Bændablaðið - 24.03.1995, Blaðsíða 4

4
Bœndablaðið
Föstudagur 24. mars 1995
Bændabkiðiðf
---------------------------------------u.
Útgefandi: Sameinuð bændasamtök
Bændahöll við Hagatorg 107 Reykjavík
Sími 5630300 Bréfasími 5628290
Kennitala: 631294-2279
Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.)
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason
Útgáfunefnd:
Gunnar Sæmundsson, formaður
Hákon Sigurgrímsson, varaformaður
Hörður Harðarson, Jónas Jónsson, Þórólfur Sveinsson
'
Prentun:
ísafoldarprentsmiöja
Leiðarinn
GæOasijðrn i laadbúnaOi
Búnaðarþing fól stjóm Bændasamtaka Islands að koma á fót starfs-
hópi sem falið verði að vinna að framgangi gæðastjómunar m. a. með
því að kanna hvaða aðferðir gæðastjómunar henti einstökum
búgreinum bæði með öflun upplýsinga erlendis frá og með athugun á
aðstæðum íslenskra búgreina. Þá á að athuga hvemig eigi að
skilgreina gæðakröfur til framleiðslu hinna mismunandi búgreina. í
þriðja lagi á að gera tillögur um hVemig best er að fræða bændur um
inntak og eðli gæðastjómunar og í fjórða lagi á að kanna hvemig
hagkvæmast sé að vinna að gæðavottun á búvöm.
Gild rök em fyrir því að með aðferðum gæðastjómunar megi
vemlega auðvelda íslenskum bændum að aðlagast breytingum á
rekstrammhverfí. I fyrsta lagi hefur reynsla bæði hér á landi og
erlendis sýnt óyggjandi fram á að með gæðastjómun í
fmmframleiðslu landbúnaðar megi bæta rekstrarafkomu bæði í
fmmframleiðslu og úrvinnslu og um leið samkeppnisstöðu beggja
greina. Bústjóm verður markvissari, afköst batna, rekstrarkostnaður
lækkar, gæði framleiðslunnar aukast og/eða jafnast án þess að miklu
sé kostað til. í öðm lagi má með gæðastjómun bæta samkeppnisstöðu
íslenskrar búvöra á erlendum mörkuðum; sumir mikilvægir markaðir
gera í sumum greinum þegar kröfur um gæðavottun og bendir flest til
að sú krafa verði meginreglan í milliríkjaviðskiptum á næstunni.
Aðferðir gæðastjómunar era ekki flóknar í framkvæmd; byggja í
meginatriðum á öguðum vinnubrögðum og virku eftirliti á öllum
stigum framleiðslunnar. Meginvandinn felst í skilgreiningu "gæð-
anna", þ.e. skilgreiningunni á því hvers konar vöm gæðastjómuninni
er ætlað að skila. Hvað íslenskan landbúnað snertir er brýnt að at-
hugað sé sem fyrst hvort setja beri skilgreiningu um gæði fyrir
landbúnaðinn í heild og/eða hvort framleiðendum eða félögum þeirra
verði falið að taka slíkar ákvarðanir.
Urn starfsemi
lilorsk kjött í Oslo
Undirritaður átti þess kost fyrir
skömmu að heimsækja Norsk kjött
í Osló en það er eins konar kjöt-
samsala norsku sláturhúsanna
(samvinnufélaga - kjöttsamvirke).
Ætlunin var einkum að skoða
miðlunarstarfsemi og jöfnunar-
hlutverk fyrirtækisins, ef við
gætum nokkuð af því lært.
Norsk kjött er sem sagt eins
konar kjötsamsala á landsvísu og
er í eigu 9 héraðsbundinna slátur-
félaga (distriktslage).
Atkvæðavægi þeirra innan
Norsk kjött ræðst að hluta af fjölda
félagsmanna en að nokkm af fram-
leiðslumagni. Starfsmenn hjá annast einnig innfluting og út-
heildarsamtökunum em nálægt flutning í sama skyni en héraðs-
5200. félögin fást ekki við þau verkefni.
