur
Sveinsson svo frá, að útgáfu-
nefnd, en í henni eiga sæti auk
hans, prófessorarnir Alexander
Jóhannesson. Þorkell Jóhannes-
son og Ólafur Lárusson, hefði i
hyggju að gefa út ílokk riddara-
sagna, er til þessa hefðu legið
óprentaðar í handritum og verið
flestum ókunnar. Einnig er ætl-
unin að gefa út rímnasafrí og
verður tekið þar til, sem Rímna-
safn Finns Jónssonar þraut, en
það nær fram um miðja 14.
öld. Er þegar í undirbúningi
íyrsta bindið af þessu rímna-
safni
Prófessor Einar Ólafur sagði,
að riddarasögurnar og rímúrn-
ar frá þessu tímabili ættu það
sameiginlegt, að vera að mestu
ókannaðar, en fyrir íræðimenn,
em legðu stund á rannsókn al-
þjóðlegra bókmennta frá mið-
öldum, væri það hinn mesti
íengur, að fá þessi verk gefin
út, enda væru þau um margt
merkileg og stæðu í sambandi
við samtímaverk suður í lönd-
um. Sagði hann, að það væri af
þessurn sökum, sem Háskólinn
hefði ráðist í þessa útgáfu og
væri hún unnin á v'sindalegan
hátt, svo að leggja mætti hana
til grundvallar u,m ókomna fram-
tíð.
GrundVöllur að þessari út-
gáíustarfsemi Háskólans var
lagður árið 1955 og nýtur hún
100 þúsund króna ríkisstyrks ár-
lega. Það fé hrekkur þó skammt,
því að útgáfa sem þessi er mjög
kostnaðarsöm og tímafrek. þar
sem kappkostað er að kanna til
hlítar öll handrit, sem til eru
af hverju verki, og s ðan valinn
úr upprunalegasti texti og prent-
aður með varíöntum. Verður síð-
ar hægt að leggja þessar útgáf-
ur til grundvallar alþýðlegum
útgáfum.
Áður hafa komið út á vegum
útgál'unefndar Háskólans tvær
bækur. Eru það vísindaleg út-
gáfa Skarðsárbókar, einnar af
aðalgerðum Landnámabókar, og
sá dr. Jakob Benediktsson um
þá útgáfu. Sú bók kom út árið
1958 og er fyrsta strangvísinda-
lega útgáfan af íornritunum, sem
gefin hefur verið út hér á landi.
Þá hefur nefndin gefið út ljós-
prentun á tveim handritum ís-
lendingabókar Ara fróða og' sá
prófessor Jón Jóhannesson um
þá útgáfu. Er ætlunin að gefa
út l'lokk ljósprentana af ís-
lenzkum handritum og er þegar
hafinn Undirbúningur að öðru
bindi í þeim flokki. Verða í
þeirri bók fjöldi sýnishorna ís-
lenzkra handrita frá ýmsum
tímum.
Dínus saga drambláta hefur
eins og áður segir ekki verið
gefin út áður, en hún var mjög
vinsæl, enda kvensamlega rit-
uð, sagði prófessor Einar. Er
því til af henni fjöldi handrita,
bæði á skinni og pappir, og hef-
ur verið mikið verk, að vinna
úr þeim. Eru til þrjár gerðir
sögunnar misjafnlega gamlar og
hefur ýmsum fræðimönnum, er
til hennar hafa vitnað ekki ver-
ið kunnugt um upprunalegustu
gerðina, sem hér er lögð til
grundvallar útgáfunni, þar eð
handrit að henni í heilu lag'i
hafa ekki verið til í Árnasafni
heldur varðveitzt í Stokkhólmi
og hér í Reykjavík. Efni sög-
unnar er egypzkt, en eins og
aðrar riddarasögur frá þessurn
tíma er hún þó ekki bein þýð-
ing erlendrar sögu heldur skáld-
saga. þar sem byggt er á er-
lendu efni. Elzta handrit sög-
unnar er frá 15 öld, en það er
þó ekki frumrit og e/ sagan
eldri. Um útgáfu sögunnar hel'-
ur Jónas Kristjánsson, cand.
mag. séð.
Ekki hvika
Framhald af 1. síðu
bandi, að Bretar eru eina þjóð-
in, sem hefur áður reynt að
svelta okkur til lilýðni og' reynt
að þvinga okkur til undanhalds
með ofbeldisaðgerðum, sem öll
íslenzka þjóðin fyrirlítur.
Jafnframt skorar fundurinn á
Alþingi og ríkisstjórn að hvika
í engu frá 12 mílna fiskveiði-
lögsögu.“
Frá og með mánudegi sl. hafa matvöruverzlanir
hér í bænum hætt aö selja kartöflur í smá'sölu og
veröa neytendur þá eftirleiðis að kaupa kartöflur beint
frá Grænmetisverzluninni í heilum eöa hálfum pokum.
