Nýi tíminn - 06.10.1960, Blaðsíða 7

á Þingvöllum til að kref jast broltfarar
erlends hers úr landinu.
landi, sem væri umkringt
rjúkandi alheimsrústum ?“
Þetta eru furðuiega ábyrgð-
arlaus orð og væri fróðlegt
að vita hver sagt hefur.
Þarna er sem sagt kveðið
skýrum orðum að því of-
stæk:ssjónarmiði, sem mann
hefur að vísu grunað að lægi
að baki þrálátri streitu sumra
hersetuvina á fslandi, þ.e.: Ef
Rússar og Bandarikjamenn
fara að skjóta kjarnorku-
skeytum hvorir á aðra og
eyða hvorir öðrum svo þar
verður ekki lífi líft né held-
ur stendur steinn yfir steini
4P
'öSvarsson:
í þeim löndum, þá skulum við,
þessi fámenna þjóð, sem
byggt hefur þetta iand frá
upphafi, umfram alla muni
búa svo í pottinn að við fá-
um að' tortímast með þeim í
hinum hryllilega e'di eyðing-
arinnar, ungir og gamlir,
börn, konur og menn, svo
hér verði ekki framar lífi lif-
að í landinu og enginn ís-
lendingur framar til. Aðra
skýringu en þessa fæ ég ekki
lesið út úr orðum höfundar
og man ég ekki til að ég
hafi kynnzt öllu meira h'sp-
ursleysi í leiðsögu eins manns
á framtíðarvegi heillar þjóð-
ar. Ef hér er um að ræða
sjónarmið hins dauðtrygga
þjóns, sem endilega vill deyja
með sinum húsbónda, þá segi
hann aðeins fyrir sig, góði
maður, eða veit hann ekki að
það er mannkindinni eðíis-
lægt að klóra í bakkann,
reyna að lifa af hverja hrell-
ingu, freista þess að bjarga
sér sem bezt hún getur, forð-
ast dauða sinn i lengstu iög?
Og því skyldum þá við, frek-
ar en aðrir láta teymast vilj-
ugir fram af því hengiflugi
sem við okkur gín?
Það hefur á öllum tímum
verið talin heilög skylda for-
ystumanna hverrar þjóðar
að bægja frá eftir megni
hverjum voða sem orðið gæti
þjóð þeirra að grandi, en
ekki hitt, að loka hana vit-
andi vits inni í vítahring böls
og dauða, þó aðrar þjóðir
vilji lokka hana þar til und-
ir yfirskini gjafmiiiii og vin-
áttu.
E'ns og nú horfir er það
einmitt lielzta von mannkyns-
ins, til að afstýra því að
heimurinn verði að rjúkandi
rústum, að nógu margar þjóð-
ir gerist t;l þess að bera
kiæði á vopnin, — að nógu
margar hætti þátttöku í því
að kynda þann eld haturs og
tortryggni sem heitast brenn-
ur.
Nei, höfundi Morgunblaðs-
greinar verður ekki hugsað
tii allrar þeirrar æsku, bæði
hér og annarstaðar, sem
ekki vill deyja þó ódæmi hafi
skeð, he’dur freista þess að
byggja nýjan heim á rústum
þess sem brenndur var, enda
myndi honum finnast það lít-
ilsvert hjá þeirri hugsjón að
farast með stórveldum í ófriði
sem er svo yfirvofandi eft-
ir því sem Eisenhower forseti
Bandaríkjanna sagði um dag-
inn, ,,að m;sskilningur einn
gæti komið af stað ógur-
legri t3rtímingarstyrjöld,“. —-
— En samtök hernámsand-
stæðinga hafa það fyrst og
fremst á sinni stefnuskrá að
bjarga landi sínu frá þeirri
styrjöld — og lái þeim það
hver sem vill.
