blaðið - 27.04.2006, Blaðsíða 19

blaðið FIMMTUDAGUR 27. APRÍL
VIÐTAL I 19
Hvað segir þú sem sagnfrœðingur
um skoðanakönnun sem sýnir að
rúmur þriðjungur þjóðarinnar
vœri tilbúinn að styðja flokk sem
berðist gegn fjölgun nýbúa hér
landi?
„Ég gef lítið fyrir þessa skoðana-
könnun af því að hún spyr spurn-
ingar sem er ekki í neinu samhengi.
Ef þú spyrðir viðmælendur hvort
þeir gætu hugsað sér að styðja stjórn-
málaflokk sem setti náttúruvernd
á oddinn þá er vel hugsanlegt að 90
prósent þátttakenda myndu svara ját-
andi. Samt eru Vinstri grænir fremur
lítill flokkur, því hann stendur fyrir
margt annað sem fólk er ekki fylgj-
andi. Svona þjóðernisflokkur á líka
eftir að færa rök fyrir máli sínu og þá
er ég hrædd um að fólk myndi ekki
hrífast svo auðveldlega með, enda
sést á því fólki sem talar máli slíks
flokks að því líður ekki fullkomlega
vel. Það er að opinbera skoðun sem
það er ekki fullkomlega sátt við.
Ef við lítum bara á þetta sem
könnun þá held ég að þessi niður-
staða sé fyrst og fremst hagsmuna-
gæsla efnishyggjunnar og það er
ágætt til þess að vita að rúm 60 pró-
sent hafa ekki þessa afstöðu. Okkur
finnst allt í lagi að þetta fólk sé hérna
á meðan það vinnur fyrir okkur skít-
verkin. Þegar kreppir að koma vanda-
málin upp, eins og þekkist í öðrum
löndum. Þess vegna hefur þetta ekk-
ert með þjóðernishyggju að gera, það
bara leitar i þann farveg. Spurning
hvort ákveðnir ráðamenn hafi plægt
þann akur.“
Áhyggjur Styrmis og Davíðs
Umræðurumsögukennsluískólum
stinga upp kollinum öðru hvoru.
Hver erþín skoðun á henni?
„Ég hef ekki áhyggjur af sögu-
kennslu í skólum en frekar af þeim
sem hafa áhyggjur af henni, meðal
annars þeim Davíð Oddssyni og
Styrmi Gunnarssyni. Davíð hafði
áhyggjur af því fyrir nokkru að skóla-
krakkar sem kæmu í stjórnarráðið
þekktu ekki karlana á veggjunum. Af
hverju ættu þau að þekkja þá? Hvaða
rök hníga að því? Þessu hefur ekki
verið svarað enda held ég að svarið
liggi ekki í augum uppi.
Styrmir var á svipuðum nótum í
leiðara í Morgunblaðinu fyrir jólin
í fyrra þar sem hann talaði um að
tilfinningin fyrir stóratburðum væri
að dofna hjá ungu fólki. Og hann boð-
aði til gagnsóknar. „Á hvern hefur
verið ráðist?“ spyr ég. Væntanlega
stjórnmálamennina, í það minnsta
voru væntanlegar jólaævisögur
stjórnmálamanna vopnin sem hann
batt mestar vonir við í áhlaupinu
gegn æsku landsins
Það er nefnilega svo mikil pól-
itík í áhuga manna á sögunni. Ef
ég skrifaði bók og kæmi með nýja
kenningar um menntun á íslandi
þá myndu fæstir hafa áhuga á henni.
En ef ég skrifaði grein þar sem ég
drægi fram nýja heimild sem sýndi
fram á að Jón Jónsson ráðherra hefði
ropað tvisvar á ríkisstjórnarfundi
en ekki einu sinni, eins og var áður
talið, þá kæmu þau tíðindi væntan-
lega á forsíðu Morgunblaðsins. Það
er mikið lagt upp úr því, sumpart
innan akademíunnar, í fjölmiðlum
og hjá stjórnmálamönnum að stjórn-
málasagan, ríkisstjórnir og stjórnar-
myndanir séu hreyfiafl sögunnar.
