Þjóðvörn - 02.10.1946, Blaðsíða 3

Míðvi'kudagur 2. okt. 1946
ÞJÓÐVÖRN
Dr. Matthías lónasson:
Hugsaðu um hvað á eftir fer
Brátt mun að því komið, þau réttindi, sem þeim voru
vor í hendi sér, lilýtur öll þjóð
in að segja:
Hugsaðu um hvað á ejtir fer!
Hugsaðu um, hvers
ver
að Alþingi taki afstöðu til
samningsuppkasts þess, sem
er á hvers manns vörum í
Reykjavík og víðast hvar á
landinu. Fréttaflutningur
þriggja aðalblaða höfuðstaðar-
ins hefir verið með þeim
ódæmum, að hann hefir bein-
iínis hindrað það, að alrnenn-
ingur gæti myndað sér rök-
studda skoðun. Ef trúa mætti
blöðum þessum, væri hér að-
eins um smávægilegt mál að
ræða, sem Alþingi gæti at’-
greitt á mjög skömmum tíma,
og þjóðin þyrfti engar áhygg-
ur af að hafa. Óróleiki al-
mennings vegna væntanlegra
málalykta á samkvæmt þess-
um málsgögnum að vera
sprottinn af úlfaþyt kommú-
ista. Og sem handbendi þeirra
er liver sá stimplaður, setn
hreyfir andmælum gegn samn-
ingsuppkastinu. jafnvel þær
breytingar, sem meirihluti
hinnar þríklofnu utanríkis-
málanefndar hefir að lokum
neyðst til að gera á samnings-
uppkastinu, eru gerðar til að
k°ma í veg fyrir hártoganir j g a
Sjálfur forsætis- og utanrík-
isráðherrann leggur allt kapp
á að korna samningum sem
fyrst í gegn og liefur jafnvel
gengið svo langt, að gefa í
skyn, að stjórn lians muni
biðjast lausnar, ef þingið
ltafni samningstilboðinu.
áður tryggð með
við þetta sama stórveldi.
Þegar litið er á þessar tvær
m egi ns taðreyndir sainn i ngs-
uppkastsins, mætti að sjálf-
sögðu ætla, að stjórn og þing
tækjit afstöðu sína með hinni
mestu varúð, reyndi ýmsar
leiðir til að ná hagkvæmari
skilmálum, leyfðu andúð al-
mennings á samningunum að
koma sem skýrast fram, til
þess að styrkja siðferðilega
hinn íslcnzka málstað gegn
liinum framandi aðilja. Það
væri ekki nema eðlilegt, að
þing og stjórn reyndu að
draga málið á langinn, að þau
með fréttaflutningi til út
myndúm missa í við það, þótt
þessi samningsgerð drægist
fáeinar vikur ennþá og þjóðin
væri spurð um álit sitt.
Hugsaðu um, live vel þarf
ti! slíkrar samningsgerðar að
vanda, svo að.réttur smáþjóð-
ar verði ekki rengdur. Her-
verndarsamningurinn má
vera oss íslendingum minnis-
stæðasta dænti um það.
Greinilegt ákvæði um það,
live mörgum mánuðum eftir
síðustu vopnaviðskiptin í
þessum nýafstaðna ófriði
Bandaríkjaherinn ætti að vera
alfarinn áf Islandi, hefði
tryggt rétt okkar betur en í
raun og veru var gert.
Hugsaðu um, hvað af því
myndi leiða á vorum innan-
pólitíska vettvangi, ef samn-
Finnur Jónsson:
Stéra toeyjan
Jón og Magnús voru ná-
grannar, Jón var lítill vexti
og pervisinn, en Magnús
tröll á allan vöxt. Þá voru
viðsjár og róstusamt í héraði.
Einu sinni kemur Magnús að
máli við Jón og segir: Heyrðu
Jón! Þú ættir að láta mig
vernda þig, þeir geta ráðizt
á þig og þú ert svo lítill.
