Bændablaðið - 24.03.1995, Blaðsíða 11

Föstudagur 24. mars 1995
Bœndablaðið
11
Nám í slátrun
Hægl aO spara tngl milljöna meö
aaktini pekkingn sHmanna
Umræða um menntun slátrara hér
á landi á sér orðið langa sögu eða
frá því um síðustu aldamót. Þá
breyttust viðskiptahættir í sölu
sauðfjárafurða frá því að fé var selt
á fæti í að verka kjöt sem saltkjöt
til útflutnings. Meginorsök þess að
menn hafa ekki Iagt sig eftir
slátraraiðn hér á landi er að þetta
starf hefur verið mjög árstíða-
bundið, oftast aðeins sex til átta
vikur að hausti. Af þessum sökum
hefur ekki skapast sá kjami starfs-
fólks í sláturhúsum sem nauð-
synlegur er til að fá fram þjálfun
og þekkingu við frumvinnslu slát-
urafurða sem er nauðsynleg for-
senda fyrir heilnæmum og galla-
lausum vörum á síðari vinnslu-
stigum. Nú er hafin kennsla í
slátrun og hefur einn hópur þegar
lokið námi en annar lýkur því í
haust. Talið er að aukin þekking
þeirra sem við slátrun vinna geti
sparað tugi milljóna.
Mikil verðmæti fara um hend-
ur þeirra sem slátra en með
aukinni verkkunnáttu má auka
verðmæti framleiðslunnar veru-
lega. Felling kjötskrokka í lægri
gæðaflokka og þar með í verði
vegna verkunargalla nemur háum
upphæðum á hverju ári, auk þess á
sér stað verðmætarýmun í gæmm
og húðum vegna verkunargalla.
Talið er að í dilkaslátrun sé þetta
verðmætatap á bilinu 20 - 25
milljónir króna á ári. I nautgripa-,
svína- og alifuglaslátrun eru einnig
talsverð brögð að verkunargöllun.
Enginn vafi er á að verkunargallar
minnka verulega með aukinni
þekkingu og þjálfun þess fólks
sem við slátmn vinnur.
A tiltölulega fáum ámm hefur
sláturhúsum fækkað til muna og í
mörgum sláturhúsum er hrossum,
nautgripum og svínum slátrað að
staðaldri allt árið en auk þess hefur
úrvinnsla kjöts vaxið stöðugt
Þetta hefur haft í för með sér að
nýting á starfsfólki og aðstöðu hef-
ur aukist að sama skapi. Þá hafa
neysluvenjur fólks breyst sem
krefjast þess að kjöt af nautgripum
og svínum fari ófrosið á markað.
Með þessum breytingum er kom-
inn gmndvöllur til þess að vera
með fastan kjama starfsmanna sem
vinnur í sláturhúsum við ýmis
störf sem tengjast slátmn og fmm-
úrvinnslu kjöts í stómm hluta
sláturhúsanna allt árið um kring.
Auk þess hafa risið sláturhús sem
hafa sérhæft sig í slátmn einstakra
búfjártegunda eins og svínum og
alifuglum.
Trúlega verður nám slátrara
fært inn í almenna skólakerfið sem
iðnnám áður en langt um líður.
Raunar er stefnt er að því að gera
nám slátrara að löggiltri iðngrein.
Iðnskólanum í Reykjavík var falið
að halda þessi námskeið en
Sigurður Öm Kristjánsson
kennslustjóri Iðnskólans annast
framkvæmd námskeiðanna fyrir
hönd skólans ásamt Sigurði Emi
Hanssyni dýralækni.
Nú þegar hefur einn 15 manna
hópur lokið námi í Reykjavík sem
samanstóð af þremur námskeiðum.
Annar hópur hefur þegar hafið
nám. "Námið er í þremur lotum, en
lengd hverrar er hálfur mánuður,"
sagði Sigurður Öm Kristjánsson.
Tvær lotur fara fram hér á landi en
þriðja við slátraraskóla í Hróar-
skeldu. Þegar Bændablaðið ræddi
við Sigurð í febrúar vom 19 nem-
endur að ljúka fyrstu lotu og em
líklega í Hróarskeldu þegar þetta
birtist. Þriðja og síðasta lotan verð-
ur í haust.
Nemendumir fá alhliða mennt-
un í sauðfjár-, svína- og stórgripa-
slátmn á þessum námskeiðum.
Einnig fá þeir tilsögn í fugla-
slátmn. Námskeiðið sem nú
stendur yfir er styrkt af mennta-
mála-, félagsmála-og landbúnaðar-
ráðuneytinu, Framleiðnisjóði land-
búnaðarins og sláturleyfishöfum
en hver nemandi greiðir um 50
þúsund krónur í þátttökugjald.
Nemendur á öðru námskeiðinu sem haldið er fyrir slátrara. Með á myndinni eru þeir
Sigurður Örn Hansson dýralœknir og Sigurður Öm Kristjánsson kennslustjóri.
Af erlendum vettvangi
Framleiðsla jðksl hjá Fendt
Árið 1994 jók bæerski dráttavéla-
framleiðandinn XAVER FENDT
GmbH & CO heildarveltu sína um
21%, úr7I5 milljón mörkum 1993
í 865 milljón mörk 1994.
