Landneminn - 01.10.1948, Blaðsíða 6

2. myrul.
liefur dottið í liug, alveg eftir þörfum augna-
bliksins.
Stundum er liann gamansamur og fyndinn,
stundum þunglyndur, — stundum leikur hann
sér að því að gera völundarhús, og það getur
jafnvel dottið í hann að skrifa bænarstúf til
vorrar frúar í stað þess að draga mynd.
Að þessu leyti er bókin alveg sama eðlis og
skissubækur listamanna nú á dögum, — og það
er einmitt þetta, sem gerir hana svo merkilega.
Við sitjum hér við Idið hans, þar sem hann er
með kálfskinnið í höndunum, og segir okkur,
ef svo mætti að orði kveða, frá innstu leyndar-
málum sínum.
Okkur er hér opnaður hugmyndaheimur og
jafnvel tilfinningalíf miðaldanna svo ljóslega, að
varla verður fundið neitt til samanburðar.
En bókin er ekki aðeins gerð til gamans, held-
ur sjáum við á öðrum síðum alvarlegar myndir,
helgimyndir, myndir af boðun Maríu og mynd-
ir af munkum og biskupum. Þar hefur lista-
maðurinn fært á blað hugmyndir sínar um verk,
scm hann hefur seinna ætlað að vinna, og við
getum jafnvel fylgt slíkum hugmyndum allt í
gegnum bókina, og séð, hvernig þær taka á sig
sterkari svip og ákveðnara gervi.
í bókinni eru einnig uppdrættir af heilunt
ínyndasögum, svo sem sköpunarsögunni, í sex
reitum, og 13 heilsíðumyndir úr ævi Krists, allt
frá fæðingu hans til upprisu.
F.ins og ég hef þegar nefnt, er bókin ekki að-
eins uppdráttarkver listamannsins sjálfs, heldur
einnig forteiknibók lianda almenningi. Á einni
síðu hennar er okkur gefið þetta beinlínis til
kynna. í einu horni síðunnar (2. rnynd) sjáum
\ ið konung eða helgimann sitja í miklu hásæti
með skrautlegan himin yfir sér. Með vinstri
hendi heldur hann uppi ríkiseplinu, en sú hægri
er kreppt utanum — athugum þetta, — utanum
ekki neitt. Hvernig stendur á þessu? Jú, í sjálfri
myndinni er okkur veitt skýringin. Þar stendur:
„Kalla hann huat jm villt ok fa honom þat i
haundena, sem hann skal veria sig med.“ Með
þessu er okkur sagt, að við rnegum gera eftirlík-
ingu af myndinni og gera úr henni hvern þann
helgimann, sem við trúum lielzt á, með því að
fá honum helgitákn hans í höndina. Að sínu
leyti er j^etta líkt pappírsbrúðum þeirn, sem litl-
ar telpur leika sér að. Þær hafa marga kjóla og
jafnvel mörg höfuð á takteinum og geta skipt
um eftir vild sinni.
Nti hlýtur sú spurning að vakna, hvort við
getum nokkurs staðar fundið áhrif bókarinnar,
eða beinlínis það, að hún hafi seinna verið not-
uð til forteikningar.
A einni síðu bókarinnar er mikið skraut-
mynztur. í því miðju er guð almáttugur og held-
ur uppi krossinum með Kristi á. Til vinstri við
þetta skraut er hermaður í fullum herklæðum,
hlaupandi með skjöld og spjót. Við höfuð hans
stendur, með seinni hendi: „Þann gjör frændi.“
Það er ekki um að villast, að sá, sem bókina het-
ur haft undir höndum, hefur sent hana til ein-
hvers frændmennis síns, ásamt þessum fyrirmæl-
um um að gera, eftirlíkingu. En eftirlíkingu
hvers? Fyrst datt mér ekki annað í hug, en að
hér væri átt við hermanninn, þar sem sagt er
j)fwn gjör og leitaði því árangurslaust í gegn-
um allar jrær bækur, þar sem nokkur von var
til að finna J^essa kópíu. En litlu síðar áttaði ég
mig á ])ví, sem er alltorséð, að Joetta mikla skraut
var upphafsstafurinn A. Gat það ])ví vel komið
til mála, að ,,þann“ ætti við stafinn, og eftir
stutta leit í annað sinn, fann ég hárnákvæma
6 LANDNEMINN