Til sjávar - 01.12.1999, Page 3

Stöðugleikaátaki lokið
Skipverjar eiga að taka frumkvæðið
í öryggismálum um borð
Gisli Elíasson, tœknifrœð-
ingur, var fenginn í spjall
um nýlokið stöðugleika-
átak.
Af hvaða tilefni var ráðist í verkefnið?
„Vorið 1996 eða um það leyti sem ég hóf
störf hjá Siglingamálastofnun var farið að
ræða um stöðugleika dragnótabáta.
Veiðarfærin höfðu farið stækkandi á
þessum bátum og menn innan stofn-
unarinnar voru farnir að efast
um stöðugleika þeirra.
Mörgum árum fyrr, eða
1988, var sett af stað könnun
á stöðugleika lítilla þilfars-
fískiskipa sem flest stund-
úðu rækjuveiðar á Vest-
fjörðum. Slys voru tíð um
borð í þessum bátum, enda
flestir gamlir og byggðir fyrir
allt aðrar veiðar. Könnunin skilaði
miklum árangri og slysum snarfækkaði.
Upp úr þessari vinnu varð til svokallað
Vestfjarðaviðmið.
Þessir bátar dreifðust síðar um allt
landið og á þá settur miklu þyngri útbún-
aður, oft án þess að skoðunarmenn hefðu
vitneskju um það. Nokkur skip sukku á
þessu tímabili og öðrum hvolfdi næstum."
Hvernig gekk verkefnið fyrir sig?
„Sumarið 1996 byrjaði ég að vinna að
þessari athugun í hjáverkum og eftir
sameininguna, með tilkomu Siglingastofn-
unar íslands, fékk ég aðstoð og gat farið í
þetta verkefni af fullum krafti með hjálp
góðra manna. Gögnin voru sett á tölvu-
tækt form og ýmsar tölfræðilegar úttektir
gerðar. Við skráðum fyrir hvert þilfarsskip
eitt hleðslutilvik 100% afla og 30%
birgðir. Heildarfjöldi skipa var 728. Af
þeim stóðust 452 þessa kröfu, 129 höfðu
engin eða ófullkomin gögn og 161
uppfylltu ekki reglur.
í apríl 1998 var ákveðið að eyða óviss-
unni um þessi 129 skip og sett var í
reglugerð ákvæði um að stöðugleiki
íslenskra fískiskipa ætti að vera þekktur
þótt skipin væru byggð fyrir setningu
reglna um stöðugleika. Eigendum þessara
skipa var sent bréf og um leið fór af stað
mikil umræða um þessi mál í stofnuninni
og almennt i þjóðfélaginu.“
Hverjar voru helstu niðurstöður?
„Þegar þessi mál voru gerð upp sl. haust
kom í ljós að 108 skip höfðu fengið
stöðugleikagögn, 12 voru úrelt og 9 eru
enn án gagna og haffæris og verða að
öllum líkindum úrelt. Alþingi veitti styrk í
þetta verkefni og hafa 43 af þessum 108
skipum fengið styrk til að útbúa
stöðugleikagögn, sem er ríflega helmingur
af þeim sem áttu rétt á styrk.
Nú getum við sagt að stöðugleiki
íslenskra þilfarfiskiskipa sé
þekktur í það minnsta var
hann þekktur er hallapróf-
unin var gerð. En eins og
allt annað er þetta breyting-
um undirorpið og alltaf er
verið að breyta skipunum og
flestar breytingar hafa áhrif
á stöðugleikann.Við eigum
hins vegar ekki jafn góðar
upplýsingar um aðrar tegundir þilfarsskipa
og opnu bátamir eru kafli út af fyrir sig en
þeir nýju eru a.m.k. tegundaprófaðir."
Hvað er framundan? „Um áramót taka
nýjar reglur gildi fyrir skip 24 m eða
lengri. Þá verða skipin framvegis halla-
prófuð á 10 ára fresti og stöðugleikagögn
stöðluð. Þetta er til bóta að mínu mati.
Aðalatriðið er þó að aldrei sé slakað á
kröfum um öryggi og að menn hætti að
lesa öryggisreglur eins og andskotinn les
Biblíuna! Það er eins og sumir séu alltaf
að reyna að finna smugur til að spara
útgjöld. Útgerðarmenn og einkum skip-
verjar eiga að fara yfir allt skipið og
vinnuferlin um borð og kortleggja
hættusvæði og finna aðferðir til að minnka
áhættuna. Ef skipverjar telja að
öryggismálum sé að einhverju leyti
ábótavant þá eiga þeir að taka sjálfir
frumkvæðið í úrlausnum í stað þess að
bíða eftir því að fyrirskipun komi að ofan.
Að lokum tel ég að upplýsingar um
ástand skipa, stöðugleika, athugasemdir
skipaskoðunarmanna og réttindamál
áhafna eigi að vera mun aðgengilegri en
nú er. Vegna eigin öryggis eiga sjómenn
rétt á þessum upplýsingum á sama hátt og
margir taka nú ákvörðun um sjósókn á
grundvelli upplýsinga um veður og sjólag
á Netinu.“
Stuttar
fréttir
Mikill áhugi á sögu vitamála
Nýlega var auglýst eftir söguritara vegna
skráningar á sögu vitamála. Mikill áhugi
reyndist á verkinu og fjölmargar um-
sóknir bárust. Niðurstaða ritnefndar var
að ráða Kristján Sveinsson, sagnfræðing,
og Guðmund L. Hafsteinsson, arkitekt, til
að annast skráningu á sögu vitamála frá
1878 til 2003 - en þann 1. desember 2003
eiga vitarnir 125 ára afmæli. Kristján
Sveinsson hefur m.a. ritað Sögu Njarð-
víkur. Guðmundur L. Hafsteinsson hefur
ritað talsvert um byggingarsögu og unnið
m.a. fyrir Húsafriðunarnefnd og Þjóð-
minjasafnið.
Rcgiur um GMDSS-búnað senn í gildi
Þann 1. febrúar 2000 tekur reglugerð um
svokallaðan GMDSS búnað gildi og því
ekki seinna vænna fyrir skipstjórnar-
rnenn að ljúka GMDSS-námskeiðum og
fýrir útgerðarmenn að panta búnaðinn og
koma honum um borð. I nýlegu frétta-
bréfi LIÚ, Útveginum, kemur fram að
áætlað er að um 200 skip eigi eftir að
koma upp búnaði og jafnmargir skip-
stjórnarmenn eigi eftir að fara á
námskeið.
Færeyskt skipacftirlit
Færeyingar eru að undirbúa stofnun
skipaskoðunar sem hingað til hefur verið
í höndum Dana. Færeyska systurstofnun-
in, Sjóvinnufyrisitingin, hefur leitað eftir
samvinnu við Siglingastofnun við undir-
búninginn. I því skyni ætlar nefnd á
vegum færeyskra stjórnvalda ásamt
forstöðumanni Sjóvinnufyrisitingarinnar
að koma í heimsókn til Íslands í janúar
2000.
Nýr starfsmaöur á ísafirði
Þann 1. desember hóf nýr starfsmaður
störf á umdæmisskrifstofu skoðunarsviðs
á ísafirði. Hann heitir Guðmundur Óli
Lyngmó og er vélfræðingur að mennt.
Galilco vcrður að vcrulcika
Evrópusambandið hefur tekið ákvörðun
um að koma upp eigin gervihnattastað-
setningarkerfi í samkeppni við hið banda-
ríska GPS. Áætlað er að koma kerfinu í
gagnið árið 2008. Fjallað var ítarlega urn
Galileo í 2. tbl. 1999 af Til sjávar.
3