Bændablaðið - 13.03.1996, Síða 4

4
Bœndablaðið
Miðvikudagur 13. mars 1996
Bændablaðiðf
Útgefandi: Bændasamtök íslands
Bændahöll við Hagatorg, 127 Reykjavík
Síml 5630300 Bréfasími 562 3058
Kennitala: 631294-2279
Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.)
Netfang ritstjóra: askell.thorisson@skima.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason
Blaðstjórn: Sigurgeir Þorgeirsson, Hörður Harðarson,
Haukur Halldórsson
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega . Það er prentað f 7000
eintökum og fara 6.469 (miðað við 27. febrúar 1996) eintök f drelfingu
hjá Pósti og síma. Bændablaðlnu er drelft frítt til þelrra er búa utan
þéttbýlls.
Prentun:
Isafoldarprentsmiðja
ISSN 1025-5621
Leiðarinn
Hvenœr mun birta í landbúnaði?
“Mikil frelsisást stýrir landbúnaðarumræðu um allan heim.
Markmiðið virðist vera aukið frelsi í framleiðslu og verslun með
búvörur, lækkandi matvælaverð og minni stuðningur við landbúnað.
Fáir virðast hugsa út í að horft er fram hjá umhverfisáhrifum þessarar
stefnu og því að verið er að gera bændur að arðlausum þrælum,” sagði
Ari Teitsson, formaður Bændasamtaka íslands við upphaf
Búnaðarþings í liðinni viku. “Er sanngjamt að maturinn,
mikilvægasta framleiðsluvara heimsins, og næstum sú eina sem
enginn getur verið án skuli framleidd við slíkar aðstæður. Vonandi
verður þetta til íhugunar í næstu lotu GATT-samninga.”
Ari sagði breytingar á verslunarumhverfi eitt þeirra vandamála
sem bændur glíma við víða um lönd. Verslun með dagvörur, ekki síst
matvæli, flyst á æ færri hendur á sama tíma og bændum er gert erfitt
fyrir að markaðssetja vörur sínar sameiginlega. Þessi þróun hefur
veikt bændur en fært stórum verslunarfyrirtækjum aukinn styrk.
Á aðalfundi Norsku bændasamtakanna á liðnu vori kom fram að
tvær stærstu verslunarkeðjur Noregs skiluðu á árinu 1994 alls
rúmlega fimm milljörðum íslenskra króna í hagnað eða svipaðri
upphæð og árslaun um 4000 norskra bænda. Þetta þótti benda til að
lækkað verð til bænda skilaði sér ekki endilega til neytenda. “Það
hlýtur að vera sameiginleg krafa bænda og neytenda hérlendis að það
sem gerst hefur í Noregi gerist ekki einnig hér,” sagði Ari Teitsson.
Þá minnti Ari á að íslensku þjóðfélagi, sem og flestum öðrum
þjóðfélögum, er stjómað af skammtíma hugsunarhætti og með
skammtímahagsmuni að leiðarljósi. “Meðan sá hugsunarháttur nkir
mun íslenskur landbúnaður vera í vamarstöðu, meðan sú gífurlega
orkunotkun sem nú á sér stað í framleiðslu og flutningi á búvömm er
við lýði, án þess að hugsað sér fyrir afleiðingunum, þá mun þrengja
að íslenskum landbúnaði. En hitt er jafnljóst að þetta ástand líður hjá.
Tekur það örfá ár eða tekur það áratugi?” Ari sagði teikn fyrstu
breytinga vera innan seilingar. Hann nefndi að kombirgðir heimsins
fara þverrandi en það eykur möguleika íslenskrar gras- og komræktar,
þá kallar koltvíildismengun á aukna skógrækt og landgræðslu en þar
hljóta bændur að vera í fararbroddi. “Þörfin fyrir hrein og ómenguð
matvæli höfðar mjög til búskaparhátta okkar,” sagði Ari að lokum.
Bœndublaðsmynd/Kristln Ólafsdóttir
MtilaMia
Fyrstu námskeið ÁTAKS TILATHAFNA voru haldin í Dalasýslu í lok
febrúar. Alls var efnt til fjögurra námskeiða og sóttu þau um 70 manns.
