Fréttablaðið - 14.05.2012, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 14. maí 2012 15
AF NETINU
Umræða um umræðu
Það er mjög mikil
þörf á að bæta
„umræðuna“ hér á
landi, og eitt það
gagnlegasta sem
hægt væri að gera
væri ef fólk hætti að búa sér til and-
stæðinga – það er að segja leggja
mótstöðumönnum sínum orð í
munn, og slást svo við ímyndaða
andskota, í stað þess að takast með
rökum á við það sem mótstöðu-
maðurinn segir.
blog.eyjan.is/illugi
Illugi Jökulsson
Þröng staða
Hér hefur því verið haldið fram að
kosningabaráttan stofnaði forseta-
embættinu í hættu vegna aðferða
Ólafs Ragnars við að brjótast úr
þröngri stöðu. Þetta hefur sannast
fyrsta daginn sem Ólafur Ragnar
fer af stað. Hann ætlar greinilega
að kæfa alla andstöðu við sig
með leiftursókn og setur virðingu
embættis forseta Íslands ekki fyrir
sig í því sambandi.
www.bjorn.is
Björn Bjarnason
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Það eru ekki margar stéttir sem njóta almennrar virð-
ingar í samfélaginu. Kannski
bændur upp að vissu marki – við
verðum örlítið dreymin á svip
þegar við hugsum til þeirra og
kannski lifna gamlar marka-
skrár í hausnum en ætli það nái
öllu lengra; kannski umönnunar-
stéttir – kannski líka kennarar
– en sú virðing á meira skylt við
almenna velvild og þakklæti
en að fólk líti beinlínis upp til
stéttanna.
Íslendingar hafa aldrei skilið
fínt fólk. Þegar fólk var að
reyna að taka sér aðalssess í
samfélaginu á almestu markaðs-
hyggjuárunum upp úr síðustu
aldamótum var það hlegið ofan
af sviðinu. Við munum segja
sögur af útrásarvíkingunum
að minnsta kosti næstu þrjú
hundruð árin. Allir vita hvernig
komið er fyrir stjórnmála-
mönnum í almenningsálitinu og
hið sama gildir um aðrar yfir-
stéttir: þær njóta lítilsvirðingar.
Ein er þó sú stétt sem Íslend-
ingar bera almennt virðingu
fyrir. Það eru sjómenn.
Gjöf og ágjöf
Þegar ég var lítill höfðu sjó-
menn sérstakan óskalaga-
þátt í útvarpinu – einir stétta
– og maður hlustaði þar opin-
mynntur á 14 fóstbræður tralla
um Þórð sjóara sem elskaði þil-
för og einhvern bát sem gefið
var á við Grænland. Þetta var
á þeim árum þegar þurfti orð-
skýringar við íslenska dægur-
lagatexta og ekki fyrr en löngu
síðar að rann upp fyrir manni
að ágjöf er engin gjöf.
En gjöfum gefa fylgt ágjafir.
En sem sagt: sjómenn. Það
þurfti efnahagshrun til að
hrófla við sjómannaafslættinum
og þær raddir voru strjálar og
veikar sem mótmæltu honum.
Um ekkert starf leikur við-
líka óttablandinn ljómi í vitund
margra landsmanna; sjómenn
eru hetjur hafsins sem leggja á
sig hættur, fjarvistir, vosbúð og
erfiði til að færa björg í bú og
má þá einu gilda þó að dregið
hafi til allrar hamingju úr
hættum og fjarvistum og allur
aðbúnaður hafi batnað mjög hin
seinni ár til sjós. Sjómenn eru
eina stéttin sem þjóðinni þykir
í rauninni vænt um. Hver sem
við erum, hvar og hvernig: við
tengjumst flest sjómönnum á
einhvern hátt og finnst við vera
þeim skuldbundin – höfum jafn-
vel samviskubit yfir því að vera
ekki til sjós.
