Nýi tíminn - 06.10.1960, Blaðsíða 11

Erlend tíðindi
Framhalci al 4. siöu
unarfyrirtæki verður ekki
skotaskuld úr að stofna
Námuríki þegar það uggir um
aðstöðu sína.
T/asavúbú forseti er einnig
“ fulltrúi eins ættflokks,
Bakongómanna sem búa við
mynni Kongófljóts. Fylgi
flokks hans, Abakoflokksins,
er allt á þeim slóðum. Kasa-
vúbú 'hefur hug á að mynda
sérstakt IB'akongóríki, sem
hann vill að taki yfir þann
'hluta Kongó sem næst er sjó
og þau svæði Frönsku Kongó
og portúgölsku nýlendunnar
Angóla sem Bakongómenn
bjrggja. Fraklcar hafa óspart
notað sér þessa sérríkis-
drauma Kasavúbú til að
spilla milli hans og Lúmúmba.
liandaríkjamaðurinn Ralpli
Bunche, sem fyrst í, stað var
fulltrúi Hammarskjölds í
Kongó. Að baki honum stend-
ur Tshombe foringi skilnað-
arhreyfingarinnar í Katanga.
Verkfæri þeirra í sundrungar-
starcinu er Fulbert Youlou,
hinnj afturhaldssami forseti
lýðveldisins sem stofnað var
í Frönsku-Kongó. Meðan
samningar stóðu snemma á
þessu ári um sjálfstæði Kon-
gó yfirgaf Kasavúbú samn-
ingatoorðið i Brussel og hélt til
Parísar. Belgiska stórblaðið
La L’bre Belginue fullyrti að
erindi hans væri að ræða við
Youlou og „fulltrúa franskra
fjármálamanna sem hyggjast
beita sér fyrir stofnun fransk-
belgísk-pontúgalsks stórfyr-
irtækis“. Markmið þeirra er að
koma upp stórvirkjunum við
neðanvert Kongófljót í til-
vonandi Bakongóríki. Alkunn-
ugt. er að meðan útvarpsstöðin
í Kongó var Lúmúmba lokuð
að boði fulltrúa SÞ hafði
Kasavi'ibú þau afnot sem hann
vildi af útvarpsstöðinni í
ÍBrazzaville, höfuðborginni í
ríki Youlou, en sú borg stend-
ur á norðurbakka Kongó and-
spænis Leopoldville.
.rí. li.-yji. -j.íííj. , .aói.-. .bmi
/^agnrýni Afríkuleiðtoga
^ eins og Nkrumali og
Nassers á framkomu fuíltrúa
SÞ í Kongó stafar af því að
þeir hafa leynt og ljóst beitt
valdi sínu gegn Lúmúmba,
sem er kröfuharður og óbil-
gjam fyrir hönd hins unga
ríkis, en í þágu eftirlátari
manna eins og Kasavúbús.
Bandaríska vikuritið Time
skýrir svo frá 19. septemtoer
að Kasavúbú hafi flutt út-
varpsyfirlýsingu sína um að
stjórn Lúmúmba væri vikið
frá eftir að hann hafði „haft
samband í snatri við embætt-
ismenn SÞ í Leopoldville og
fengið þegjandi samþykki
Iþeirra. við fyrirætlun sma.“
Sama blað skýrði frá þv'í á
mánudaginn, að Mobútú hefði
ákveðið að reyna að hrifsa
völdin í Kongó eftir margar
heimsóknir í bandaríska
sendiráðið í Leopoldville ,,og
langar viðræður við embætt-
ismenn þar.“ Atburðirnir í
Kongó hafa sannfært leiðtoga
Afríkuþjóða um að boðberar
hinnar nýju nýlendustefnu
meðal stjórnmálamanna og
auðmanna vestrænna ríkja
vinni að því að sundra Kongó
og hafi komið erindrekum sín-
um fyrir meðal fulltrúa SÞ
í landinu. Hinsvegar taka for-
ustumenn Afríkuríkjanna
e'kki undir ásakanir sovét-
stjórnarinnar á hendur Ham-
marskiöld framkvæmdastjóra
um að hann hafi gerzt hand-
bendi nýlenduveldanna.