Myndin er af þátttakendum á námskeiði sem haldið var i BúöardaL
Framkvæmdastjóri Félags
nautgripabænda
“Svo viröist sem nokkrir slátur-
leyfishafar ætli sér ekki aö
greiða bændum skráö grund-
vallarverö fyrir innlagt naut-
gripakjöt nú í mars. Þetta er aö
sjálfsögöu ólögmætt athæfi en
bændur hafa þaö í hendi sér
hvort svona viðgengst. Þeir
veröa aö knýja sláturleyfishafa
til þess aö fara aö lögum - hve
undarlegt sem þaö kann aö
hljóma. Um þessar mundir er
engin ástæöa til aö lækka verö.
Allt bendir til aö jafnvægi náist á
markaði fyrir
nautgripakjöt
innan fárra
vikna en þó
má búast viö
auknu fram-
boöi næsta
haust” sagöi
Guöbjörn
Árnason,
fram-
kvæmdastjóri
Landssam-
bands kúa-
bænda.
100 milljónir eru
fljótar að fara
Guðbjöm sagði rétt að benda
á að 10% verðlækkun á
nautgripakjöti til bænda þýddi um
100 milljóna króna minni tekjur
af þessari framleiðslu á ári. “Hafa
bændur efni á að verða af þessum
tekjum,” sagði Guðbjöm og sagði
svo: “Er bændum virkilega sama
þótt sláturleyfishafar lækki út-
borgunarhlutfallið af skráðu verði
um mörg prósent. Ég er ansi
hræddur um að launþegar myndu
ekki sætta sig við það ef kaupið
lækkaði skyndilega um 10%.
Guðbjöm skoraði á
ffamleiðendur nautgripakjöts að
láta ekki gripi sína í sláturhús nema
að hafa vissu fyrir því að fá greitt
skráð grundvallarverð. “Það kemur
að því að óskað verður eftir því að
fá gripi bænda til slátrunar og því er
alveg óhætt að doka við. Það
munar aldeilis um að fá 319 kr fyrir
kflóið af ungnautakjöti í stað t.d.
287 króna ef verðið lækkar um
10%. Fyrir fall af 200 kflóa nauti
gerir það yfir 6.000 krónur. Ef
menn láta undan einu sinni má
spyija hvað þeir þurfa að sætta sig
við þegar næstu nautum er slátrað.
Ég hvet bændur dl að efla sam-
stöðuna og standa vörð um eigin
afkomu.”
0™ Nautgripir
feb mar apr maí jún júl ág sep okt nóv des jan
Á tólf mánaða timabili hefur orðið 2,1%
samdráttur i sölu, en salan síðustu mánuði bendir
til vaxandi sölu á nýjan leik.
Fyrsta úthliinin úr
útflutningssjöði
íslenska hestsins
Þann 15. apríl sl. tóku gildi ný
lög um útflutning hrossa. Meö
þessum nýju lögum uröu
ýmsar breytingar og er ein sú
stærsta varöandi gjaldtöku á
útfluttum hrossum. Nú er að-
eins greitt eitt gjald í staö
margra áöur. Gjaldið er kr.
8.000,- á hross og af því er
greitt fyrir heilbrigðiseftirlit og
eftirlit meö flutningsfari, upp-
runavottorö, sjóöagjöld
o.þ.m.t. stofnverndarsjóös-
gjald. Eftirstöövar renna síöan
í sjóð sem úthlutað er styrkjum
úr tvisvar á ári til verkefna
tengdum markaösmálum. Út-
flutnings- og markaösnefnd
hefur margháttuðu hlutverki
aö gegna og eitt er aö gera
tillögur til landbúnaöarráö-
herra um hvernig úthlutuninni
skuli háttaö hverju sinni.
Reglur varðandi
úthlutun
Við fyrstu úthlutun úr
útflutningssjóði íslenska hestsins
voru til úthlutunar rétt rúmar
5.000.000,- kr. Umsóknarfrestur
rann út 15. desember sl., alls
bárust 32 fullgildar umsóknir þar
sem óskað var eftir styrkjum að
upphæð tæplega 34 milljónum.
í sambandi við útborgun
styrksins munu gilda eftirfarandi
reglur. Gerðir verða samningar
við alla þá sem styrk hljóta þar
sem kveðið verður á um
framkvæmd verkefnisins og að
styrkurinn verði ekki greiddur út
fyrr en að framkvæmd lokinni eða
eftir atvikum umsömdum áföngum
í verkefninu. í annan stað skal
ávallt skila skýrslu að loknu hverju
verkefni til nefndarinnar þar sem
fram kemur árangurinn af
verkefninu, verða þessar skýrslur
meðhöndlaðar sem opinber gögn.
