Bændablaðið - 14.01.2003, Qupperneq 16

16
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 14. janúar 2003

&
HjðlbarOar geta
verið bætbilegir
Á síðasta ári varð alvarlegt vinnuslys þegar bóndi
var að setja hjólbarða á felgu á heyhleðsluvagn inni í
stórri skemmu. Að því loknu hóf bóndinn að dæla
lofti í hann. Skyndilega sprakk hjólbarðinn. Var
krafturinn svo mikill að hjólbarðinn þeyttist á
bóndann og síðan upp í rjáfur skemmunnar.
Nú kann margur að spyrja: Hvers vegna sprakk
hjólbarðinn? Rannsókn Vinnueftirlitsins á slysinu
leiddi í ljós að hjólbarðinn var of lítill fyrir þessa
felgu. Afleiðingin varð sú að þegar hjólbarðinn var
þvingaður upp á felguna veiktust víramir í kanti hans
og hann gaf sig þegar dælt var í hann með
yfirþrýstingi.
Meiri loftþrýsting en ella þarf til að koma of
litlum hjólbarða upp að felgukantinum. Þá hefur fólk
einmitt tilhneigingu til að halda áfram að dæla lofti í
hjólbarðann og hættan er sú að þrýstingurinn verði of
mikill og hjólbarðinn springi. Enn meiri hætta er fyrir
hendi þegar hjólbarðinn er orðinn gamall og slitinn.
Það skiptir því höfúðmáli að þess sé gætt að nota
alltaf felgur sem eru gerðar fyrir viðkomandi stærð af
hjólbarða og að sjálfsögðu öfúgt. Á bæði felgum og
hjólbörðum er tilgreint um hvaða stærð er að ræða.
Þessar stærðir þurfa að eiga saman.
Því miður er þetta slys ekkert einsdæmi. Nokkur
sambærileg slys hafa orðið og legið við slysum á
undanfomum árum, oft af sömu ástæðu og hér er
greint frá, þ.e.a.s. felgan er of stór fyrir hjólbarðann.
Þetta er ekki eina slysahættan í sambandi við
hjólbarða og felgur. Alvarleg slys og dauðaslys hafa
orðið við meðferð hjólbarða þar sem felgur hafa
brostið, t.d. vegna slits eða efhisþreytu, láshringir
hafa þeyst af felgunum og hjólbarðar sprungið af
öðrum orsökum en yfirþrýstingi.
Nauðsynlegt er að eftirfarandi öryggisleiðbein-
ingar séu í heiðri hafðar þegar unnið er við hjólbarða
og felgur:
Öllum vélum sem bændur kaupa eiga að fylgja
notkunarleiðbeiningar. Þar má að jafnaði fmna
öryggisleiðbeiningar um hvemig standa skuli að
verki við að skipta um hjólbarða.
Loftfylltur hjólbarði er eins og hvert annað þrýsti-
hylki sem getur sprungið undir vissum kringum-
stæðum. Við það leysast úr læðingi miklir kraftar og
þrýstibylgja, hlutar úr hjólbarða og felgu eða
Dæmi um grindar-
pall fyrir hjól
láshringur geta valdið alvarlegum slysum á þeim sem
em þar nærri, eins og reynslan hefúr sýnt. Það er því
grundvallaratriði að staðið sé rétt að verki þegar
unnið er við felgur og hjólbarða.
Ólafur Hauksson,
aðstoðardeildarstjóri
íþróunar- og eftirlitsdeild Vinnueftirlitsins
Þess sé gætt að hjólbarði og felga eigi
saman. Um stærð á hjólbarða má lesa á hlið
hans en stærðarnúmer á felgu er oftast sett
innan á felguna (á bakhlið hennar). Ef
einhver vafi kemur upp er nauðsynlegt að
leita til sérfróðra manna.
•Hreinsa þarf og yfirfara felgurnar
vandlega, jafnt innan sem utan, og alla hluti
þeim tengda til að ganga úr skugga um að
allt sé heilt og óskemmt. Oft hefur
uppgötvast tæring, sprungumyndun eða
önnur skemmd í felgum við slíka skoðun.
•Ekki má breyta felgum eða gera við þær,
t.d. sjóða i sprungur, nema samkvæmt
Ieiðbeiningum framleiðenda og í samráði við
sérfróða aðila.
•Á sama hátt þarf að yfirfara hjól-
barðana. Hjólbarða, sem eru sjáanlega
skemmdir eða ef vafi leikur á um ástand
þeirra, þarf að taka úr umferð og meta
ástand þeirra frekar af mönnum sem hafa
faglega þekkingu til þess.
•Sérstaklcga þarf að huga að ástandi eldri
hjólbarða sem hafa verið sólaðir. Dæmi er
um slys þegar slíkur hjólbarði sprakk og
rifnaði upp á hliðinni vegna efnisþreytu.
•Gott er að smyrja sérstöku smurefni á
kantfleti hjólbarða og felgu til að tryggja
þéttleika og að hlutirnir falli í réttar skorður.
•Við loftdælinguna skal gengið frá hjólum
á tryggan hátt þannig að komið verði í veg
fyrir að hjólbarðar eða felguhlutar þeytist út
í umhverfið, sjá mynd af stálgrindarbúrum.
•Þar sem búri verður ekki við komið, t.d
þar sem loftdæling fer fram utanhúss, er
heppileg lausn að láta hjólið hvíla á
sérstökum grindarpalli, minnst 40 cm háum,
sem dregur úr virkni höggbylgjunnar ef
hjólbarði springur. Jafnframt þarf
viðkomandi að skýla sér á tryggan hátt, s já
mynd.