Aðalhlutverk NK er að skapa Norsk kjött gegnir hlutverki í
og viðhalda jafnvægi á norska landbúnaðarstefnu hins opinbera,
kjötmarkaðnum. Héraðsfélögin sem jöfnunaraðili. Einkaaðilar í
annast alla móttöku og dreifingu greininni viðurkenna þetta hlut-
afurða, hvert á sínu svæði. Komi verk og njóta sameiginlegs
til vöntunar eða umframboðs gera ávinnings, - að sögn starfsmanna
þau aðvart til NK sem annast^ hjáNK.
miðlun milli svæða. Norsk kjött Bændur greiða jöfnunargjald
(omsætningsafgift) af öllu kjöti
sem NK eða sláturhúsin inn-
heimta. Þetta gjald stendur undir
rannsóknar- og upplýsinga-
þjónustu, ásamt því að bera
kostnað af útflutningi, innflutningi
og birgðahaldi, sem þarf til að
jafna á markaðnum. Svokallað
“Omsætningsrád” sér um þennan
sjóð. Sláturhúsin greiða ekki til
hans af eigin rekstri.
Nú er gjaldtakan þessi:
Nautakjöt Nkr. 0.50 pr. kg
Lambakjöt Nkr. 0.50 pr. kg
Svínakjöt Nkr. 1.25 pr. kg
(greiðir einnig hlut af purkafgift).
Að jafnaði em 2000-3000 tonn
af kjöti geymd í frystigeymslum.
Stundum em það naut en nú ein-
kum lambakjöt. Þetta samsvarar
nálægt 1.5% af ársframleiðslu.
Nærtækt er að spyrja, hvað við
getum af þessu lært. Samstarf
innan NK virðist hafa verið með
miklum ágætum en trúlega er ekki
jarðvegur fyrir slíkan félagsskap
hérlendis.
Myndun verðmiðlunarsjóðs,
útflutningur og sérstakar markaðs-
aðgerðir innanlands em þó
verkefni, sem ég tel bæði raunhæf
og brýnt að standa sameiginlega
að. Við höfum nokkra reynslu af
því þegar en þurfum þó að móta
vinnubrögð og reglur miklu nánar.
Við þá smíði er gott að líta til
nágranna okkar og taka tillit til
langrar reynslu þeirra.
niámskeiQ viö Bænda-
skólann i Hvanneyri
Boðið verður upp á tvö ný nám-
skeið við Bændaskólann á Hvann-
eyri í byrjun apríl. Námskeiðin eru
rekstur og viðhald búvéla og bú-
stjórn. Námskeiðin miða bæði að
því að því að bæta bústjóm og
draga úr kostnaði við búreksturinn.
Á námskeiðunum vinna þátt-
takendur með dæmi úr eigin bú-
rekstri, haldnir verða fyrirlestrar
og viðfangsefnin verða rædd.
Þátttakendur þurfa að hafa með-
ferðis upplýsingar um eigin bú-
rekstur og vasareiknivél.
Námskeiðið rekstur og viðhald
búvéla verður haldið 3.- 4. apríl. Á
námskeiðinu vcrður farið yfir
viðhaldsþætti búvéla og fjallað um
verkfæraþörf við lágmarksviðhald.
Rætt verður um kostnað við
rekstur búvéla og aðferðir við að
halda honum í lágmarki.
Námskeiðið bústjórn verður
haldið 5.- 6. aprfl. Á námskeiðinu
verða kynntar aðferðir til að nýta
upplýsingar um rekstur búsins til
að bæta afkomu í ljósi rekstrar-
umhverfis landbúnaðarins. Að
þessu sinni verður námskeiðið
sniðið að rekstri kúa- og sauð-
fjárbúa. Fjallað verður um rekstr-
ammhverfi viðkomandi búgreina,
rætt um stjómtæki við rekstur
(bókhald, afurðaskýrslur, túna-
bækur o.fl.) og um arðsemi fjár-
festinga og fjárfestingaþörf.
Einnig verður rætt um stöðuna á
fjármagnsmarkaði; lán r boði,
ábyrgðir, veð, vrsitölur o.fl.
Ætlunin er að í Bændablaðinu
birtist reglulega fréttir af nám-
skeiðahaldi við Bændaskólann á
Hvanneyri, bæði af námskeiðum
sem em á döfinni og námskeiðum
sem haldin hafa verið.