Fulltrúakjör
Framhald af 1. síðu.
vara Lárus Bjarnfreðsson.
Félag íslenzkra hljómlistar-
manna hefur kosið Hafliða
Jónsson fulltrúa sinn á 27. þing
Alþýðusambands Islands. Til
vara var kosinn Þorvaldur
Steingrímsson.
í íréttatilkynningu, sem Nýja
tímanum hefur borizt um þetta
mál frá kaupmannasamtökunum
segir. að ástæðan fyrir þessari
ákvörðun sé sú, .,að aí fjárhag's-
ástæðum er dreiíingaraðilum,
hvort heldur er kaupmönnum
eða kaupfélögum, gert ókleift að
dreifa þessari vöru, þar sem
þeim er beinlínis gert að greiða
með þeirri þjónustu, sem kart-
öflusalan annars er“. Er síðan
í tilkynningunni gerð nánari
grein fyrir því. að kostnaður við
sundurvigtun og söiu kartafl-
anna í verzlununum, er svo
mikill, að álagningin nægir ekki
til þess að vega upp á móti
kostnaðinum. Staíar þetta m.a.
af því, að kartöflur eru greiddr
ar svo mikið niður af ríkinu, að
dreifingaraðilar . missa a.m.k.
helming þess, sem þeir myndu
fá. ef kartöflurnar væru óniður-
greiddar.
. Aí heilbrigðisástæðum er þess
kraíizt, að sundurvigtun kart-
aflanna fari ekki fram í sölu-
búðunum sjáifum heldur í sér-
stökum herbergjum. Haía verzl-
anirnar af þessum sökum gert
bá kröfu til Grænmetisverzlun-
arinnar. að hún tæki sjálf upp
pokkun á kartöílunum til neyt-
enda. Grænmetissaian mun hafa
haft hug á því, að koma sér upp
vélum og húsnæði fyrir slika
dreifingarmiðstöð, en af því hef-
ur enn ekki orðið. Sagði íor-
stjóri Grænmetisverzlunarinnar
í viðtali við blaðið í gær, að
hún heíði ekki aðstöðu til þess
að taka upp slikar dreifingarað-
ferðir fyrst um sinn en myncíi,
er sölubann smásöluverzlananna
skellur á afgreiða til neytencia
í háli'um og heilum pokum frá
verzluninni sjálfri. Stæði sölu-
bannið lengi yfir yrði reynt að
koma upp útsöiustöðum út um
bæinn.
Nýi tíminn hefur snúið sér til
KRON og spurðist í'yrir um,
hvort það myndi halda áfram
kartöflusölu með sama hætti og'
áður en fékk það svar hjá kaup-
félag'sstjóranum, að félagíð
myndi standa með kaupmanna-
samtökunum i þessu máli og'
hætta að selja kartöflur í mat-
vöruverziunum sínum.
Sretar kitýja fram sérréttindi ti!
fiskveiða við Noregsströnd
Bretar hafa nú fengið fulltrúa norsku stjórnarinnar
til að leyfa brezkum fiskiskipum aö veiöa upp aö 6 sjó-
mílna mörkunurn við Noregsstrendur í 10 ár. Norömenn
hafa í hyggju að færa fiskveiöilandhelgi sína út í 12
mílur, en ekki hefur veriö tilkynnt hvenær þaö veröi gert.
Fulltrúar ríkisstjórna Bret-
lands og Noregs hafa undanfar-
ið rætt fyrirhugaða útíærsiu
norsku fiskveiðilandhelginnar og
sérréttindi Breta við fiskveiðar
undan Noregsströndum. Nýlega
var tilkynnt að fulltrúarnir
hefðu komizt að samkomulagi,
sem lagt verður fyrir ríkisstjórn-
irnar
Samkomulagið hljóðar upp á
10 ára sérréttindi Breta til að
íiska upp að 6 mílna mörkum
við strendur Noregs, en siðan fá
Norðmenn óskerta 12 sjómílna
fiskveiðilögsögu. Virðist svo sem
Bretar hafi fengið norsku full-
trúana til að fallast algjörlega á
tillögu sína og Bandarikjamanna
á Genfar-ráðstefnunni.
Gísladóttir
Fædd 4. nóv. 1876 — dáin 24. sept. 1960
Nýlega var til moldar borin
frá Akureyrarkirkju Solveig
Gisladóttir, ekkja Olgeirs
Júlíussonar bakara á Akur-
eyri mcðir Einars Olgeirs-
sonar alþm. og þeirra syst-
kina.