Hjá körlum sem hafa áhuga á sögu
ríkir ennþá svolítil tindátastemmn-
ing. Stríð, hernaðarbandalög, njósnir,
vopn og herþotur eru þættir sem hafa
yfir sér einhverja áru mikilvægis. En
stundum eru þessir þættir þó ekki
alltaf jafn mikilvægir í hinu „stóra
samhengi“, eins og okkur er talin
trú um.
Sjónarmið Davíðs og Styrmis fela
1 sér þá sannfæringu að við höfum
einhverjar skyldur gagnvart fortíð-
inni og megum ekki gleyma hinu
og þessu. En hvernig getum við haft
skyldur gagnvart fortíðinni? Sagan
er bara sjónarmið sem þú velur þér
í lífinu og þú ræður sjálfur hvaða
saga það er. Bókmenntir eru annað
sjónarmið. Og það geta verið hvað
bókmenntir sem er.
99...........................................................
Ég á satt að segja mjög erfitt með að skilja afhverju ráðamenn hirða ekki um
að kynna sér störf sagnfræðinga eins og þeir virðast áhugasamir um efnið
Sem sagnfræðingur er ég að berj-
ast fyrir því að fólk fái að hafa áhuga
á því sem það vill hafa áhuga á. Að
það þurfi ekki að vita hitt og þetta.
Þetta hafa menn fyrir löngu viður-
kennt en samt er þessi krafa alltaf
einhvern veginn á sveimi. Fortíðin
er svo margslungin og fólk á að hafa
val um það sem því finnst vera mikil-
vægt og gefur þeim innblástur til að
skilja veröldina í fortíð og nútíð. Svo
hefur fólk líka rétt á því að vita ekki
neitt.“
Skáldskapurinn og sagnfræðin
Er menntun nœgilega mikils metin
hér á landi?
„Ég tók BA próf í sagnfræði og
bókmenntum hér heima. Ég lauk
meistaraprófi í hagsögu frá Oxford-
háskóla og síðan doktorsprófi í
hugmyndasögu frá sama skóla. Það
voru mikil viðbrigði að koma úr
Háskóla íslands og fara í erlendan
háskóla. Meiri vinna og allt önnur
hugsun. Mér er stundum hugsað til
þess þegar ég er sjálf að kenna há-
skólastúdentum. Hér á landi skortir
nokkuð á þá hugsun að menntun
sé ákveðið skref sem menn taka og
standi sig. Fólk er að detta út úr námi
hér og þar. Kannski vantar hina fjár-
hagslegu áhættu.
Svo er Háskóli íslands bara svo
stórt vandamál. Nú á að stefna á að
hann verði einn af hundrað bestu
háskólum í heimi. Ég held að menn
ættu fyrst að reyna að breyta honum
í háskóla úr þrælaskipi sem borgar
hámenntuðuðu fólki um 1300 krónur
á tímann til að sinna helmingi allrar
þeirrar kennslu sem þar fer fram.“
Sambýlismaður þinn er Bragi Ól-
afsson, einn virtasti rithöfundur
þjóðarinnar. Hvernig er fyrir
sagnfrœðing og rithöfund að búa
saman?
„í okkar tilviki er þetta heppileg
blanda. Ég á að mörgu leyti auðveldar
með að nálgast margt sem hann er að
gera heldur en hann að nálgast það
sem ég er að gera. Stundum er ég að
skrifa um eitthvað sem öðrum þykir
kannski ekki mjög skemmtilegt. Á
heimilinu hafa líka bókmenntirnar
yfirhöndina enda eru þær, þegar allt
kemur til alls, æðri sagnfræðinni."
Lestu yfir það sem Bragi skrifar
áður en þaðfer á prent?
„Ég les allt yfir og get sagt hvað sem
er, sem er mjög gott fyrir hann. Ég
tíni gjarnan út og hreinsa það sem
við Bragi köllum „blaður“, setningar
sem mega missa sín. Það er í raun
hann sem hefur kennt mér að kenna
sér.“
Ertu mikil bókmenntakona?