Af einstökum greinum jókst
framleiðslan mest á dráttarvélum,
þar jókst veltan úr 555 milljón
mörkum 1993 í 699 milljón mörk
1994, eða um 26%.
Samkvæmt tölum um ný-
skráningu frá ökutækjaskránni í
Flensborg dróst þýski dráttar-
vélamarkaðurinn saman um 4,5%,
(miðað við 7% samdrátt árið
Páskaferð í
Moseldallnn
Um páskana verður farin
bændaferð í Moseldalinn. Ferðin
hefst miðvikudaginn 12. apríl.Gist
verður á bændaheimilum í 7
nætur. Famar verða stuttar ferðir
alla dagana um nágrennið m.a. til
Trier, Idar/Oberstein, Cochem,
Bemkastel og til Bastong í Belgíu.
Hámarksfjöldi í þessari ferð getur
orðið 50 manns. Verð kr. 46.500.
Nánari upplýsingar um ferðimar
gefa Agnar eða Halldóra hjá
bændasamtökunum í síma
5630300
1993). Alls voru nýskráðar
27.380 dráttarvélar.
Aftur á móti fjölgaði ný-
skráningum Fendt-véla nokkuð.
Skráðar vom 4.385 Fendt-dráttar-
vélar sem samsvarar 16% (15,2%)
markaðshlutdeild og jafnframt
forystu í þýska markaðnum.
í gamla Vestur-Þýskalandi hélt
Fendt markaðsforystu sinni tíunda
árið í röð með 17,8%
markaðshlutdeild. Á þeim
markaði varð þó 3% samdráttur.
I nýju sambandslöndunum, eða
gamla Austur-Þýskalandi, tókst
Fendt að auka markaðshlut sinn
um tæp 40% og stökk þar úr 16
sæti upp í það fjórða. Eftir mikla
uppsveiflu á þeim markaði fyrstu
árin eftir sameininguna, dróst
heildarsalan saman um 7% árið
1993 og 9% á síðasta ári.
Eftir tilfinnanlegt markaðshrun
á Vestur-Evrópumörkuðum í
byrjun áratugarins snerist dæmið
við á síðasta ári þegar dráttar-
vélasalan jókst um 10%, ná-
kvæmar tölur liggja þó ekki fyrir.
Af heildarframleiðslu sinni, sem
nam 7.370 dráttarvélum, flutti
Fendt 44% út, eða 3.219 vélar, sem
var 10% aukning frá árinu 1993.
Það sem gerði gæfumuninn hjá
Fendt voru hinar góðu viðtökur
sem nýja dráttarvélalínan fékk.
Stórtraktoramir Favorit 800 með
165 til 230 hö, Favorit 500
vélamar með 95 til 140 hö og
Farmer 300 með 75 til 125 hö
vöktu mikla athygli, ekki síst
erlendis. Búnaður, svo sem fram-
ásfjöðmn, aukinn aksturshraði úr
40 km/klst. upp í 50 km/klst. og
margskonar aukin þægindi fyrir
ökumann, vakti hvarvetna
hrifningu fagmanna.
Söluumboð á Islandi fyrir
Fendt-dráttarvélar hefur Búvélar
hf., umboðs-heildverslun.
FramlegO I bú-
reikningabúum eykst
Fjölþætt starfsemi undirstaða afkomunnar
Greinilegt er að framlegð á
búreikningabúum hefur verið á
nokkuð ömggri uppleið á tíma-
bilinu 1982 - 1993. Svo virðist
sem bætt fóðuröflun sé undirstaða
þessa árangurs. Hlutfall fóður-
kostnaðar af tekjum hefur farið
lækkandi, einkum aðkeypts
fóðurs. Árið 1984 fóm t.d. 11% af
þeim tekjum sem ein kind gaf af
sér í aðkeypt fóður en aðeins 5%
árið 1993. Samsvarandi tölur fyrir
kýr em 22% árið 1984 og 12%
árið 1993. Hlutfall breytilegs
kostnaðar við framleiðslu á heima-
öfluðu fóðri hefur hins vegar lítið
breyst. Fóðurkostnaður bæði við
heimaaflað og aðkeypt fóður
vegur mjög þungt í breytilegum
kostnaði og því þarf ekki að koma
á óvart að þar hafi fyrst verið borið
niður í leit að möguleikum til hag-
ræðingar í rekstrinum. Þetta kom
fram í erindi Emu Bjamadóttur frá
Hagþjónustu landbúnaðarins á
Ráðunautafundinum í febrúar.
Blikur á lofti
Þrátt fyrir þennan árangur eru
ýmsar blikur á lofti. Vandi
sauðfjárbænda blasir þar fyrst við,
en hann má í aðalatriðum rekja til
minnkandi markaða fyrir af-
urðimar, sem hefur leitt til þess að
búin hafa minnkað og minni
framleiðsla þarf að standa undir
föstum kostnaði, afskriftum,
vöxtum og fjölskyldulaunum en
var fyrir 5 til 10 ámm. Við þetta
hefur framleiðslukostnaður á
einingu í raun hækkað en verðið á
afurðunum verið nánast óbreytt nú
allra síðustu ár.
