Unga Ísland - 01.03.1919, Blaðsíða 2

18
UNGA ISLAND
föstu. Vegna þessa snarræðis sins er
hann kallaður vatnsköltur.
Þegar hann liefirnáð dýrinu, liggur
það, þótt undarlegt megi virðast,
grafkyrt milli bitkróka hans. Eftir
stundarkorn fer að bera á móleitri rák
eftir bitkrókum vatnskattarins, áður
voru þeir að mestu leyti gagnsæir.
Rákin liggur inn í haus hans. Hvað
er nú að gerast? Dýrið, sem hann
heldur á, rýrnar og verður loks tómt
gagnsætt hýði. Þá sleppir vatnskött-
urinn þvi og fer að leita sjer annars
ætis. Sje hýðið athugað, sjest að það
er óskemt að öðru en þvi, að allur
innmatur er horfinn. En nú mætti
gera tilraun með hann. Sje látin
eggjahvíta í ofboðlilla líknabelgs-
blcðru og hún rjett vatnskettinum,
bítur hann í hana. Aft.ur koma mó-
rauðu rákirnar i bitkróka hans.
Eggjahvítan leysist upp og innan
stundar er belgurinn tómur. Eftir því
að dæma meltir vatnskötturinn fæðu
sína talsvert undarlega. Úr bitkrókum
vatnskattarins kemur nefnilega vökvi,
sem leysir eggjahvítuna upp, en upp-
Iausnin síast inn um krókana á sama
hátt og næringarvökvi æðri dýranna
inn um meltingarrás þeirra. Hún
er móleita rákin, sem áður var nefnd.
Nú munuð þið spyrja hvernig á því
standi, að vatnskölturinn jeli ekki
bráð sína öðru vísi, en þá er því að
svara, að hann getur ekki opnað
munninn.
Kynlegt er það líka að allar skepn-
ur, sem vatnskötturinn nær í, skuli
liggja nærri eða alveg lireyfingarlaus-
ar milli bitkróka hans. Ekki liggja kind-
ur kyrrar, þegar á að slátra þeim. En
vatnskötturinn er fróður og margvís.
Hann langar víst ekki lil að Iáta
bráð sina draga sig um allan pollinn,
eða jafnvel burt úr honum. Þeir gefa
því frá sjer eitur, sem lamar
dýrið svo það getur ekki hreyft sig.
Eitur þetta er haldið að komi úr
mörgum kirtlum, sem eru alt í kring-
um vjelindið. Það fer öfuga leið við
næringarvökvann, eftir bitkrókunumog
inn i blóð bráðarinnar. Bitkrókarnir eru
sem sje holir innan. Af þessu má sjá
að vatnskeltirnir narta ekki utan mat
sinn eins og krakkar. Þótt þeir sýn-
ist ekki hvoma í sig eru þeir furðu
lystugir. Þegar þeir fæðast, eru þeir
örsmáir, en eftir 5—6 vikna tima eru
þeir orðnir eins stórir og myndin
sýnir, og það er mikill vöxtur enda
eru þeir dæmalaus átvögl. Þeir eta
hver annan og finnast stundum
tómir hamir af þeim fastir saman,
þeim hefir lent saman og báðir jetist
upp. Þegar þeir eru fullvaxnir, breyla
þeir mynd, leggjast i dvala, og útúr
því hýði kemur á að gizka mánuði
síðar fullvaxin brunnklukka, sem vel
getur átt fyrir sjer að verða ættmóð-
ir margra vatnskatta, líkra þeim,
sem hjer er lýst.
S. J. Brún.
Gamla sveitakonan.
Eftir Selmu Lagerlöf.
Nl.
Hún hefði auðvitað getað tekið
vinnufólk og látið það hjálpa sjer, en
hún þoldi ekki að sjá vandalausa
kringum sig þegar hennar nánustu
liöfðu yfirgefið hana. Ef til vill þótti
henni bezt að jörðin eyðilegðist, fyrst
ekkert barnanna átti að taka við
henni. Ekkert kærði hún sig um, þó
að hún yrði fátæk sjálf vegna þess,
að hún hirti ekki um eigur sinar.
En hún óttaðist að börnin fengi vit-
neskju um hvað erfitt húu átti. »Ó,
að börnin frjeltu þelta ekki! Ö að