Til sjávar - 01.12.1999, Qupperneq 9

I
I
Þann 17. júní 1997 sæmdi Ólafur Ragnar Grímsson, forseti (slands, Óskar Jakob Sigurðsson
Ljósmyndari: Gunnar G. Vigfússon
sama gildi um Pálma. Eitthvað virðist
vera erfiðara fyrir hann að vakna því
Óskar segir að það komi stundum fyrir að
veðurtaka kl. 6 á morgnana sé seint á
ferðinni! Að sögn Óskars getur skipt
verulegu máli hvernig veðrið er tekið.
„Veðrið“ getur hreinlega breyst við það
að skipt er um einstakling í starfinu. Þeir
feðgar segjast þó hafa fengið gott orð
fyrir nákvæmni og samkvæmni í
mælingum.
Auk þess að sinna veðurathugunum
hafa þeir umsjón með mælum og
rannsóknartækjum í tengslum við
mengunar- og jarðskjálftarannsóknir
Veðurstofunnar.
Síðasti geirfuglinn?
Hvað heldur Óskar um framtíð
vitavarðarstarfsins og notkun vitanna?
„Eg er alveg viss um að mikilvægi þeirra
hefur minnkað með tilkomu annars
búnaðar og að sjómenn nota þá minna en
áður. Eg býst við því að staðan hér í
Stórhöfða verði eitthvað áfram, ætli þeir
vilji ekki halda upp á eitt sýnishom, hafa
einn „geirfugl". Það er svo spuming hvort
að Pálmi Freyr taki við ef hann hefur þá
áhuga á því, sem ég gæti nú trúað að hann
hefði." Pálmi gefur lítið út á það hvort
hann taki við af fóður sínum. Framtíðin
sé óráðin. Pálmi er fæddur 1974 og hefur
verið formlega í starfi sem aðstoðar-
vitavörður frá 1990. En auðvitað hafði
hann aðstoðað pabba sinn fyrir þann tíma
og alltaf fylgst með.
I dag er vitinn rafvæddur eins og
flestir aðrir vitar hér við land en
rafvæðingin tók sinn tíma. „Það tók um
40 ár að rafvæða vitann. Fyrst voru
gerðar tilraunir með rafvæðingu á
stríðsárunum en þær gengu ekki sem
skyldi. Það var svo ekki fyrr en árið 1979
að vitinn komst loks í samband við
rafmagn eftir að kaplamir höfðu legið um
langt skeið nokkrum metmm frá vitanum
en af einhverjum óskiljanlegum ástæðum
dróst að klára gröftinn og koma tengingu
á.“
Stríðsárin bestu ár lífs míns
Það er margs að minnast frá liðlega 60
ára dvöl í Stórhöfða. í huga fólks er
Stórhöfði ekki ákjósanlegasti staður að
búa á enda vindstyrkur oftar en ekki
mestur þar af öllum veðurathugun-
arstöðvum. Eins og áður segir hefur
Óskar fylgst með veðri og skráð hjá sér
veðurlýsingar frá 9 ára aldri. Eitt sumarið
sker sig alveg úr þegar talið berst að besta
riddarakrossi fyrir störf í þágu fuglarannsókna.
veðrinu, það var árið 1958. Verst var hins
vegar veðrið án vafa 1955. Önnur sumur
sem hægt er að minnast fyrir slæmt veður
hefúr Óskar á hraðbergi. „Árið í ár, 1999,
er eitt þeirra en önnur vora 1947, 1959,
1969, 1983 og 1984.“
Hver hafa verið eftirminnilegustu árin
i Stórhöfða? „Bestu ár lífs míns voru á
stríðsárunum. Það var mikið ævintýri
þegar bandaríski herinn var á eynni. Þeir
voru meðal annars með margra bragga
herstöð í túnunum við Stórhöfðavita. Við
krakkarnir nutum góðs af því. Við feng-
um að sjá bíómyndir, fengum sælgæti og
ég lærði ensku reiprennandi 5 ára gamall
svo eftir var tekið. Því miður hef ég
glatað því niður og í dag get ég varla
haldið uppi stuttum samræðum á ensku.“
Þá berst talið að skólagöngu en hún
var slitrótt hjá Óskari. Hann þurfti
auðvitað að sækja skóla í bæinn en reyndi
alltaf að koma um helgar í Stórhöfða.
„Það féllu ekki margar helgar úr og það
mátti vera mikið af veðri ef maður lét sig
ekki hafa það að labba þessa 6 km.
Skólagangan var ekki löng og ég hefði
gjaman viljað hafa stundað lengri og betri
skólagöngu. Það er nokkuð sem mér
fmnst mikil effirsjá í.“
100 fugiar á 100 mínútum!
Þó Óskar sé í dag að verða þekktur fyrir
að vera „síðasti" vitavörðurinn þá má
segja að fleiri þekki hann af fugla-
merkingum sínum og státar hann af
heimsmeti í þeirri iðju! En hvernig
byrjaði þetta? „Það var árið 1953 sem
áhuginn vaknaði, þá 15 ára gamall. Ég er
ekki mikill fuglaskoðari í venjulegum
skilningi þess orðs. Ég er t.d. ekki mjög
glöggur á tegundir fugla. Það held ég að
haldist í hendur við að ég er ekki
mannglöggur. Dr. Finnur Guðmundsson
fréttir fljótlega af þessum áhuga mínum á
fuglamerkingum og í framhaldinu fór ég
að fá send merki frá Náttúrafræðistofnun.
Allar götur frá 1953 hef ég stundað þessa
iðju og merkt að jafnaði um 1500 fugla á
ári, mest fýl og lunda.“ Heildarfjöldi
fugla sem Óskar hefúr merkt er 72.000 og
er um heimsmet að ræða. Óskar er með
skjal upp á það frá Heimsmetabók
Guinness. Persónulegt met Óskars í
fuglamerkingum er þegar hann fangaði og
merkti einn síns liðs samtals 100 fúgla á
100 mínútum og hins vegar 350 á einum
degi! í tengslum við merkingar hefur
Óskar komist að ýmsu um hegðan og
atferli fuglanna. í ár veiddist t.d. lundi
sem Óskar merkti 1963 en þá var fuglinn
a.m.k. tveggja ára gamall. Lundinn var
því a.m.k. 38 ára þegar hann veiddist og
það þykir óvenjuhár aldur.
Það sem átti í upphafi að vera stutt
spjall við Óskar hefur orðið að talsvert
löngu viðtali og aðeins fátt eitt reifað úr
ævi og starfi Óskars. Það má þakka
viðvera sonar hans, Pálma Freys, að ýmis
afrek og skemmtileg atvik komu upp á
yfirborðið í þessu viðtali enda er Óskar
ekkert að flíka sínum afrekum. Að
endingu lét ég hann vita af því að hann
mætti búast við því að bankað yrði upp á
hjá honum þegar vinna við ritun sögu
vitamála frá 1878-2003 hæfist. „Þeir geta
þá væntanlega lesið þetta viðtal í
fréttabréfmu", sagði Óskar og brosti en
auðsjáanlega reiðubúinn að hjálpa til
þegar þar að kemur.
9