Öllum þeim sem styrk hljóta úr
sjóðnum skal og ljóst vera að
engin trygging er fyrir því að sömu
eða sambærileg verkefni verði
styrkt áfram um það mun árangur
af einstökum verkefnum og aðrar
umsóknir ráða hverju sinni.
Niðurstöður
úthlutunar
Heildamiðurstöður tillagna
nefndarinnar varðandi þessa fyrstu
úthlutun úr útflutningssjóði urðu á
eftirfarandi veg: Til rannsókna var
veitt kr. 1.140.000, til
markaðsmála kr. 2.750.000, til
kynningarefnis fór kr. 1.200.000
og kr. 72.000 í ýmislegt.
í sambandi við ofantalda
úthlutun skal tekið fram
eftirfarandi: í fyrsta lagi var ekki
hægt að leggja til að styrkja
tækjakaup eða ferðalög í þetta
sinn. Ástæðan var einfaldlega sú
að dómi nefndarinnar að þær
umsóknir sem bárust í þeim
flokkum báðum fullnægðu ekki
öðrum skilyrðum sem sett vom
eða stóðust ekki samjöfnuð við
umsóknir úr öðmm flokkum. I
öðm lagi skal tekið fram í
sambandi við úthlutun til
markaðsmála sem var sá
málaflokkur sem langmest fékk,
að kr. 1.250.000,- mnnu til Félags
hrossabænda (24,2% af
heildampphæðinni) til að kanna
gmndvöll þess í samstarfi við
Útflutningsráð íslands að félagið
ráði markaðsfulltrúa en kr.
1.500.000,- (29,1%) mnnu til
einstakra útflytjenda.
Heildaryfirlit yfir styrki
1. Rannsóknir- Bændaskólinn
á Hólum- kr. 940.000,-. Rannsókn
á orsökum sjúkdómsins spatts og
áhrifum hans á notagildi og
endingu hrossa.
2. Rannsóknir- Embætti yfir-
dýralæknis- kr. 200.000,-. Fmm-
athugun á arfgengi sjúkdómsins
sumarexems í hrossum frá íslandi.
3. Markaðsmál- Félag hrossa-
bænda- kr. 1.250.000,-.
4. Markaðsmál- Gunnar Amar-
son- kr. 500.000,-. Markaðsátak í
Svíþjóð og í Þýskalandi.
5. Markaðsmál- Edda hestar-
kr. 500.000,-. Markaðssetning ís-
lenska hestsins í Norður-Ameríku
(Bandaríkjunum og Kanada).
6. Markaðsmál- Árbakki,
hrossaræktarbú- kr. 300.000,-.
Kynning á íslenska hestinum í
miðvesturríkjum Bandaríkjanna.
7. Markaðsmál- VT ehf.- kr.
200.000,-. Sölukerfi hrossa (sími,
fax, tölva, intemet).
8. Kynningarefni- Bænda-
skólinn á Hólum- kr. 200.000,-.
Kynningarefni á námskeið fyrir
erlenda kynbótadómara á íslensk
hross.
9. Kynningarefni- Tímaritið
Eiðfaxi intemational- kr. 500.000,-
. Átak til enn frekari útbreiðslu
ritsins.
10. Kynningarefni- Plús film
kvikmyndagerð- kr. 500.000,-.
Kynningarmynd.
11. Annað- Landslið íslands í
hestaíþróttum- kr. 72.000,-. Endur-
greiðsla á útflutningsgjöldum
landsliðshestanna.
Landbúnaðarráðherra Guð-
mundur Bjamason ákvað síðan að
styrkja tvö verkefni til viðbótar:
1. Ferðastyrkur- Bændaskólinn
á Hvanneyri- kr. 100.000,-. Styrkur
vegna ferðar Ingimars Sveinssonar
til Kanada og Bandaríkjanna
haustið 1995.
2. Kynningarefni- Örlygur
Hálfdánarson- kr. 89.000,-. Áug-
lýsing í þýskri útgáfu vega-
handbókar um ísland.
Næst verður úthlutað úr
útflutningssjóði í ágúst nk./KH