Heysýni sumarsins:
Qnkugildi hefur sjaldan verið betra
Runólfur Sigursveinsson, ráðu-
nautur hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands, segir að niður-
stöður úr þeim u.þ.b. 900 hey-
sýnum (hirðingarsýnum) sem
borist hafa frá liðnu
sumri á Suðurlandi
séu mjög góð. Mikill
meirihluti sýnanna
er úr fyrsta slætti og
meirihlutinn tekinn í
júní. „Sýnin eru ívið
betri en undanfarin
ár og þá sérstaklega
úr fyrri slætti. Það
er meiri breytileiki í
sýnum úr seinni
slætti og þar spilar
veðráttan inn í. Það rigndi mikið
í ágúst eins og menn muna og
það varð til þess að menn náðu
ekki að slá á besta tíma. Aftur á
móti var góð sprettu- og
heyskapartíð fyrri hluta
sumarsins og menn náðu mjög
góðum heyjum upp úr miðjum
júní. Og það sem er athyglisvert
miðað við fyrri ár er að heyin
eru ekki einungis rík í orku og
próteinum, heldur líka stein-
efnum.. Fyrri sláttur hefur því
sjaldan eða aldrei verið jafn
góður og í ár,“ sagði Runólfur.
Guðmundur Steindórsson,
ráðunautur hjá Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar segir að
heysýni úr Eyjafirði
og Þingeyjarsýslum
komi vel út, sérstak-
lega fyrrisláttarsýni.
Hann segir útkomuna
töluvert betri en á
síðustu árum enda
hafi sprettutíð verið
afar hagstæð síðast-
liðið sumar. Úrkoma
var óvenju mikil í
maí og júní sem
gerði að blaðvöxtur grasa varð
tiltölulega mikill en stöngulvöxtur
minni. „Það munar töluverðu á
fóðurgildinu, próteinið er mun
meira og flest steinefnin einnig“
sagði Guðmundur.
Hann segir að þessi miklu
gæði heyja spari bændum kjam-
fóðurgjöf og að þeir fái meiri
afurðir eftir kýrnar enda sé heyið
undirstaðan hvað það varðar.
Árshátíð
sauðfjárbænda á
Hótel Sögu 1. mars
Ákveðið hefur verið að halda árshátíð sauðfjárbænda og er
búið að panta Sunnusal á Hótel Sögu laugardaginn 1. mars nk.
kl. 19.00. Þar verður boðið upp á þrírétta veislumáltíð og
heimatilbúin skemmtiatriði frá öllum landshornum.
Aðgangseyrir er kr. 4.600,- á mann og er þá innifalinn
fordrykkur og þríréttuð máltíð auk skemmtiatriða og hljómsveitar
sem spilar undir dansi.
Til þess að hægt sé að gera viðeigandi ráðstafanir með
veisluhöld ofl. þarf að liggja fyrir fjöldi þeirra sem ætla að mæta.
Þeir sem ætla að koma eru vinsamlegast beðnir um að hringja í
skiptiborð Bændasamtaka (slands í síma 563-0300 og skrá sig
þar fyrir 5. febrúar nk.
Athugið að þátttökufjöldi er takmarkaður, svo það er um að
gera að panta strax.
Með árshátíðarkveðjum
ÁRSHÁ TÍÐARNEFND
Bandaríkjamenn þykja tala tungum tveimur
þegar kemur aO stuðningi við landbúnað
Nýlega hittust leiðtogar bænda
frá ESB löndum og Norður-
Ameríku (Kanada, Banda-
ríkjunum, Mexíkó) til að bera
saman bækur sínar. Sam-
eiginlegt áhugamál þessara
aðila er vitaskuld að finna
leiðir til að auka stöðugleika á
mörkuðum og samhliða því að
tryggja bændum, þ.m.t. í
þróunarlöndum, viðunandi
afkomu. Fundurinn lýsti
áhyggjum af framtíð fjöl-
skyldubúsins og vaxandi áhri-
fum af fjölþjóðlegum fyrir-
tækjum í markaðssetningu sem
láti hagsmuni frumframleið-
enda sig litlu varða. Eina svar
framleiðenda við þessu er að
vinna saman á vettvangi sam-
vinnufélaga. Þýðing þeirra við
að byggja upp tengsl við neyt-
endur sem og að bæta kjör
bænda var undirstrikuð á
fundinum. Þetta krefst þó
nýrrar hugsunar við fjárfest-
ingar í samvinnufyrirtækjum
og kallar á áhættufjármagn í
reksturinn.
Stór hluti fúndarins fór í að
skipast á skoðunum um stuðning
við ffamieiðendur og hvoru
megin Atlantshafs hann væri
meiri. Engin niðurstaða fékkst
önnur en sú að hægt væri að sýna
fram á flest það sem menn vildu
með tölffæðiupplýsingum.
Mikill munur er á þeim þrem
löndum N-Ameríku sem tóku
þátt í þinginu. Mexíkó er til-
tölulega fátækt land og mikill
skortur er á fjármagni til að
tæknivæða landbúnað. Fulltrúar
kanadískra ffamleiðenda vildu
aðskilja sig Caims hópnum og
sóttu eftir stuðningi við sín sjón-
armið hjá evrópskum bændum.
(þetta er sjónarmið er ríkjandi hjá
framleiðendum sem framleiða
einkum fyrir innanlandsmarkað
s.s. mjólk, egg og alifúglakjöt).
Þeir tala um „sanngjama við-
skiptahætti“ (fair trade) í stað
„ffjálsra viðskipta (ffee trade).
Bandaríkjamenn þykja hins veg-
ar tvöfaldir í roðinu (a.m.k. að
mati ESB manna) með miklar
kröfúr um rýmkaðar reglur um
alþjóðaviðskipti með búvörur á
vettvangi WTO, en á hinn bóginn
með aukinn stuðning til ffam-
leiðenda innanlands.