Skátaforinginn - 01.02.1991, Blaðsíða 15

Léttir og Lágir fþróttaskór eöa "fjailatrimm-
skór" úr ýmsum blöndum af efnum cru
ckiá vænlegir feröaskór. Þeir henta ekld
þeim sem gengur mildö eöa ber þungan
bakpoka. Hins vegar er gott aö hafa slíka
skó með til að bregða sér f á tjaldstaö cöa
áningastaö.
Efdrfarandi atriði ættu menn að hafa f
huga:
a. aliir skór ættu aö styöja vel viö ölda,
b. sólinn á aö vera það þykkur aö hann
hlffi iiinni við grjótí og hvössum
steinum og vera þokkalega stífúr,
c. skómir sjálfir ættu aö vera þokkalega
þjálir og eftirgefanlegir aö ofan-
veröu, þannig aö. gott sé aö ganga f
þeim og ekld sé hætta á að þeir særi,
d. tungan ætti aö vera með fitum, þann-
ig að vatn fari sfður ofan f skóna,
e. allir sólar, þ.m.t. VÍBRAM sólar sem
em undir allmörgum tegundum
gönguskóa, eiga sér takmarkanir.
Þeir em hálir f skara, haröfenni og fs,
blautum gróöri og grjótí.
FRÁGANGUR SKÓNNA
Veröiö segir oftast nokkuö tíl um gæöi
skónna. Eftir því sem efrii, uppbygging og
frágangur er vandaöri em meiri líkur tíl aö
skómir séu dýrari en ella. Hér veröur fjali-
að um frágang samskeyta á skóm.
Lfmdlr skór.
Skór sem em Ifmdir eöa soðnlr saman á
samskeytum em ágætír hvaö endingu
snertir og hafa marga kostí. Gcngið er
þannig frá aö ytrabyröinu (leörinu) aö það
gengur inn undir sólann og er þar límt
eöa soöiö. Kostír þess konar frágangs em
aö þaö em cngin utanáliggjandi samskeytí
eöa saumar, sem geta leidö. Rétt er aö vara
viö því aö sumir framieiöendur setja "gervi-
sauma" tíl aö gefa þeim traustveröugra út-
lit. Þaö er skoöun margra aö skór mcö slfk-
um frágangi séu eldd eins sterldr og saum-
aölr skór. A þaö veröur eldd lagt mat og að
frátöldum flestum ódýrustu geröunum
duga þeir ágætlega tíl flestra venjulegra
gönguferöa.
Blaka-aöferö
Önnur gerö sem svipar mjög hvaö frágang
snertír tíl fyrrgreindrar gcröar em skór,
þar sem blandaö er saman ofangreindri aö-
ferö og saumaskap (svonefhd Blake-aö-
ferö). Ytrabyrðiö gcngur einnig inn undir
sólann og er þar bæöi límt/soðiö og saum-
að (n.k. bUndsaumur) viö sólann. Kostír
þessarar aðferöar er að samskcytin em fal-
in og þ.a.l. engar líkur á aö þeir ieid þar. í
grundvallaratriðum em þetta traustir og
áreiðanlegir skór og henta krcfjandi notk-
un.
Rand&aumaðir skór
Randsaumaöir skór em af mörgum taldir
sterkastír, en á þaö veröur eldd lagt mat
hér. Þeir byggja á gamalii aöferð, þar scm
ytrabyröiö er saumaö meö tveim tíl þrem
saumum f sólann. Einn saumanna festír
ytrabyröiö viö innri sólann, en ytri saumur-
inn (sá sem sést) festir skóinn á milUsól-
ann. Grófi sóUnn er svo festur á millisóL-
ann. Á svona skóm er sóUnn heldur stærri
en yfirborö skósins og virkar þvf scm vöm
fyrir ytrabyröi hans.
Snúum okkur þá aö vaU á skóm.