Má segja að eeint sé að
spyrna fótum við þegar kom-
ið er á yztu nöf, en betra er
seint en aldrei, — er það
hreystileg fullyrðing hjá
greinarhöfundi að íslendingar
hafi fylgzt betur með þróun
mála en margir aðrir og þess
vegna séu þeir þar komnir
sem nú standa þeir. Væri ekki
sanni nær að segja að á þá
hefði verið borið meira fé
en marga aðra og því sé nú
kom'ð sem komið er?
Eg get ekki látið hjá líða,
áður en ég lýk þessum línum
að minnast fáum orðum á
það sem höf. Morgunblaðs-
greinar gerir að meginstoð
máls síns, en það er Kóreu-
styrjöldin sællar minningar,
en af því upphlaupi hlutum
við íslendingar þá bölvun að
herinn var skikkaður á okk-
ur til frambúðar. Kemst
greinarhöf. svo að orði að
Kóreuævintýri kommúnista
hafi orðið mannkyninu til
blessunar þegar til lengdar
lét. Svo höfundi verði engin
fölsun ger af minum völd-
um, þá skal það tekið fram
að þessi orð hans fela í sér
þá fullyrðingu að kommún-
istar hafi valdið upphafi
þeirrar styrjaldar og ráðizt
inn í Suður-Kóreu. Ekki get
ég gert greinarhöfundi það
Bandarísk hersýning á Keflavíkurflugvelli.
Fimmtudagur 6, bktóber 1960 -— NÝl TÍMINN -— (f -?
eftirlæti að þræta við hann
um það, því þar vitum við
báðir jafnlítið með sannind-
um. Skal ég aðeins benda
honum á að þar stendur full-
yrðing , gegn fullyrðingu og
mun það aldrei koma í okkar
hlut, mín eða hans, að kveða
þar upp endanlegan dóm.
Hitt er augljóst að Kórea er
eitt hið hryggilegasta dæmi
þess hvernig fer þegar þjóð-
ir bera ekki gæfu til þess að
fá að ráða sjálfum sér fyrir
afskiftum stórvelda, sem
koma vilja sér upp herstöðv-
um, en verða bitbe:n þsirra
og land þeirra vígvöllur. Er
fátt seinheppilegra fram að
færa Bandaríkjamönnum til
ágætis en það er þeir drógu
Syngman Rhee upp á tróninn
í Suður-Kóreu sem drottins
smurða, frelsara þjóðarinnar
og sannan dándimann. Sat
hann þar á valdastóli í skjóli
Bandaríkjahers um langa
hrið og illa og er þess
skámmt að minnast er þraut-
píndu fólki Suður-Kóreu tókst
með blóðugum átökum að
varpa af sér hur.di þeim, sem
allur heimurinn vis,si löngu
að var opinber glæpamaður,
og voru átök þjóðadnnar svo
ákveðin cg örvæntingarfull að
Bandaríkin treystust ekki til
þess enn á ný að kúga hana
undir þennan erfðaprins sið-
gæðis og mannhelgi og ást-
mög hinna sönnu lýðræðis-
þjóða. Hygg ég að það yrði
mörgum Suður-Kóreubúa
strembin gáta hvernig stríð
þeirra og þjáningar allt fram
á þennan dag hafa crðið öllu
mannkyni til blessunar.
Eg vil þakka höfundi grein
hans, þó þar komi óþyrmilega
í ljós trúleyei hans á það áö "
þjóð hans geti staðið á eigin.
fótum eða lifað af þá styrj-
öld sem við báðir óttumst ao
sé í nánd, enda vafasamt að
það borgaði sig að hans áliti.
En það er hans trú en ekki
okkar, sem trúum því að
hlutlaust land Island geti átt
framtíð með vinsamlegum.
samskiftum við allar þjóðir,
og meira að segja haft merki-
legu hlutverki að gegna sero.
fordæmi þeim þijóðum er þrá,
það að losna undan álögum.
og hersetu þeirra stórvelda.
sem nú tefla glæfralegast á
skákborði heimsins.