“Það er því mikill þrýstingur á
að kostnaði við framleiðsluna sé
haldið í lágmarki. Til skemmri
tíma litið er þó erfitt að ná fram
umtalsverðum spamaði því fastur
kostnaður vegur mjög þungt í
rekstrinum og þannig verða það æ
færri framleiðslueiningar sem
þessi kostnaður deilist á. Einsýnt
er til hvers slík þróun hlýtur að
leiða hvað afkomu einstakra búa
snertir,” sagði Ema.
Sauðfjárbændur afla
mestra tekna utan
bús
Til að skoða nánar úr hverju
bændafjölskyldur hafa að spila, og
hvaða þýðingu tekjur af öðm en
búrekstri var gerð úttekt á 383 bú-
um sem komu til uppgjörs árið
1993 og höfðu mjólkuiframleiðslu
eða dilkakjötsframleiðslu að aðal-
starfi. Fram kom að sauðfjár-
bændur afla mestra tekna utan bús
enda bera þeir minnst úr býtum af
búrekstrinum. Af þessum 383 bú-
um vom 110 sem skráðu alls engar
tekjur af öðm en búrekstri og til
viðbótar vom 72 sem höfðu um
100 þúsund króna tekjur af annarri
starfsemi en búrekstri. Hjá 201 búi
skiptu tekjur utan bús töluverðu
máli.
Lífvænlegt samfélag
I lokaorðum sínum á Ráðunauta-
fundinum ræddi Ema um niður-
stöður sænskrar rannsóknar en í
henni kom fram að sænskir bænd-
ur em í óvissu um framtíð sína í
búskap vegna fjárhagslegra örðug-
leika. “Ekki er ósennilegt að
svipað eigi sér stað hér á landi.
Óvissa um fjárhagsafkomu í fram-
tíðinni er eflaust mörgum áhyggju-
efni og margt bendir til að nokkur
hópur bænda búi við þröngan kost
og sjái e.t.v. fátt úrræða. Aðrir
hafa bmgðist við með því að róa á
önnur mið varðandi tekjuöflun og
treyst þannig afkomuna. í fljótu
bragði virðist sem að í framtíðinni
muni fjölþætt starfsemi innan bús
og utan verði að vera undirstaða
afkomunnar. Þetta tel ég einkum
eiga við þá sem búa með sauðfé.
Séu fleiri tekjumöguleikar fyrir
hendi innan bús sem utan, er rúm
fyrir fleira fólk í sveitinni en ella
og því betri skilyrði fyrir líf-
vænlegt samfélag,” sagði Ema.
Notaðar
búvólar
*Zetor 9540 4x4 árg. '92, 92 hö.
*Zetor 7245 4x4 árg. '89, 65 hö.
*Zetor 7711 2x4 árg. '88, 70 hö.
*Zetor 7745 4x4árg.’91,70hö.
*Zetor 7745T 4x4 árg. '91, 79 hö.
*Zetor 7745T 4x4 árg. '90, 79 hö.
með Alö 540 moksturtækjum.
*Fiat 70-90 2x4 árg.'91,70 hö.
*Fiat 80-90 4x4 árg. '91, 80 hö.
með Alö 540 moksturstækjum.
*Ford 5610 4x4 árg.'88, 75 hö.
m. Trima 1640 moksturstækjum
*Fiat 70-90 4x4 árg.'88, 70 hö.
með Veto F-12 moksturtækjum
Case 1394 4x4 árg.'87, 77 hö.
með Alö 540 moksturtækjum.
*IH 484 2x4 árg. '80,52 hö.
með IH moksturtækjum.
Globus/Vólaver
Slml 588 2600
Nýiun gar
Njr Zetop H Islandi
Kominn er til landsins nýr Zetor
7340, 78 ha. dráttarvél með drifi á
öllum hjólum. Zetor
7340 kemur í stað Zetor
6340T sem á undan-
fömum ámm hefur verið
ein mest selda dráttar-
vélin á Islandi. Mikil
breyting er á Zetor 7340
frá 6340T.
Undir Zetor 7340 er
Carraro framöxull með
miðlægu drifskafti án
hjöruliða, en samskonar
öxull er undir flestum
vestur evrópskum
dráttarvélum sem seldar em hér á
landi. Einnig er nýr stýrisgangur,
stærri eldsneytisgeymir, nýr
toppur á húsi með stærri vinnu-
ljósum að framan, útvarp og
hátalarar eru innfelldir, endur-
bættar þéttingar á hurðum og nýjar
hurðarlæsingar. Þurrsía er í loft-
hreinsara og inntak undir
vélarhlífinni. Zetor 7340 er
með 310 mm. (12") kúp-
lingu, samhæfðum 5 gíra
kassa og vendigír (10 + 10
gírar).
Zetor 7340, 78 ha.
dráttarvél með drifi á öllum
hjólum kostar til bænda kr.
1.495.000 án vsk. Globus-
Vélaver hf. hefur umboð
fyrir Zetor-dráttarvélar.