„Ég les kannski meiri sagnfræði
en bókmenntir en nógu mikið til að
hafa miklar skoðanir á þeim. Eitt af
því sem hefur farið í taugarnar á mér
í bókmenntaumræðu síðustu árin
er sú krafa að skáldin eigi að skrifa
um eitthvað ákveðið. Þau eru gagn-
rýnd fyrir að ráðast ekki á vandamál
og glíma við þau. Þess krafa hefur
gengið í bylgjum í gegnum bók-
menntasöguna en þegar hún kemur
upp í dag þá spyr ég: „Hver á þá að sjá
um skáldskapinn?“ Auðvitað getur
það verið mjög jákvætt ef höfundur
skrifar góða skáldsögu sem tekur á
vandamálum í samfélaginu. En hve-
nær er höfundur að gera það og hve-
nær ekki? Eru höfundar ekki ætíð
að fjalla um hluti sem snerta okkur?
Svo geta bókmenntir í raun aldrei
fjallað um neitt annað en skáldskap,
finnst mér.“
Ætlar þú að skrifa bók?
„Ég er að skrifa bók, ævisögu Þóru
Pétursdóttur Thoroddsen sem ég er
búin að vera að undirbúa lengi en
ekki komist í fyrr en nú. Þegar ég
segi fólki frá þessu verkefni mínu
spyr það: „Fyrir hvað er Þóra fræg?,
Eg svara: „Ekki neitt“.Hún skildi eftir
sig mikið af heimildum og dagbóka-
færslur hennar og ferðabækur eru
magnaðar lýsingar á þessum tíma
og embættisstéttarlífinu í Reykjavík.
Þannig felst mikilvægi Þóru í hennar
eigin sjónarhorni og það höfðar til
mín af því að áhugi minn á sagn-
fræði beinist að því að skekkja á vís-
indalegan hátt þá mynd sem ég hef
fyrir. Og það er það sem mér finnst
að góður skáldskapur geri.“
kolbrun@bladid.net
VANDAÐAR DYNUR
OG SVEFNSÓFAR
FULL BÚÐ AF SVEFNSÓFUM OG RÚMUM Á VERÐUM SEM KOMA ÞÉR ÞÆGILEGA Á ÓVART
kr. 31.900,-
EXPERT OPTIMAL DÝNA OG BOTN (90X200)
VEL HÖNNUÐ DVNA SEM SAMEINAR GÓÐ ÞÆGINDI 0G
GOTT VERÐ. MJÖG GÓÐUR STUÐNINGUR VIÐ MJÓBAKIÐ.
- s r? _____________________________________________
--------' STÆRDIR í BOÐI____________________________
:J 90 X 200...... .........KR. 31.900 -
120 X 200...*£á.Y:.& KR. 39.900,-
160 X 200....................KR. 46.900,-
kr.49.900,-
MEMORY PEDIC DÝNA OG BOTN (90 X 200)
GÆÐADýNA Á ÓTRÚLEGA GÓÐU VERÐI. HÚN HEFUR
INNBVGGÐA yFIRDýNU SEM AÐLAGAST SÉRSTAKLEGA
AÐ LÍKAMANUM. DýNAN ER OFNÆMISPRÓFUÐ.
STÆRÐIR í BOÐI
90 X 200................'.................KR. 49.900,-
120 X 200...............................KR. 59.900,-
I60X 200..................................KR. 79.900,-
FANTASY SVEFNSÓFI
3JA SÆTA SVEFNSÓFI MEÐ SPRINGDýNU OG GÓÐRI
RÚMFATAGEyMSLU.
HEILSUKOÐDI AÐEINS KR. 4.450.-
EINNIG TILBOÐ Á VISCOLEX yFIRDýNUM
VISÁOGEUHO
I^GRÖÐSlUR
OfNUNARTlMI: MÁNUD - FÖSTUD 11:00 - 18.00 LAUGARDAGA 11:00 -16:00 SUNNUDAGA LOKAÐ