TTpphaf öngþveitisins í Kon-
gó var uppreisnin í hern-
um sem Belgir höfðu stofnað
og stjórnuðu enn þegar land-
ið fékk sjálfstæði. Herinn not-
uðu Belgir til að treysta völd
sín og höfðu þann hátt á að
hermenn gegndu aldrei her-
þjónustu ’i átthögum sínum
heldnr meðal framandi ætt-
flokka. Enginn Kongómaður
komst, hærra í hernum en í
liðhjálfastöðu meðan Belgir
réðu, og ihermönnum var af
ráðnum hug taminn hrotta-
skapur og grimmd, til þess að
Útifundujinn
Framhaid af 1. .síðu
stækkuð og Bretar hófu ofbeld-
isárás sína, loforð allra stjórn-
málaflokka um að aldrei yrði
samið við Breta og aldrei hvik-
að frá rétti íslendinga. Þeir
menn sem nú sitja að samning-
um eru ekki fulltrúar þjóðarinn-
ar, sagði Gils Guðmundsson og
fundarmenn tóku öfluglega und-
ir.
Sameinumst öll
Nýi tíminn mun síðar rekja
ræður þeirra Karls Sigurbergs-
sonar og Lúðvíks Jósepssonar,
en Lúðv'k lauk ræðu sinni með
þessum orðum:
„Ég þekki marga Sjálfstæðis-
menn og Alþýðuflokksmenn
viðsvegar um landið, sem eru
heilsteypjtir í landhelgismálinu
og sömu skoðunar og meirihluti
landsmanna um að sérsamniitgar
við Breta komi ekki til mála og
liti’.oka eigi með óllu, að víkja
um þumlung frá 12 mílna mörk-
unum allt umhverfis landið án
undantekningar.
Ég veit að í Reykjavík er
landsmönnum stæði sem mest-
ur ótti af iþeim. Skömmu eítir
að.Kongó fékk sjálfstæði kom
gá; kvittur upp í hernum að
soyézkt fallhlífarherlið hefði
tekið Leopoldville, Lúmúmba í
væri svikari. Þessar kvik- j
sögur ollu uppreisninni i
hernum, víða réðust hermenn
á belgiska liðsforing.ja og
fjölskyldur þeirra. Þessir at-
burðir urðu belgisku stjóm-
inni tilefni til að senda her-
lið til Kongó, og síðan ihefur
ringulreið ríkt á landinu. Yms-
ir sem þekkja til í Kongó,
svo sem danski blaðamaður-
inn .Törgen Schleimann sem
skrifar í Inforniation, halda
því fram að harðsvíraði.r;
belgiskir nýlendusinnar hafi
komið kviksögunum á loft
til að lama lýðveldið í fæð-
ingunni, þeir hafi toekkt fá-
fræðina osr efbeldishneio-ðina
rem dafuað höfðu í Kongóher
undir belgiskri stjórn.
ITæður fulltrúa Aifríkuríkja á :
þingi SÞ bera með sér ■
að þeir eru staðráðnir í að!
koma í veg fyrir að Kongó |
verði hinni nýju nýlendustefnu 1
að br 'ð. Þeir vagnrýna ;
fram'cvæmdastjórn SÞ fvrir
að stöðva aðgerðir Lúmúmtoa
til rð steypa lep~'stjórn
Tshombe í Katanga. Afríku-
ríkin komu Hammarskjöld til j
hjálpar iþegar sovétstiórfain!
sakaði hann um vísvitandi
hliitdrægni í Kongó, en nú;
krefjast þau þess að frsm- í
kvæmdastjórinn sýni í verki ‘
að hann sé ekki imdir átorif-
nm nýlendusinna. I ályktun-
inni sem jéifríknriki bárn
frem og aukafundur þings SÞ
samþykkti er iHa.mroarskiöld ]
falið bernm orðnm pð toaga j
aðgorðum liðs SÞ í Konaó í
nánu samráði v;ð ríkisstjórn
lýðveldisíns, það er að segja
stjórn Lúmúmba. Reimslan
ætti að hafa kenr.*- mönnum
að sná sem fæstu um fram- ;
virdu málq. í Kongó. en hún ,
hefur líka ejmt að mnnn l
skyldu varast að srerq nf i'í+íð
úr ’/ökum Pa+rico Trómúmba
innan lands og ntan.