SÓLINN
SóUnn þarf aö vera þaö stífúr að hann
vindi eldd upp á sig f ójöfhum. Hversu stff-
ur hann á aö vera veltur á aöstæöum og
veröur fjallaö um það hér að neöan. Þá
þarf hann aö sjálfsögðu að hafa gott grip-
munstur. Gmnnt munstur gefúr lítið gríp
og þéttriöiö munstur fyilist fljótt af mold
og sóUnn þar meö sleipur. Svo er annað at-
riöi sem hafa mættí í huga. Gangi maður
miidð kemur aö þvf að sóUnn sUtnar. Mis-
auðvelt er að sóla skó að nýju. Auðvelt er
aö sóla randsaumaða skó en misauðvelt á
öömm skóm.
HVERNIG SKÓ ÞARF ÉG?
Ofangreind umfjöUun á aöaUega við um
frágang leðurgönguskóa. En frá sjónar-
homi notandans má flokka gönguskó niö-
ur f fjóra meginflokka, a)skór meö mjúk-
um sóla, b)skór meö hálfstífum sóla,
c)skór með alstífum sóla og d)plastskór.
Unir sólar
Skór meö mjúkum cða Unum sóla em
heppilegastír tíl allra venjulegra göngu-
feröa og feröalaga svo fremi sem þeir em
meö gripgóöum sóla og uppfyila ofan-
greindar kröfúr um frágang. Leðurskór em
alltaf vinsælastír, enda eflaust sterkastír. Þá
eiga og vaxandi vinsældum aö fagna skór
úr blöndu af næloni og leöri, skór sem
anda vel og em jafnframt vatnsheldir
(goretex). Þetta em góöir og sérlega Uprir
skór cn vart er hægt aö mæla meö nema
dýrari tcgundum.
Hálfstffir skór
Slcór meö hálfstífúm sóla em ákjósanlegjr
fyrir þá sem ganga mildö meö þungan bak-
poka og f ójöfhu landslagi. Hálfstífi sóUnn
hlffir iUnni betur en linir sólar auk þess
sem hann vindur minna upp á sig, sem er
gon í ójöfnum og gefúr þar af leiöandi
betragrip.
Alstiflr skór
Skór meö alstífa sóla em ætlaöir fyrir erfiö-
ar aöstæöur, þar sem þýöingarmildö er aö
hafa gon grip. SóUnn gefúr ekkert eftír og
þvf vindur hann ekkert upp á sig. Þessi
kostur er ofr nauðsynlegur, sérstaklega
þegar gengið er í miklum ójöfnum, stór-
grýti, eöa fjöU Idifin. Þá em alstífir skór
nauösynlegir tii notkunar f fsldifri og jölda-
feröum.
Plastskór
Em f flestum tílvikum með alstífúm sóla.
Plastskór henta vel vetraraöstæöum og tíl
jöldaferöa, þvf aö þeir em alveg vatnsheld-
ir. Piastskór em einnig mjög vinsæUr meö-
al fsldifrara. En kostír plastslcóa em fleiri.
Þeir em oftast hlýrri cn venjulegir leður-
skór. Þaö er vegna þess aö plastskór em
tvöfaldir. Plastskcl hiö ytra og sokkur hiö
innra. PlastskeUn er hin ytri vöm og er
vatnsheld, en sokkurinn eöa innirskórinn
virkar sem einangmn. Þegar plastskeUn
em reimuð (eöa smeUt) þrýstir hún aldrei
mcir en svo aö innri soldcnum aö hann
heldur aUtaf f sér lofti, sem svo virkar sem
einangmn. Þetta cr góöur eiginleild f vetr-
arferöum. Höfuð ókostur plastskóa er hins
vegar sá aö vegna þess aö þeir em úr plastí
og hleypa eldd vatni inn f sig, hleypa þeir
heldur eklti raka út. Þaö hefur í för með
sér að maður verður þvalur um fretur og
þetta gerir þá óhentuga sem sumarskó.