Eg skal fara strax, þegar þess
um ófriði er lokið. Jón þorði
ekki annað en taka við Magn-
úsi. Á meðan Magnús var hjá
Jóni lét hann sauma sér gríð-
ar stóra treyju, svo stóra að
haft var á orði að það myndi
vera stærsta treyja í heimi,
og jafnvel Jón var hreykir.n
Þessi smásaga er gott dæmi
um rökvísi þeirra, sem styðja
samningstilboð Bandaríkja-
manna.
Bandaríkjamenn hafa gert
gríðar mikinn flugvöll á
Reykjanesi, það er jafnvel
stærsti flugvöllur í heimi
bæta þeir við hreyknir. Nú
ætla þeir að gefa okkur þenn
an stóra flugvöll og ekki
taka neitt fyrir, nema vera
hér áfram hiá okkur, því
okkar flugvöllur er svo stór
að við getum ekki notað
hann, og svo ætla þeir að
láta herinn hafa fataskipti.
Er það ekki dásamlegt!
En skoðun alls þorra ís-
lenzku þjóðarinnar er öðru-
vísi. Nefnilega að Bandarík-
in hafi ekki staðið við her-
verndarsamninginn að því
anda leituðust við að vekja inSurinn næði lram að San§a
með örlitlum meirihluta í
samúð og þannig óbeinan
stuðning annarra þjóða. Allt
þetta og margt fleira málstað
sínum til framdráttar gerir
hver sú ríkisstjórn, sem að
einhverju leyti óttast að sæta
sjfemum kjörum í milliríkja-
samningnum. Ekkert slíkt
hefur gerzt í því máli,
oss
og misskilning íslendinga
sjálfra. Þetta er sú mynd, sent
lesandi Morgunltlaðsins, Vísis
og Alþýðuhlaðsins hefir feng-
ið, síðan þau hófu fréttaflutn-
ing sinn af samningsmálinu.
ngur þessa lævísléga
Íslendingum liggur svo
i mjög á hjarta. Þver át móti:
En ár
áróðurs
er
all
ur annar en
vænzt var. Samningsmálið er
á hvers manns vörum, öll
þjóðin bíður afgreiðslu þess
Slíkt myndi nú hafa þótt spá-
sögn, ótrúleg í frekara lagi,
þegar verið var að endurreisa
þingi, en gegn vilja alls þorra
þjóðarinnar. Sambúðin við
hið crlenda ríki hlyti þá brátt
að verða slæm og óánægja
landsmanna almenn. Kjósend-
ur myndu sópast að þeim
flokki, sem lrá byrjun var cin-
i liuga í andstöðunni, um kom-
sem °
múnista myndi standa ljómi
hins þjóðrækna foringja. Því
að einu má ekki gleyma í
þessu máli: Ef samningur þessi
skyldi um alllangt skeið verða
deiluatriði í stjórnmálum vor-
urn, hljóta þau sjónarmið að
brevtast, sem skipa mönnum
í flokka. Órækasta sönnun-
in fyrir því er sú ramma tog-
streita, sem nú þegar á sér
stað innan flokkanna. Hvers
\ egna ættu fáeinir þingmenn
af Því að svona gríðar stór leyti að fara burt með herlið
treyja skyldi vera á hans' sitt af ísiandi að loknu stríði.
heimili. En þó allt væri orð-; 0g ísienzka þjóðin hefur
ið kyrrt, sýndi Magnús ekki)því m-ður ekki borið gæfu tii
a sér ferðasnið, en sat sem
fastast. Dag nokkurn segir
Magnús: Heyrðu Jón minn.
Þú mátt eiga treyjuna mína,
bað er stærsta treyia í heimi.
Stærsta treyja í heimi, hugs-
aði Jón, hann hafði alltaf
langað að eiga stóra treyju,
jafnvel þó að hann gæti ekki
sjálfur verið í henni. Það
var þó alltaf gaman að geta
sagt við hi^ia: Eg á stærstu
treyju í heimi! En, hélt
að velja sér ríkisstjórn, sem
haíði manndóm og dirfsku
til að krefjast þess að ský-
laus atriði hernámssamnings-
ins væru haldin.
