blaðið - 05.10.2006, Síða 26

34 FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 2006
blaöiö
Fáarleikkonur í sögu Holly-
wood hafa notið jafn mik-
illar virðingar og Bette
Davis. Stundum hefur
því verið haldið fram að
hún sé mesta kvikmynda-
leikkona sem Hollywood hefur átt.
Hún hlaut tvenn Oskarsverðlaun á
ferlinum og var tíu sinnum tilnefnd
til þeirra. Hún var fyrsti kvenforseti
Óskarsverðlaunaakademíunnar og
varð fyrst leikkvenna til að fá heið-
ursverðlaunBandarískukvikmynda-
stofnunarinnar. „Ég var Marlon
Brando minnar kynslóðar,“ sagði
hún eitt sinn af því sjálfsöryggi sem
einkenndi svo oft tal hennar.
Sviptingasamt einkalíf
Bette Davis fæddist árið 1908
og var skírð Ruth Elizabeth Davis,
kölluð Bette. Hún var eldri dóttir
foreldra sinna sem skildu þegar hún
var tiu ára. Faðir hennar var lög-
fræðingur og þótti afar kaldlyndur
maður. Hann hafði svo lítinn áhuga
á dætrum sínum að hann gerði þær
arflausar.
Bette fékk snemma áhuga á leik-
list og steig fyrst á svið 17 ára gömul.
Hún hélt til Hollywood og komst
á samning hjá Warner Brothers.
Nokkrum árum síðar giftist hún í
fyrsta sinn ungum leikara, Ham Nel-
son. Hún varð stórstjarna eftir mynd-
ina Of Human Bondage sem gerð var
eftir sögu Somerset Maugham. Árið
eftir lék hún drykkjusjúka leikkonu
í myndinni Dangerous og hreppti
Óskarsverðlaunin. Önnur Óskars-
verðlaun hlaut hún tveimur árum
síðar fyrir leik sinn í myndinni Jeze-
bel þar sem hún lék undir leikstjórn
Williams Wyler. Þau urðu elskendur
og hún sagði seinna að hann hefði
verið stóra ástin í lífi hennar og að
það tímabil sem þau unnu saman
að Jezebel hefði verið fullkomnasta
hamingjan í lífi hennar. Hún sagði
líka að Wyler væri eini karlmaður-
inn sem hefði verið nógu sterkur
til að geta haft stjórn á henni. Þau
Wyler giftust ekki. Hann giftist
ungri leikkonu og Bette átti í ást-
arsambandi við Howard Hughes.
Þegar eiginmaður hennar komst
að sambandinu lauk hjónabandinu.
Eftir það giftist hún öðrum tónlist-
armanni, Arthur Farnswort. Hann
var drykkjumaður og hún var skap-
mikil og þau æptu, öskruðu og slóg-
ust. Tæpum þremur árum eftir gift-
ingu þeirra féll Arthur niður á götu
og lést skömmu síðar á sjúkrahúsi
vegna heilablæðingar.
Kunniekkiaðtapa
Bette giftist í þriðja sinn hermanni
og listmálara, William Grant Sherry,
sem var sjö árum yngri en hún og
þau eignuðust dótturina Barböru.
Hjónabandið var ekki hamingjuríkt
og Bette skildi við Sherry til að gift-
ast Gary Merrull, mótleikara sínum
í myndinni All About Eve. Myndin
þykir ein af þeim bestu sem Bette
lék i á ferlinum. Hún var tilnefnd
til Óskarsverðlauna- fyrir leik sinn
en bar lægri hlut fyrir Judy Holliday
í Born Yesterday. George Sanders
sem fór með aukahlutverk í All
About Eve hreppti Óskarinn fyrir
leik sinn. í boði eftir verðlaunaveit-
inguna sneri Bette sér undan þegar
hún mætti Sanders sem hélt á Osk-
arnum sínum. Hann gekk til hennar
og sagði stríðnislega: „Eru berin súr,
Bette?“ Hún hrækti á hann. Hún
hafði aldrei kunnað að tapa.
Harmleikur
Hjónaband hennar og Gary Mel-
ville var stormasamasta hjónaband
hennar og hafði þó enginn friður
ríkt í þeim fyrri. Bæði voru skap-
mikil, sjálfhverf og drykkjusjúk.
