Bændablaðið - 07.06.2005, Blaðsíða 8

8 Þriðjudagur 7. júní 2005
Þróunarvinnan snýst um að
framleiða efni til fluguhnýtinga.
Þar er um að ræða húðir af
trippum í vetrarfeldi sem hefur
reynst mjög skemmtilegt efni til
fluguhnýtinga. Hann segist taka
húðir af trippum sem slátrað er
eftir áramót því þá eru komin
töluverð vindhár á þau. Síðan
litar hann hárin í þessa hefð-
bundnu fluguhnýtingaliti. Hárin
eru notuð bæði í vængi og skegg
á straumveiðiflugum og eru þau
seld í Reykjavík og einnig hefur
töluvert verið selt af efninu á er-
lenda markaði. Hann sker húð-
irnar niður og selur bútana í
ákveðnum stærðum.
Það voru fluguhnýtingamenn
sem sáu sútaðar trippahúðir hjá
Karli og sáu strax að þarna var
komið efni til fluguhnýtinga.
Þannig fór þetta af stað. Karl mun
vera sá eini sem framleiðir efni til
fluguhnýtinga úr hrosshári. Hann
sútar líka lambaskinn og er hárið
notað til að hnýta sjóstangaveiði-
flugur.
Hann segist líka vera með
venjulega sútun á hrosshúðum
með tagli og faxi sem síðan eru
hengdar upp til skrauts. Til þessa
segist hann reyna að fá sem falleg-
ustu hestalitina. Erlendir ferða-
menn eru mjög hrifnir af þessum
húðum ekki síður en Íslendingar.
,,Síðan er ég með kýrhúðir sem
eru mjög vinsælar um þessar
mundir á stofugólf og í sumarbú-
staði. Húsgagnaverslanir hafa ver-
ið að flytja sútaðar kýrhúðir inn og
selt. Hins vegar býr íslenski kúa-
stofninn yfir mun fjölbreyttari li-
taflóru en nokkur annar,“ sagði
Karl. Hann tók fram að hann hefði
mjög lítið auglýst þessa fram-
leiðslu sína enn sem komið er en
hefði áhuga á að bæta þar úr og
framundan væru áform um öfluga
markaðssetningu á fluguhnýtinga-
efni á erlendum mörkuðum en sá
markaður er gríðarlega stór.
Hrosshúðir notaðar til fluguhnýtinga
Á Sauðárkróki rekur Karl Bjarnason eigið fyrirtæki, sem heitir Dettifoss, og sútar húðir
bæði af hrossum og kúm. Hann sagði í samtali við Bændablaðið að hann hefði fengið
dálítinn styrk frá nýsköpunarmiðstöðinni Impru vegna þróunarvinnu sem hann er með í
gangi og svo væri hann að koma sér upp auknum lager.
Matvælaverð og útgjöld
til matvælakaupa
Þegar rætt er um matvælaverð verður oft vart við samanburð á
hlutfallslegu verðlagi milli landa sem unninn er af Eurostat. Það
getur þó verið fróðlegt að skoða fleiri hliðar á þessu t.d. hlutfall
útgjalda samkvæmt vísitölu neysluverðs til kaupa á mat og
drykkjarvörum og álagðan virðisaukaskatt á matvæli. Meðfylgj-
andi tafla sýnir þessa stöðu í flestum löndum Vestur-Evrópu, þ.e.