En í stað þess leyfir forsæt
isráðherra sér að vera í enda-
lausu baktjaldamakkí við
samningsrofana, án vitundár
þings eða þjóðar, og kemur
svo loks fram á sjónarsvið,
ekki með efndir hernáms-
samningsins, nei, en með nýtf
með geig. Fylgismenn samn-1 ]ýðve]dið fyrir tveim árum.
íngsins er á nálurn um það, í
livort meiri hluti þingmanna
gjaldi honum jákvæði sitt,
andstæðingar hans óttast, að
hann verði barinn í gegn
með örlitlum meirihluta. Og
geigurinn liefir ekki minkað
við það, að stjórn brezka
lieimsveldisins hefir fyrirfram
Iýst vanþóknun sinni á því,
ef samningsuppkastið skyldi
verða fellt. F.r stjórn Breta-
veldis hér að reyna að koma í
veg fyrir það, að vér íslend-
ingar af eintómri glópsku
inissum af jiessum hagkvæma
samningi? Verður Jressi rödd
Og sagt með hispurslausum
orðum: Allur porri þjóðar-
innar óttast, að Alþingi muni
verða við ósk ráðherrans.
En þegar við hugsum mál-
ið betur, virðist sá éitti ekki á
fullum rökum byggður. Það
er á allra vitorði, að alvarleg-
ur klofningur um samning-
inn ríkir í flokkununr öllum,
að Sósíalistaflokknum undan-
skildum. Skiptingin liggur
þannig, að atkvæðamunurinn
hlyti að verða sáralítill, þó
að samningurinn kynni að
merjast í gegn á jringi. En
fylgendum samningsins hvöt I jáeinir þingmenn hafa engan
siðferðislegan rctt til að taka
fyrir þjóðarinnar hönd svo
örlngaríka ákvörðun, sem
eða viðvörun? Bráðum tekur
Alþingi ákvörðun, sem sker
úr jressum vafa. En islenzka
þjóðin situr á bekk eins og
þessi verðu'r, án þess að hafa
bandingi og bíður dóms síns. \ leitað álits hennar. Vér vituin
Samningsuppkast eins og öll. að síðustu Alþingiskosn-
jiað, sem nú liggur fyrir Al- ingar snerust ekki um jietta
jringi, er nauðsynlegt að liðajmál. Þingmenn hafa ekkert.
í sundur og rökræða frá ýms-' sérstakt umboð til slíkra
um sjónarmiðum. Þetta hafa j samninga, sem hér er um að
aðrir gert og munu gera. Ég •ræða. Raunin er sú, að stjórn-
in cct.lar að konia af sér vafa-
samri ábyrgð yfir á þingið.
Stórveldi hefir farið jress Ætlar lítil! meirihluti þing-
á leit að fá hér á landi réttindi! manna að taka þessa ábyrgð
og séraðstöðu, sem hvert full-
nefni aðeins tvö höfuðatriði,
sem okkur varða hér.
valda ríki skirrist í lengstu
lög við að veita.
2. íslendingar fá ekkcrt í
staðninn, nema ef telja skal
á sig? Ætlar hann að traðka á
skýlausum rétti þjóðarinnar,
að svara samningstilboðinu
sjálf? Við jiessa fáu })ingmenn
að taka á sínar herðar ]>á
pólitísku og siðferðilegu á-
byrgð, sem af slíkri byltingu
hlyti á Jrá að falla? Þeir ynnu
þá óbeint að Jrví, sem þeir í
lengstu lög vildu sporna við!
Og hugsaðu um þann orð-
stír, sem þú lífs og liðinn vilt
njóta með Jressari Jrjóð. Ekki
óskir Bandaríkjanna, ekki
liótanir Breta mega ráða á-
kvörðun þingsins. Hið eina
sjónarmið, sem þar má koma
til greina, eru hagsmunir
sjállra vor, þjóðlegur metn-
aður vor og virðing í nútíð
og framtíð.
Eg skil J>að vel, að Banda-
ríkin leiti liagsmuna sinna
þar, sem ]>au þykjast þurfa.