M.T.Ö.
fjöldi slíkra manna.
Ég skora alveg sérstaklega á
þá að sameinast okkur liinum
um það að koma í veg fyrir svik
í landhelgismálinu og .eera rík-
isstjórninni það Ijóst nú þegar
í upphafi samningaviðræðnanna
við Breta, að þjóðin muni aldrei
þola neina sviksemi. Björguni
landhelgismálinu með órofa sam-
stöðu allra“.
Samningamakkfö
Framhald af. 12. síðu.
ið 'Hans þviort nokkuð væri
að frétta af viðræðunum en
hann kvað svo ekki vera. Hefðu
umræður verið almennar í gær
og engar tillögur komið fram.
Ekki kvað Hans unnt að spá
hversu langan tíma umræðurn-
ar myndu taka og taidi ólík’egt
að íslenzka nefndin myndi skýra
nokkuð frá gangi þeirra fyrr en
þeim væri lokið.
--- GFimmitudagur 6. október 1960 — NÝI TÍMINN — (11
Helgi Guðmundsson
í öðru lagi: íslenzka þjóðin eiginlega verkafólki íslands,
öll býr v;ð núkil og góð lífs- sjómönnum og bændum, en
kjör miðað við hvernig hlut- aðrir hafa lagt þar hönd á
irnir voru á sínum tíma. Að plóg. Dagsverk Hélgá Guð-
sjálfsögðu er þessi staðreynd mundssonar á þeim vettvangi
fyrst og fremst að þakka hinu er mikið. Haukur Helgason.
Hjónin nerðaa af Ströndum
Framhald af 10. siðu.
nær sem maður þarf eða vill
heldur aðeins þann tima sem
stöðin er öpin. En stöðin á
’ ,‘3'giufirði er opin allan sól-
arhringinnr og óg get alitaf
náo samba ili við hana ef ég
þarf á að haida.
— Er' ekki einangrunin
þungbær ?
-— Það er erfiðast með
vegalengv'.rnar t;l bæja, en
maður finnur ekki svo mjög
til einangrunarinnar vegna
mannfjöldari-; á helmilinu. Á
sumrin eru.oft um 20 manns
á heimiíinu, krakkar, skyld-
fólk og gestir... Já, það koma
oft góðir gestir á Strandir.
— Mannfjöldinn á heimil-
inu, segir þú, er hann nema
þið og börnin; hvað eigið
þið mörg börn ?
— Þau eru 10. Það elzta er
18 ára stúlka, hið yngsta
tveggja ára.
— Og þið hafið þorað að
fara frá þessum hópi.
— Já, þau eldri eru það
stór og dugleg að við töldum
öllu óhætt meðan við værum
í tjurtu.
— Og þið tölduð ekki eftir
ykkur að koma alla þessa
leið til að krefjast brottfar-
ar hersins?
— Nei, okkur þykir það
mikil nauðsyn að herinn fari
úr landi að ekki sé horfandi
í smáfyrirhöfn ef það gæti
orðið til þess að styrkja’ það
mál á einhvern hátt.
— Þið viljið ekki hafa her-
inn í lar.dinu.
Nei, hersetan hefur að mínu
áliti bakað þjóðinni bæði tjón
og vanvirðu og sú skoðun
finnst méér að hafi sannast
áþreifanlega á síðustu liveim
árum.
— Sumir tala nú líka um
tekjur af hernum.
— Ég mótmæli því ein-
dregið að við ísiendingar
getum .ekki iifað í landi okk-
ar án feag að fá fé frá hern-
um eða cinhverjum útlending-
um. Það er hægt að lifa góðu
lífl á íslandi, því norður um
allar Strandir eru óbyggð
lönd og hygg ég að óvíða sé
lífvænlegra — ef þangað
væru einhverar samgöngur.