Þau ættleiddu litla stúlku, Margot,
og dreng, Michael. Þegar Margot var
var rúmlega tveggja ára fór hegðun
hennar að breytast. Hún öskraði
nær látlaust og talaði svo til ekkert.
Hún var greind sem vangefin og
eyddi ævi sinni í hæli. Barnfóstra
hjónanna sagðist seinna hafa grun
um að annað hvort Bette eða Gary
hefði í ölæði missl Margot í gólfið
eða slegið til hennar og orsakað
heilaskaða því skyndilega hefði
Margot gjörbreyst.
Kröfuharður fagmaður
Á fjórða og fimmta áratugnum
vann Bette hvern leiksigurinn á
fætur öðrum. Óhætt er að fullyrða
að hún hafi á þeim tíma verið virt-
asta kvikmyndaleikkona heims.
Hún fór ekki hefðbundnar leiðir í
hlutverkavali, sóttist eftir því að
leika kvenmorðingja og vandræða-
konur á tímabili þegar leikkonur
sóttu í að leika samúðarfullar per-
sónur. Hún var einnig óhrædd við
að breyta útliti sínu ef hlutverkið
krafðist þess. Hún var fagmaður og
gerði miklar kröfur, bæði til sjálfrar
sín og annarra og oft var haft á orði
að erfitt væri að vinna með henni
vegna fullkomnunaráráttu hennar.
En það var einmitt þessi metnaður
og kröfuharka sem gerði hana að
miklum listamanni.
Eftir 1950 fór að halla undan fæti
hjá henni. Hlutverkin urðu ómerki-
leg og leikur hennar ekki jafn
áhrifamikill og áður. Þegar henni
tókst verst upp var hún eins og
skrípamynd af sjálfri sér. Árið 1960
átti hún þó glæsilega endurkomu í
kvikmyndinni Whatever happened
to Baby Jane? Árið 1981 söng Kim
Carnes lagið Bette Davis Eyes sem
komst efst á vinsældarlista í Banda-
ríkjunum og vakti áhuga ungu
kynslóðarinnar á þessari merku
leikkonu.
Eins og hraðlest
Aðstoðarmaður hennar sagði að
hún hefði verið óhamingjusamasta
manneskja sem hann hefði kynnst:
„Hún hafði enga sjálfstjórn. Það var
eins og lest væri á ferð og gæti ekki
stöðvast. Þegar maður skildi það þá
skipti ekki máli hvað hún gerði eða
hversu þreytandi hún var, það var
alltaf hægt að kunna vel við hana.
Ekki vegna þess að hún væri fræg,
heldur vegna þess að maður skildi
að innst inni var hún afar einmana
og afar hrædd lítil stúlka.“
Bette sagði vinkonu sinni að hún
óttaðist mest af öllu að enda sem
einmana gömul kona í húsi uppi
á hæð. Hún var orðin slík kona.
Heimili hennar var svo sóðalegt að
það minnti mest á svínastíu. Hún
fór sárasjaldan í bað og var jafn
treg til að þvo sér um hárið. Hún
byrjaði að drekka þegar hún vakn-
aði og drakk þar til hún leið út af.
Svik dótturinnar
Dóttir hennar Barbara skrifaði
bók um móður sína og lýsti henni
sem hinu versta skassi og drykkju-
sjúkri konu sem þráði að vera í
sviðsljósinu og væri harðstjóri
sem yrði sér hvað eftir annað til
skammar opinberlega. Barbara
sem var í sértrúarsöfnuði sagði að
Guð hefði sagt sér að skrifa bókina.
Á þessum tíma greindist Bette með
krabbamein og fékk vægt hjarta-
áfall. Hún sagðist geta komist yfir
krabbameinið en myndi aldrei
jafna sig á því sem dóttir hennar
hafði gert henni. Bette kom fram
i mörgum spjallþáttum á þessum
tíma en neitaði ætíð að ræða um
dóttur sína. Sonur Bette, Michael,
sleit öllu sambandi við systur sína
eftir útkomu bókarinnar.
Síðustu árin sem Bette Davis lifi
hafði hún nóg að gera við að taka á
móti kvikmyndaverðlaunum fyrir
lífsstarf sitt. Hún lést árið 1989.
kolbrun@bladid.net
Rúllukragapeysur ný sending- síðbuxur allar stærðir
vErhlisfiiui
við Laugalæk»sími 553 3755