SKÓFATNAÐUR OG UM-
HIRÐA FÓTA
Eitt af sldlyröum ánægjulegrar fcröar er aö
mönnum lföi vcl f gönguskónum. Enginn
ættí aö leggja upp í langferö fótgangandi
án þcss aö hafa gengið skóna tíl áöur, þrif-
ið þá vel og borið á þá. Menn hafa mis-
munandi aöferölr viö aö ganga tíl leöur-
skó. En það skiptír cldd meginmáU hvaöa
aöferö er notuö tíi þess svo fremi sem þeir
em gengnir tíl. Ein aöferö sem sumir nota
við aö ganga tíl leðurskó er að gegnbleyta
nýju skóna og ganga svo f þcim þar tíi þeir
þoma. Þetta er kannsld óþarfri fyrirhöfh,
tekur tíma, cn virkar. Þá er mjög mildlvægt
aö borin sé lcðurfeití eöa vax reglulcga á
skóna (strax frá upphafi), tíl að gera leöriö
og saumana vatnshelda. Eykur þaö á vellíö-
an, þvf skómir veröa Uprari og fcitín eða
vaxið lcemur aö mestu f vcg fyrir aö skómir
gcgnblotni.
Þá er og mikilvægt aö vera ávaUt f góöum
ullarsokkum (þar sem uU er mcira cn
30%) og hclst tvennum. Minnlcar þaö lfkur
á hælsærum fyrir utan aö halda hita á fót-
um. Mjög gott er að hafa ávaUt fneöferöis
auka par af soldcum. Aö lokum noldcur hcU-
ræöi tíl velfamaöar:
a. aö þvo fretur sfnar eins oft og kostur
gefst f feröum,
b. nota hreina sokka úr ullarblöndu, f
réttri stærö, citt cða tvö pör efdr at-
vikum,
c. Idippa neglur á tám, þar eö langar
neglur hafa þá tílhneigingu að gera
göt á sokka og stíngast inn f aörar
tær og mynda sár,
d. bera sótthreinsunarspritt á fætur tíl
aö heröa þær,
c. meöhöndta hin minnstu ónot undan
skóm strax og þeirra veröur vart en
leyfrt þcim eldd aö veröa aö sámm.
MEÐFERÐ HÆLSÆRA.
Skósæri eöa hælsæri eru óþægileg, draga
úr mönnum lcrafr og geta haft áhrif á allan
hópinn. Til em f apótekum og ýmsum sér-
vöruverslunum filmur tíl aö leggja yfir
aum svæöi sem eldd em cnn oröin að sár-
um. Séu hins vcgar komin sár er best aö
nota plástur sem bæöi andar og er þjáU.
Silldplástur uppfyUir þessi sldlyröi (t.a.m.
Leukosilk f grænum rúUum). Þá em tíl
ýmsar umbúöir, sem sérstaklega em ætlað-
ar tíl slíkrar notkunar, jafht fyrirbyggjandl,
vcgna meöferðar og cftirmeöfcrö. Dæmi
um sérhæföa framleiöslu em SPENCO um-
búöimar, sem hafrt reynst mjög veL Silld-
plásturinn er góöur aihliöa plástur. Plást-
urinn er teltinn mjög rúmlega og látínn ná
langt upp og niöur fyrir sáriö (helst undlr
hæl) f upp og niðurstefnu (eldd t.d. þvert
yfir hæUnn). Plásturinn losnar meö tíman-
um af völdum svita og raka, en þá er bara
hægt aö setja nýjan plástur á. Kostír silld-
plásturinn byggjast á þvf aö hann virkar
sem n.k. gervihúö og þvf ætd sjúldingurinn
aö finna Utíö eöa ekkert fyrir meiöslum sfn-
um meöan hann tollir á. I tok hvers göngu-
dags er svo rétt að sótthrcinsa sárið og
leyfct því aö vera sem mest opnu tít að húð
myndist sem fyrst.
15 - Skátaforinginn