En ég ber það traust til þeira,
að ]>au virði vilja smáþjóðar,
sem ávalt liefir verið þeim
vinveitt. Bandaríkin eru nógu
voldug til þess að geta leyft
sér ]>að. En vér íslendingar
verðum að sýna, að vér vilj-
um og þorum að lialda fram
rétti vorum. Vér viljum sýna
]>essu stórveldi, sem á ýmsurn
sviðum hefir verið frumherji
frelsisins, traust og virðingu.
En þegar hagsmunirnir rek-
ast á, verða vor sjónarmið að
ráða vorri eigin afstöðu. Allt
annað væri undirlægjuháttur,
sem myndi gera oss fyrirlit-
lega í augum annarra þjóða,
Magnús áfram, þú færð ekki | plagft sem liggur svo mikið
að nota treyjuna af því að á ag afgreiða, að því er
þú ert svo lítill, en ég ætla manni skilst> áður en fs.
að vera hér áfram, því bú (lenzka þjóðin fær tíma tíl
þarf t að hafa stóran mann, ag átta sig á þvi bvað er að
til þess að vera í treyjunni J gerast_
^ÍnnÍ'_____________________ íslenzka þjóðin á skýlausa
Vér erum fáir og fátækir, en kröfu á því að íslenzk stjórn-
vér erum Irjálsir, meðan vér j arvöld sjái um að hervernd-
arsamningnum • sé fullnægt
út í yztu æsar, áður en nýir
samningar komi til greina,
og hún á kröfu á því að henri
ar eigin stjórn leyni hana
engu, og gefi henni tíma til
að fylgjast með og taka af-
stöðu til þeirra mála, sem
snerta helgasta rétt hennar
og sjálfstæði.
íslenzka þjóðin krefst þess
í fyrsta lagi að Alþingi og
ríkisstjórn gerj ekki neina
nýja samninga við Banda-
>:1
virðum frelsið meira en önn-
ur gæði, og vér þurfum aldrei
að selja hinn minnsta staf-
krók af rélti vorum, fremur
en vor eiginn liagur býður.
Af þessum sökum beinum
vér, óbreyttir þegnar í öllurn
sveitum J>essa lands, þeirri
eindregnu áskorun til Aljúng-
is, að það láti þjóðina njóta ó-
tvirceðs réttar sins að taka sjálf
hina örlagaríku ákvörðun i
Enginn
samn i. ngs rnálinu.
þingmaður, sem
ber hag
þjóðarinnar iyiii brjósti og rikin fy1T en hernámsamn-
skilur, hve mikið er í ln.fi, ingurinn hefur verið uppfyllt
getur lagzt á móti þessari! ur j öðru lag. lát- rannsaka
sanngjörnu kröfu. Og hmn ^ íslend;ngar þarlnast
erlendi aðili myndi með engri
sanngirni geta mælt á móti
þeirri meðferð málsins. Þjóð-
aratkvæði er því á allan hátt
aiftusamlegasta lausn þeirr-
sem nú þykjast liafa örlög j ekki sízt Bandaríkjamanna.
ar deilu, sem nú er háð milli
fylgenda og andstæðinga
samningsins. Fylgendur hans
geta ekki andmælt því, nema
þeir þykist sannfærðir um, að
þeir hafi ekki fylgi almenn-
ings bák við sig. En á þeim
grundvelli hlyti atkvæði
þeirra á þingi að skoðast
sem svik við málstað þjóðar-
innar.
Vér viljum enn ekki trúa
því, að slík smán hendi lög-
þing íslendinga.
stærsta flugvallar í heimi á-
1 Reykjanesi eða hvort við
þörfnumst nokkurs flugvall-
ar þar yfileitt. (Eða var ekkr
grein í hernámssamningnum.
þar sem lofað var að skiia
okkur landinu í því ásug-
komulagi, sem það var, áður
en hernámið byrjaði?), og í
þriðja lagi að þjóðin sjálf
fái að fylgjast með öllu, sem
gerist eða á að gera.
íslendingar! Skipum okkur
í þétta fylkingu til verndar
nýfengnu sjálfstæði og lát-
um ekki stóra flugvöllinn á
Reykjanesi verða okkur að
fótakefli.