Fréttablaðið - 08.12.2012, Síða 26

8. desember 2012 LAUGARDAGUR| SKOÐUN | 26
Ríki heims hafa átt
með sér víðtækt sam-
starf um heilbrigðis-
mál um langt skeið. Með
undirritun stofnskrár
Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar (WHO)
22. júlí 1946 og form-
legri stofnunar hennar
7. apríl 1948 tók WHO
yfir verkefni og hlut-
verk Heilbrigðisnefndar
Þjóðabandalagsins ásamt
fleiri viðfangsefnum. Alls
var um að ræða 43 alþjóðasamn-
inga um heilbrigðismál og a.m.k.
7 alþjóðlegar stofnanir sem hin
nýja alþjóðasamvinnustofnun um
heilbrigðismál tók yfir.
Alþjóðasamstarfið
Á árunum eftir síðari heims-
styrjöldina var stór hluti
heimsbyggðar innar að rísa úr
rúst eftir hildarleik ófriðarins.
Á þessum tíma var komið á fót
alþjóðlegum stofnunum og sam-
tökum sem hafa látið sig heil-
brigðismál miklu varða og starf-
að í náinni samvinnu við WHO á
mörgum sviðum. Má þar nefna
Evrópuráðið, Alþjóðabankann,
Efnahags- og framfara-
stofnunina (OECD) og
síðar Evrópusambandið.
Hjá þessum aðilum varð
samvinna um heilbrigð-
ismál ekki aðeins liður í
að bæta heilsufar þjóða
heldur sömuleiðis aðgerð
til að treysta efnahaginn
og friðinn um víða veröld.
Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin er ábyrg
fyrir stefnumótun og
samræmingu heilbrigðis-
mála á vegum hinna Sameinuðu
þjóða. WHO er þannig forystuafl
í heilbrigðismálum á heimsvísu,
forgangsraðar viðfangsefnum
heilbrigðisrannsókna, setur við-
mið og gæðastaðla í heilbrigðis-
þjónustu, byggir vinnu sína á
sannreyndum stefnumiðum, veit-
ir aðildarríkjum tæknilega aðstoð
og fylgist með og metur þróunina
í heilbrigðismálum.
Mikilvægir þættir
Í heilbrigðismálum hefur Evrópu-
ráðið í Strasbourg einkum gert
sig gildandi gegnum heilbrigðis-
nefnd sína. Ráðið hefur einnig
haldið utan um Lyfjaskrá Evrópu
(„European Pharmacopoeia“) frá
1964, en í henni er að finna sam-
eiginlega staðla sem skylt er að
nota í öllum aðildarríkjunum til
að tryggja gæði lyfja. Alþjóða-
bankinn hefur síðustu áratugina
lagt vaxandi áherslu á að styðja
við uppbyggingu heilbrigðisþjón-
ustu og stuðla að umbótum í heil-
brigðiskerfum þróunarlanda.
Fjárfesting í heilsu er mikilvæg
fyrir efnahagslega uppbyggingu
hvar sem er í heiminum.
OECD hefur í auknum mæli
beint sjónum sínum að heilbrigðis-
málum. Til að byrja með var
athyglin nær einskorðuð við heil-
brigðisútgjöldin, en nú safnar
stofnunin og gefur út víðtækar
upplýsingar um heilbrigðismál
í aðildarríkjunum. Jafnt ríkis-
stjórnir sem ráðgjafarfyrirtæki
eins og Boston Consulting Group,
McKinsey og Deloitte nýta sér
þessar upplýsingar. OECD starf-
ar sömuleiðis náið með WHO
og framkvæmdastjórn ESB við
samræmingu upplýsinga á þessu
sviði. Þótt heilbrigðismál séu
fyrst og fremst málefni hvers
aðildarríkis fyrir sig innan ESB
þá felur Evrópusamstarfið í sér
fjárhagslegar skuldbindingar og
kröfur um samhæfingu í stefnu-
mótun og rannsóknum á heilbrigð-
is- og velferðarsviðinu.
Afskipti eða einangrun
Íslendingar hafa um áratugaskeið
verið virkir þátttakendur í allri
alþjóðasamvinnu um heilbrigðis-
mál. Megináherslan hefur verið
á starfsemi WHO og á síðasta
áratugi gegndi Ísland til dæmis
formennsku í framkvæmda-
stjórn WHO með góðum árangri.
Í öðrum alþjóðastofnunum og á
norrænum vettvangi hafa full-
trúar Íslands tekið þátt í marg-
víslegum verkefnum og nýtt sér
þá kosti sem beinn aðgangur að
þessari starfsemi veitir.
Í kjölfar efnahagshrunsins
hefur af ýmsum ástæðum dreg-
ið verulega úr þátttöku í erlendu
samstarfi og er óhætt að fullyrða
að síðustu árin höfum við ekki náð
að fylgjast nægjanlega vel með
helstu alþjóðastraumum á sviði
heilbrigðismála, nema þá til mála-
mynda. Það er því mikil hætta á
að mótun nýrrar framtíðar sýnar
og gerð áætlana í heilbrigðis-
málum geti ekki uppfyllt þær
kröfur sem gera verður til að ná
viðhlítandi árangri og tryggja að
íslensk heilbrigðisþjónusta verði
áfram sambærileg við það sem
best gerist annars staðar. Verði
ekki brugðist við þessu ástandi á
skynsamlegan hátt er hætt við að
framtíðin verði beinn og breiður
vegur einangrunar og afskipta-
leysis fjarri lífæðum hins alþjóð-
lega samfélags.
Alþjóðasamvinna um heilbrigðismál
HEILBRIGÐISMÁL
Ingimar
Einarsson
félags- og stjórnmála-
fræðingur
➜ OECD hefur í auknum
mæli beint sjónum sínum
að heilbrigðismálum. Til
að byrja með var athyglin
nær einskorðuð við
heilbrigðis útgjöldin, en nú
safnar stofnun in og gefur
út víðtækar upplýsingar
um heilbrigðismál í aðildar-
ríkjunum. Jafnt ríkisstjórnir
sem ráðgjafar fyrirtæki eins
og Boston Consulting Group,
McKinsey og Deloitte nýta
sér þessar upplýsingar.