Bændablaðið - 13.03.1996, Blaðsíða 6

6
Bændablaðið
Miðvikudagur 13. mars 1996
Monika Axelsdóttir og Hafsteinn Kristínsson ásamt sonum sinum Andra Frey og Arnari Þór við eldhúsborðið heima í MiðdaL
Monika Axelsdóttir, Miðdal í Skagafirði
Fyrir um einu og hálfu ári tóku hjónin Monika
Axelsdóttir og Hafsteinn Kristinsson sig upp frá Akureyri
og fluttu til Skagafjarðardala til þess að hefja
sauðfjárbúskap. Hafsteinn er vélfræðingur og var áður
yfirvélstjóri á frystitogaranum Björgvinfrá Dalvík og
Monika er menntaður iðnrekstrarfræðingur frá
Háskólanum á Akureyri. Nú reka þau hátt í 400 kinda
sauðfjárbú á föðurleifð Moniku í Miðdal í
Lýsingsstaðahreppi. Ungu hjónin segja að verði rétt að
málum staðið eigi sauðfjárræktin að geta unnið sig úr
þeirri kreppu sem hún er í. En þau eru engan veginn sátt
við ríkjandi ástand og gagnrýna margt er lítur að
málefnum landbúnaðarins; einkum skipulag og
frammistöðu í markaðs- og sölumálum, sem þau
gagnrýna harðlega, og lýsa með ákveðnum hætti eftir því
hvernig verðmyndun landbúnaðarvara eigi sér stað. Á
hvem hátt sá munur sem er á milli afurðaverðs til bœnda
og útsöluverðs matvæla verði til. Þau hafa einnig mikinn
áhuga á lífrænum landbúnaði því skilyrði til þess að
framleiða lífrænt lambakjöt eru óvíða betri en í Miðdal.
Þau segja það ekki hafa verið
erfiða ákvörðun að taka við búinu
því kaupstaðalífið hafi sína galla.
Hafsteinn kveðst hafa verið farinn
að þreytast á sjómennskunni. Þrátt
fyrir góða vinnuaðstöðu um borð í
nýlegu skipi og örugga afkomu-
möguleika hafi fjarvistir frá fjöl-
skyldunni verið miklar. “Það var
aðeins einn maður á Dalvík sem
hafði réttindi til að leysa mig af en
hann var fastráðinn á öðru skipi
hjá sama útgerðarfyrirtæki þannig
að ég varð alltaf að leita annað, og
gekk misvel að finna einhvem og
því varð sjómennskan mjög bind-
andi fyrir mig. Ég var farinn að
missa áhugann og þegar maður
finnur fyrir þeirri tilfinningu eða
finnast maður ómissandi er full
ástæða orðin til þess að breyta um.
Þegar til orða kom að við tækjum
við búinu af foreldrum Moniku þá
þurfti ég ekki langan umhugsunar-
frest.”
Oft orðið óbúandi á
jörðunum
Monika segir að þótt foreldrar
sínir séu aðeins rúmlega fimmtugir
þá hafi þeir haft fullan áhuga á að
breyta til. Þetta sé fremur óvenju-
legur aldur hjá bændafólki til að
bregða búi því flestir sitji mikið
lengur á jörðum sínum, enda hafi
margir orðið hissa á þeim. Hún
kveðst þó viss um, að þegar öllu sé
á botninn hvolft hafi þetta verið
skynsamleg ákvörðun. Allt of fátítt
sé að fólk hætti störfum í land-
búnaði á meðan það sé á góðum
aldri, hafi fullt starfsþrek og eigi
möguleika á að hefja önnur störf.
Foreldrar Moniku búa nú í
Varmahlíð og faðir hennar starfar
við smíðar. “Atvinnulífið er með
þeim hætti, að fólk sem aldrei
hefur fengist við annað en land-
búnað, á ekki greiðan aðgang að
störfum á almennum vinnu-
markaði, einkum ef það er komið
yfir miðjan aldur. Þótt bændafólk
hafi yfir mikilli sérþekkingu að
ráða og margvíslegri reynslu þá
nýtist hún því miður aðeins að litlu
leyti við önnur viðfangsefni. Þetta
verður til þess að fólk situr lengur
á jörðunum en æskilegt er. Jarðir-
nar drabbast niður efdr því sem
starfsþrek þess dvínar, þannig er
oft orðið algerlega óraunhæft að
taka við þegar öðrum loks gefst
færi á því. Við skulum heldur ekki
gleyma því að ungt fólk hefur
alltaf og mun alltaf gera meiri
kröfur en eldra fólk og einnig að
krafan um arðbæran rekstur verður
æ meiri, svo fólk ætti að hugsa
alvarlega um þessa hluti.”
Fólk skildi
okkur ekki
Monika segir marga hafi spurt
af hveiju þau hafi gert þetta. Fólk
skilji ekki þessa ákvörðun. Að
hverfa frá álitlegri framtíð og
góðum tekjumöguleikum að
atvinnugrein sem mikil óvissa ríkir
um. Hún segir þau einnig hafa
verið spurð hvemig þeim detti í
hug að kasta menntun sinni svona
á glæ. Hafsteinn kveðst algerlega
ósammála því sjónarmiði að
menntun hans sem vélfræðingur
nýtist ekki í sveitinni. “Nútíma
landbúnaður er mjög vélvæddur og
þekking á vélum er hveijum bónda
nauðsynleg. Vegna vélfræði-
menntunar minnar og reynslu sem
vélstjóri þá get ég annast allar
viðgerðir og lagfæringar sjálfur og
einnig sinnt nýsmíði.” Hafsteinn
kveðst hafa fest kaup á nokkru af
smíðajámi og hann hefur þegar
smíðað úr því ýmsa hluti til
notkunar við landbúnaðinn og
kveðst hafa allt að fjórfaldað
verðmæti þess. Monika kveðst
hafa sömu sögu að segja. Hún hafi
fljótt fundið að sú menntun, sem
hún hafi aflað með námi í
iðnrekstrarfræði, komi sér til góða.
“Ég annast fjárhagsáætlanagerð og
bókhald fyrir búið. Gott bókhald
skiptir bændur jafn miklu máli og
alla aðra sem stunda rekstur. Að
reka bú er ekkert öðmvísi en að
reka hvert annað fyrirtæki og
bókhald er nauðsynlegt stjómtæki,
hvort sem starfað er með vömr í
hillum, sauðfé á beit eða eitthvað
annað. Þó hægt sé að kaupa þessa
þjónustu af búnaðarsamböndun-