löndum Evrópska efnahagssvæðisins fyrir stækkun ESB til aust-
urs árið 2004. Ef farið er til Austur-Evrópu sjást síðan tölur upp í
um og yfir 20%. Eins og sjá má er virðisaukaskattur á matvörur
aðeins hærri en hér á landi í tveimur löndum, þ.e. Danmörku og
Finnlandi. Í sex löndum fer hlutfallslega meira af útgjöldum neyt-
enda til matvælakaupa en á Íslandi, þar á meðal í löndum eins og
Frakklandi og Ítalíu, sem þó eru með umtalsvert lægri virðisauka-
skatt á matvörur. Barátta fyrir lækkun matvælaverðs ætti því ekki
hvað síst að snúast um lækkun virðisaukaskatts á matvörur. /EB
Hlutfall til matar- og drykkjarkaupa VSK %
ESB 15 14,7
Belgía 16,8 6
Danmörk 15,2 25
Þýskaland 11,8 7
Grikkland 18,2 8
Spánn 22,2 4
Frakkland 16,6 5,5
Írland 14,8 0
Ítalía 16,9 4
Luxemborg 11,9 3
Holland 12,6 6
Austurríki 13,3 10
Portúgal 18,6 5
Finnland 15,8 17
Svíþjóð 14,7 12
Bretland 10,6 0
Ísland 16,3 14
Noregur 13,5 12
Meðfylgjandi graf sýnir sam-
band verðlags (metið miðað við
kaupmáttarvirði, PPP) og
rauntekna í flestum löndum
þess heimshluta sem okkur er
gjarnt að bera okkur saman
við, og var unnið af Land-
brugsrådet í Danmörku (Sam-
tökum framleiðenda og fyrir-
tækja í vinnslu búvara). Land-
brugsrådet bendir á að það sé
einkenni á löndum þar sem
mikil velmegun ríkir að tiltölu-
lega stór hluti þjóðartekna
kemur frá atvinnugreinum sem
hafa mikla framleiðni eða geta
selt afurðir sínar á tiltölulega
háu verði á alþjóðlegum mark-
aði. Þess vegna geta laun og
ávöxtun fjárfestinga verið
hærri, án þess að íþyngja sam-
keppnishæfni og greiðslujöfn-
uðinum. Í þessum löndum
verða atvinnugreinar sem eiga
erfitt með að auka framleiðni
sína mikið (sérstaklega þjón-
ustugreinar og vinnuaflsfrekar
greinar) að geta greitt starfs-
fólki sínu nokkuð há laun og
hluthöfum viðunandi arð, því
annars dragast þessar greinar
saman þar sem bæði starfsfólk
og fjárfestar sækja í aðrar at-
vinnugreinar með hærri fram-
leiðni. Þættir sem einnig ýta
undir hátt verðlag hérlendis
samhliða þessu eru:
· Tiltölulega lítill munur á tekj-
um faglærðra og ófaglærðra.
· Smæð matvörumarkaðarins
hér á landi.
· Okkar eigin gildi s.s. kröfur til
gæða matvæla og heilbrigðis-
og umhverfiskröfur, sem gera
samanburð við önnur lönd erf-
iðan.
Það vekur athygli hve sterkt
samband er milli rauntekna og
verðlags og er Ísland þar engin
undantekning, með tekjur um
25% yfir áætluðu meðalverði
og verðlag um 20% yfir áætl-
uðu meðaltali.
Það virðist stundum gleym-
ast í umræðum um matvæla-
verð hér á landi og samanburð
við ESB, að þjóðartekjur á
mann eru hér mun hærri en að
meðaltali innan ESB. Flest
þekkjum við mun á verðlagi
hér á landi og t.d. á Spáni og í
Portúgal. En þar syðra er verð
á flestum neysluvörum mun
lægra en hér á landi enda laun
mun lægri. Ábendingarnar hér
að ofan sýnast því þarft innlegg
í umræðuna um orsakir hás
matvælaverðs og raunhæft að
spyrja um leið og kröfur um
lægra matvælaverð eru settar
fram hvort við viljum að laun
lækki fyrir störf sem tengjast
framleiðslu og vinnslu matvæla.
Hvað veldur misháu
verðlagi?
Samband verðlags og rauntekna, 1998
Austt
Jap
Írl
Hol
Þýs
Fra
Sví
UK
Fin
Íta
Lux
USA
Nor
Sviss
Tyr Pól
Mex
Ung
Tje
Græ
Por
Spá
Nýsjál
OECD
Dan
Ísl
Bel
Kan
Ástr
20
40
60
80
100
120
140
160
20 40 60 80 100 120 140 160 180
Rauntekjur
V
er
ð
la
g
Íslendingar framleiða um
helming þeirra búvara sem þeir
neyta mælt í kcal. Afgangurinn,
kornvörur, ávextir, olíur, te,
kaffi, krydd o.s.frv., er flutt inn
og þá að langmestu leyti án tolla
og magntakmarkana. Þrátt
fyrir það eru vörur eins og
brauð og kornvörur 67% dýrari
hér á landi en í ESB 15,
munurinn er meiri en bæði á
mjólkur- og kjötvörum.
Að þessu leyti er markaður
fyrir búvörur síst lokaðari hér á
landi en í ESB þar sem vörur
eins og t.d. sykur nýtur styrkja
og innflutningsverndar. Í
Eistlandi stórhækkaði t.d.
sykurverð við aðild landsins að
ESB, þann 1. maí 2004.