Hokkun og endurvinnsla úr-
gangs getur skapað ný störf
Þótt atvinnuleysi hafi verið nær
óþekkt á íslandi síðari áratugi, þá
óttast margir að við séum að færast
nær þeirri þróun sem átt hefur sér
stað á hinum Norðurlöndunum, þar
sem um 10% atvinnuleysi er nú
staðreynd og reyndar allt að 20% í
Finnlandi. Á Norðurlöndunum er
rekið öflugt starf til að draga úr at-
vinnuleysi, efst á blaði er mennt-
un/endurmenntun. En til að takast
á við ný verkefni (oft ólík fyrri
störfum) er nauðsynlegt að ganga í
gegnum lágmarksendurþjálfun/
menntun.
Endurmenntun sú sem í boði er
tengist hinum ólíkustu þáttum
þjóðfélagsins en ofarlega á blaði
eru atriði eins og umhverfismál,
stofnun og rekstur fyrirtækja,
handverk hverskonar, tungumál og
verkleg þjáflun á ólíkum sviðum.
Þrátt fyrir góða almenna
Ámi Snæbjömsson
ráðupautur
gmnnmenntun í þessum löndum
telja menn að þeir sem minnsta
menntun hafi, fari verst út úr at-
vinnuleysi, þ.e. eigi erfiðara með
að finna ný störf og aðlagast þeim.
Auk þess sem fyrri menntun og
þjálfun getur verið fljót að
gleymast eftir nokkur ár í sérhæfðu
starfi eða atvinnuleysi.
Á fundi sem undimtaður sótti,
ásamt tveim öðmm Islendingum,
til Mið-Svíþjóðar fyrir nokkrum
vikum var komið í sextán þúsund
manna iðnaðarbæ þar sem at-
vinnuleysi var lengst af óþekkt
fyrirbæri. En skyndilega, fyrir
nokkmm ámm, þegar efna-
hagskreppan fór að segja til sín og
samdráttur varð á iðnaðarfram-
leiðslunni þá varð þarna mikið
atvinnuleysi, 16% þegar verst lét
en hefur nú örlítið minnkað. Eitt
af því sem þama var gert var að fá
atvinnulausa á námskeið og bjóða
upp á fjölbreytta námskrá. Á örfá-
um ámm hefur þetta upphafsstarf
leitt til þess að vemlegur hluti
þeirra sem fyrst komu á nám-
skeiðin eru í dag að fást við ýmis
í sœnska tilraunaverkefninu með flokkun
og endurvinnslu sorps/úrgangs er piastið
sem áður var "djúsbrúsar" tekið frá og
úr því framleiddir staurar og gerði fyrir
stórgripi, t.d. hross.
verkefni. Þar em þrjú svið mest
áberandi. Nokkrir fóm út í rekstur
smáfyrirtækja og framleiðslu og
vegnar sumum þeirra vel. Aðrir
stofnuðu sérhæfðan skóla og þriðji
hópurinn og sá sem nú kveður
mest að fór út í flokkun alls sorps
og úrgangs á svæðinu og
endurvinnslu úrgangs í verulegum
mæli. Endurvinnsluverkefnið
byggist á því að allt sorp/úrgangur
frá heimilum og fyrirtækjum er
flokkað um leið og því er hent.
Móttökustöð sér svo um að koma
hverjum flokki í rétta vinnslu.
Pappír, plast, timbur o.fl. fer í
endurvinnslu og lífrænn úrgangur
er látinn rotna og myndar síðar
gróðurmold. Sem dæmi má nefna
að allt rúllubaggaplast frá land-
búnaði er endumnnið t plastpoka á
neytendamarkað, hvíta plast-
flöskuplastið er notað í gerði
o.s.frv. Síðan skapast mikil vinna
við framleiðslná þeim áhöldum og
búnaði sem til þarf við allt þetta
kerfi. En hver borgar? Enn sem
komið er byggist þetta mikið á
framlögum til atvinnuleysismála.
En í framtíðinni segja menn að
þetta komi til með að byggjast á
tvennu. Að tekið verði nokkurs
konar skilagjald af flestum fram-
leiðsluvörum sem mynda sorp/-
úrgang og endumýting njóti þeirra
framlaga. Að við endumýtingu er
verið að framleiða söluvöm sem
gefur tekjur og síðast en ekki srst
sparar endurnýting samfélaginu
gífurlegan kostnað við förgun eða
eyðingu úrgangs.