— Heldurðu að Strandirn-
ar byggist kannski aftur?
-— Já. ég tel vafalaust að
Strandir byggist aftur, ef
þjóðin á nokkra framtíð fyr-
ir sér. Þetta landsvæði bygg-
ist allt þegar að því kemur að
þjóðin verður það fjölmenn að
hún þarf að nýta það.
— Þú virðist sannarlega
ekki vera í vafa um að við
íslendingar getum lifað einir
í landi okkar — og vilt ekki
her og raunverulega erlend
yfirráð.
-— Nei, herinn verður að
fara. í fyrsta lagi er engin
vörn í honum. f öðru lagi hef-
ur dvöl hans hér mjög slæm
áhrif á aty’nnuþróunina í
lanlinu. Mér skilst að ef allt
það fclk sem unnið hefur
á Keflavíkurflugvel’i cg ann-
arsstaðar á vegum hersins
hefði unnið við framleiðslu-
störf myndum við hafa feng-
ið eins mikinn galdeyri, —
og jafnframt unnið að því að
byggja upp okkar eigin at-
vinnuvegi í stað þess að eyða
ævidögum og orku í vinnu
óviðkomandi íslenzkum at-
vinnuvegum og þjóðlífi.
En þótt svo heíði ekld ver-
ið og- viff grætt á herráms-
\nnnunni 14 hefffi ég samt*<d
frekar koslð aff {jóff'n væri
þ.á þeim mun fátækari Vg með
óspilltan þjóðarmetnað og
þjóðarheiffur.
Allir vita að dvöl her-
námsliðsins hefur ekki bætt
siðferðið í landinu, — og á
ég þar ekki við skipti ís-
lenzkra kvenna og erlendra
hermanna fyrst og fremst,
heldur óheiðirleik í ölium
fjármálum og peningagræffgi,
án tillits til þsss hvernig
peningarnir eru fengnir. Fyrir
hernámið var lijóðin ósýkt
af þeirri peningagræðgi sem
margir eru nú haldnir. Nú
er sá mesfc virtur s.em kemst
yfir mesta peninga, he'zt á
sem létíastan hátfc, og jafn-
vel þótt vitaff sé að hann hafi
komiz't yfir þá með ólieiðar-
legum liætti effa stolið þeim
öllum.
Þá er enn ótalin gereyð-
ingarhættan sem þjóðinni
‘tafar af dvöl hersins og
herstöðvum hér. Þ.á hætíu
sjá nú allir hugsandi menn.
Já, lierinn verður að fara.
Á því má ekki verða lön;;
bið. Senn liafa nú tuttag i
árgangar Islendinga fæðzt
í hernumdu landi. Hið yngsta
af fulívöxnu íslenzku fólki
me.u e :ki land sltt öðru vísi
en sem hernumið, þ.að hefur
vanizt við að l;ta á erlenðan
lier sem hluta af þjóð’.ífivu.
Slíkt getur ekki gengið leng-
ur. Ég- heiti á alla he’ðvirffa
menn aff leggja fram kraft i
s’na til þess aff aflétva he.r-
rá'vssmáninni ?f þjóðinni
og tryggja þ.jóðinvi í fram-
í’’ffnni hel’hrigt þjóðlíf í
frlðlýetu, frjá'.su landi J 3
Álþýðubl&ðið
neitaði
Frarnhald af 12. síðu.
fundinn.
Alþýðusambandið serdi Al-
þýðublaðinu auglýsingu um
fundinn. m hijn fékkst ekki
birt. Htifðu forráðamenn blaðs-
ins lagt blátt bann við að taka
<11 birtingar auglýsitigu um
fundinn. Slik er afstaða þeirra
manna sem kerna blað sitt við
alþýðuna, þegar hei'darsamtök
íslenzks verkalýðs efna til al-
menns útifundar á úrslitastund
um það mál sem nú er efst í
hugum manna.