Neytendur birgðu sig því upp af
sykri fyrir sultugerð haustsins,
síðustu dagana í apríl. Yrði
svipað uppi á teningnum hér?
Íslendingar framleiða
um helming þeirra
búvara sem þeir neyta
mælt í kCal
Mikil breyting hefur átt sér stað
hvað lýtur að sölu á kindakjöti nú
á síðasta ári og það sem af er
þessu. Salan hefur aukist um tæp
14% og ekki virðist vera lát á. Er
svo komið að sumir eru farnir að
óttast það að ekki verði til nægt
lambakjöt svo að landinn hafi nóg
á grillið í sumar. Þetta er mikil
breyting frá því sem áður var og
þurfum við ekki að fara nema um
10 ár aftur í tímann þegar „kjöt-
fjöll“ voru mikið í umræðunni hér
á landi. Þau „fjöll“ eru nú alveg
horfin.
Sauðfé hefur
fækkað um
34%
Rétt er að
benda á að árið
1984 var fjöldi
sauðfjár hér á
landi tæplega
714.000. Í
fyrra var fjöld-
inn kominn
niður í 469.000
eða fækkun um 34%. En á sama
tíma hafa bændur verið dugmiklir
í ræktunarstarfi og meðalafurðir
eftir hverja kind hafa aukist um
tæp 19%. Nú eru framleidd um
7800 tonn af lambakjöti á Íslandi
og borðum við í kringum 6500
tonn af því á ári. Á árunum í
kringum 1985 borðaði hver Ís-
lendingur um 41 kg af kindakjöti
á ári og þekktist sú mikla neysla á
kindakjöti hvergi annars staðar á
byggðu bóli. Nú borðar hver Ís-
lendingur um 23 kg af kindakjöti
á ári, enn er hvergi í heiminum
borðað eins mikið af kindakjöti
og er það sú kjöttegund sem mest
er borðuð á Íslandi og nýtur mik-
illar sérstöðu á markaði.
Breyttar áherslur
í markaðsstarfi
Samhliða því að sauðfjárbúum
hefur fækkað en afurðir aukist
eftir hverja á hafa orðið miklar
breytingar á allri framsetningu og
markaðstarfi með lambakjöt hér á
landi sem og erlendis. Á árunum
í kringum 1985 var heildar kjöt-
neysla hér á landi 69 kg á mann
þar af var kindakjöt með um 60%
af heildarneyslunni og ekki mikið
haft fyrir markaðssetningunni.
Var framboðið aðallega á heilum
og hálfum skrokkum sem og
frosnum grófsöguðum bitum. Út-
flutningur var algjör afgangsstærð
og var litið á hann sem aftöppun,
senda út eitthvert með sem
minnstri fyrirhöfn og skilaverðið
var eftir því.
Nú er framboð-
ið orðið mjög
gott og fjöl-
breytileikinn
mikill. Góður
aðgangur er að
upplýsingum
um hollustu
vörunnar og
hvernig best er
að meðhöndla
hana.
Kindakjöt er selt sem lúxusvara
Fólk er alltaf að verða sér meðvit-
aðra um mikilvægi þess að borða
hreinar og hollar afurðir og þar
skipar kindakjöt sér fremst í
flokki. Útflutningur er nú miðað-
ur við það að flytja vöruna full-
unna út sem hágæðavöru og er
hún seld sem lúxusvara og hefur
fengið mikið lof erlendra mat-
reiðslumanna. Það hefur verið
þungur róður hjá sauðfjárbændum
á síðustu árum og afkoman langt
undir því sem eðlilegt getur talist.
Eins og áður segir þá er salan
mjög góð og horfur góðar í grein-
inni þannig að sauðfjárbændur sjá
fram á bjartari tíma og þakka Ís-
lendingum fyrir tryggðina við ís-
lenskt lambakjöt.
Özur Lárusson
framkvæmdastjóri
Landssamtaka
sauðfjárbænda og
Markaðsráðs kindakjöts
Mikil söluaukning á lambakjöti
Kjötfjallið er horfið
Auglýsingar
Áhrifaríkur auglýsingamiðill
Sími 563 0300
Netfang augl@bbl.is
Samband verðlags og rauntekna, 1998



   


  !""# $% !"""


 &&&'
 (
 )'
 *
*+ +,$-./0+,+
1 
2
3 4 
3 *
3   5 
3 4 5 
3 6   3 7 !  9: ;