Solveig fæddist að Völlum
í Svarfaðardal 4. nóv. 1876
og skorti því rúman mánuð
á áttatíu og fjcgra ára ald-
ur. Foreldrar hennar dvöldu
þá á Völlum hjá föðurafa
■hennar, sálmaskáldinu þjóð-
kunna séra Páli Jcnssyni, sem
kenndur er við Viövík og
orti meðal annars toina hug-
ljúfu sálma, sem verið hafa
á hvers manns vörum um
þriggja kynslóða skeið: ,,Sjá,
nú er runninn nýjársdagur“
og ,,Ó Jesú, bróðir bezti“. I
fyrsta aldursári Solveigar
hcfu foreldrar hennar búskap
að Grund í Svarfaðardal, en
átta ára að aldri stóð hún
uppi foreldralaus og var þá
tekin til fósturs að Hrauni
í Fljótum, til Einars bónda
Guðmundssonar, sem kvænt-
ur var Kristínu föðursystur
Solveigar, og ólst hún þar
upp sem í foreldrahúsum. 25
ára að aldri giftist toún 01-
geiri Júlíussyni bakara, er
síðar gerðist þar bafnarvörð-
ur. Að undanteknum fimm
árum sem Olgeir var við iðn
sína í Reykjavík og Hafnar-
firði voru þau hjón á Akur-
eyri, þar til Olgeir andaðist
árið 1643. Þá flutti Solveig
til Reykjavíkur og var þar
á vegum þriggja barna
þeirra. Síðustu æviár . sín
dvaldi hún á Sólvangi í Hafn-
arfirði og andaðist þar 24.
f.m.
Með Solveigu Gísladóttur
hnígur i valinn einn hinna
mætu fulltrúa þeirrar kyn-
'slóðar, sem nú er að ganga
til grafar, þeirrar kynslóðar,
sem mótuð var jöfnum hönd-
um af erfiðri lífsbaráttu og
morgnnroða nýs dags. Hún
tók verkefni sín föstum tök-
um og lét sér við fátt bregða.
Solveig var fríð kona sýn-
um, en jafnframt stórbrotin
í yfirbragði. Augu voru hvöss
og tindrandi, og svipurinn bar
vitni miklum gáfum, stórum
skgpsmunum og óbugandi
festu. Hún bar í brjósti ein-
Fcrmælandi brezkra togara-
eigenda heíur sagt að íormleg
viðurkenning á 12 mílna fisk-
veiðilögsögu muni ekki meir.a
brezkum togurum að fiska á sér-
stökum svæðum á tilteknum árs-
tímum.
400 milljónir
Framhald af 12. síðu.
reisnarinnar með lélegri síld-
arvertíð. Það er þó aðeins ör*
litið brot af skýringunni. Sér-
fræðingar telja að tap báta-
flotans á sildarvertíðinni hafi
numið um 70 milljónum króna.
Verulegur hluti af því tapi er
afleiðing viðreisnarinnar sjálfr-
ar, því með henni lækkaði
verðið á síldinni til sjómanna
og útvegsmanna á sama tíma
og tilkostnaður allur stór-
hækkaði. Þarna er sem sé að
verulegu leyti um sjálfskapa r-
víti að ræða.
Auk þess er ekki bæði hægt
að afsaka viðreisnina með því
lægt kreddulaust trúarþel.
Solveig er ein þeirra, sem að lít'ð hafi aflazt af síld og
samferðamexm muna lengst I hinu að tap sé á því að fram-
og því lecgur sem kynnin leiða síldarmjöl og lýsi; þeim
urðu nánari. Hún var mikil mun meira tap sem meira er
húsfreyja og móðir, alúðar- framleitt!
gestgjafi og mega þeir gerzt • Mikið e? nú um það rætt í
muna, er þágu fyrirgreiðslu stjórnarherbúðunum hvernig
og beina, meðan þau lijón e'gi að bjarga útgerðinni.
höfðu Karólínu-Rest á Akur- Samkvæmt kerfinu hefði átt að
eyri undir hcndum um nokk- láta alla menn verða gjald-
urr^ ára skeið. | þrota án ríkisafskipta — en
Vinir hennar og kunningjar ekki mun sú leið talin fær.
senda börnum liennar samúð- Nú mim efst á baugi að gefa
arkveðjur í tilefni af fráfalli í útgerðarmönnum kcst á því
hennar Sá er hennar minn-, að leysa f járhagskröggur sín-
ist serjj móður mun sízt ginn-' ar með erlendum lánum og
keyptur að bregðast skyldum
sínum.
Gunnar Benediktsson.
fylgi vilyrði um að lánin skuli
eftirgefin fljótlega ef á þarf
að halda!