Að endingu þetta: Vill ekki
heiðraður greinarhöf. gjöra
svo vel að segja mér livað
hann á við með því að enda.
grein sína með þessum orð-
um: ,,Og Quðmundur Böðv- ,
arsson mætti einnig minnast
þess, að Þjóðvi'jinn birti.
ekki af honum tveggja dálka
mynd þegar hann neitaði að
kingja ungverska bitanum“
— Það kemur að vísu ekki
við því máli sem hér er höf-
uðmál: hlutlaust eða hersetiö
ísland, í hvors okkar hálsi
rottan stendur, enda ætla ég'
eltki á þessum vettvangi aö
segja eitt eða neitt um álií
mitt á Ungverjalar.dsmálinu
né Egiftalandsmálinu, semi
gerðist í sama mund. En ég'
fæ heldur ekki munað að ég'
hafi nokkru sinni lát'ð í ljósi
opinberlega skoðanir minar á
þessum hlutum. Hvar hef ég’
gert það og hvenær? Eða er
hér enn á ný treyst á það að
kauþendur Morgunb'aðsins
lesi aldrei annað en „blaðið
sitt“.
Guðm. Böðvarsríjn
Heigi Guðmundsson
fyrrverandi bankastjóri sjötugur
Helgi Guðmundsson, fyrrver-
andi bankastjóri varð sjötug-
ur 29. september.
Hann varð stúdent árið 1910
og cand. phil. við háskólann í
Kaupmannahöfn ári síðar.
Fram til ársins 1918 fékkst
Helgi við músiknám þar í borg,
en flutti þá heim til íslands og
gerðist bankaritari í Lands-
bankanum og síðar bankastjóri
við útibú sama banka á ísa-
firði.
Á árinu 1926 hvarf Helgi úr
þjónustu bankans og mun
ástæðan hafa verið sú, og upp
kom ósætti á milli hans ann-
ars vegar og bankastjórnarinn-
ar í Reykjavík hins vegar. í
máli því, er um var að ræða,
vissi Helgi sig hafa á réttu að
standa og gaf sig hvergi. Það
er mjög einkennandi fyrir
hann. Helgi stendur alltaf fast
við það sem hann telur rétt
vera.
Tvö næstu árin var Helgi
fulltrúi hjá fiskútflutningsfyr-
irtæki í Reykjavík, en á árinu
1928 tók hann að sér starf
verzlunarerindreka á Spáni. í
ársbyrjun 1932 varð hann
bankastjóri í Útvegsbankanum
hér í Reykjavík og því starfi
gegndi hann til 1955, er hann
lét af störfum fyrir aldurs sak-
ir.
Þegar Helgi Guðmundsson
stóð á sextugu reyndi ég — í
lítilli afmælisgrein — að draga
upp mynd af manninum, eins
og mér hafði komið hann fyr-
ir sjónir. Eftir þann áratug,
sem liðinn er, finnst mér
myndin standa óhögguð: Helgi
er hinn drenglyndi maður,
hann er mannlegastur allra,
hann er í senn listamaður og
raunsær og skjótráður atorku-
maður.
Ég veit fáa menn vilja setja
sig meir niður í kjölinn á
hve.rju máli en Helga Guð-
mundsson. Það er sama hvort.
málið er stórvægilegt eða
smátt í sniðum. Hvort um ei’
að ræða undirbúning að kaup-
um þeirra nýsköpunartogara,
sem urðu eftir styrjöldina
grundvöllur að betri lífsaf-
komu fjöldans á íslandi eða
því hvernig við íslenzkir stúd-
entar í Stockholm lifðum líf-
inu á árunum 1933 og þar á
eftir. Um hvorttveggja er mér
persónulega kunnugt.
Á tvennt vildi ég minnast í
þessari afmæliskveðju: Helgi
Guðmundsson var frumkvöðull
að stofnun Eftirlaunasjóðs
starfsmanna Útvegsbanka ís-
lands — og alla t.ð barðist
hann fyrir bættum kjörum.
meðlimanna — með miklum
árangri segjum við yngri
menn.
Framhald á .11. síðu.