Það er því eitthvað verulega
óþægilegt við auglýsingu þar
sem sýnd er íslensk sjómanns-
fjölskylda og spurt: Hvað höfum
við gert ykkur? Og látið sem
svo að stuðningsmenn veiði-
gjalds vilji taka lífsbjörgina frá
íslenskum sjómönnum, gott ef
ekki hrifsa matinn frá litlu sjó-
mannsbörnunum. Þessi aug-
lýsing er svo ófyrirleitin í við-
leitni sinni til að spila á kenndir
landsmanna í garð sjómanna að
leitun er á öðru eins.
Hættum að froðufella
Er kannski að verða tímabært
að fara að tala saman öðruvísi
en með auglýsingastofum? Er
hugsanlega hægt að reyna að
tala saman um þessi mál af smá
yfirvegun? Þessi stöðugi ófriður
um undirstöðuatvinnuveg og
helstu auðlind þjóðarinnar
eitrar andrúms loftið í þjóð-
fé laginu meira en við gerum
okkur sennilega grein fyrir.
Þessum tryllta málflutningi
verður að linna: við getum
ekki staðið svona endalaust og
gargað hvert á annað.
Útgerðarmenn verða að
horfast í augu við það í eitt
skipti fyrir öll að auðlindin sjálf
er í þjóðareigu og bæði sann-
gjarnt og rétt að þeir greiði
fyrir nýtingu á henni. Sjómenn
og aðrir sem starfa við sjávar-
útveg verða að átta sig á því að
það jafngildir ekki því að ætla
að rústa lífi þeirra að vilja ekki
að útgerðarmenn geti um gengist
þessa sameign þjóðarinnar sem
prívat-eign sína sem þeir geti
veðsett og ráðstafað að vild.
Þeir verða líka að horfast í augu
við að fólk þarf ekki að kunna
pelastikk til að hafa skoðanir
á þessum málum. Þetta kemur
öllum við.
Fylgjendur veiðigjalds verða
að leggja eyrun við málflutningi
þeirra sem vinna við sjávarút-
veg og viðurkenna að arðsemi
verður að vera góð í greininni,
góð laun fólks í landi og á sjó
(mætti kannski jafna þann mun
aðeins) og gróði útgerðarinnar
þarf að vera verulegur. Það þarf
kannski ekki að tönnlast svona
á þyrlunni hans Guðmundar í
Brimi og eignahaldsfé lögunum
á Tortola sem við vitum að
ýmsir útgerðarmenn hafa notað
til að skjóta undan gróða. Við
vitum að fjöldi útgerðarmanna
hefur lagt sig fram um að reka
fyrirtæki sín vel og heiðarlega,
greitt sín gjöld, skapað mikil
verðmæti, keypt sinn kvóta með
ærnum tilkostnaði og byggt
upp sinn rekstur af hagsýni og
áhuga en óttast nú um sinn hag.
Þetta er ekki spurning um
landsbyggð og Reykjavík – enda
búa kvótaeigendur unn vörpum
fyrir sunnan og Reykjavík
er stærsta höfn landsins, svo
að rangt er að tala um lands-
byggðar skatt. Unnendur núver-
andi kerfis – ekki síst þingmenn
Vestfjarða – þurfa að svara því
hvers vegna kvótinn hefur í
æ ríkari mæli sogast suður til
Reykjavíkur; hvers vegna sífellt
erfiðara verður að halda uppi
lágmarksþjónustu í dreifðum
byggðum landsins – hvers vegna
Guggan er ekki lengur gul og
hvað þá gerð út frá Ísafirði.
Það gefur á bátinn …
Þegar ég var lítill höfðu sjómenn sérstak-
an óskalagaþátt í útvarpinu – einir stétta
– og maður hlustaði þar opinmynntur á
14 fóstbræður tralla um Þórð sjóara sem elskaði þilför
og einhvern bát sem gefið var á við Grænland.
Save the Children á Íslandi