Fréttablaðið - 08.12.2012, Qupperneq 27

LAUGARDAGUR 8. desember 2012 | SKOÐUN | 27
AF NETINU
Hlutdrægni
Mín gamla vinkona Jóhanna
Hjaltadóttir sagðist í viðtali á
dögunum ekki vita um neina rök-
studda gagnrýni á Ríkisútvarpið
fyrir hlutdrægni. Ég skal nefna eitt
skýrt dæmi. Það er ekki, að í Spegl-
inum hefur síðustu árin verið rætt
margsinnis við alla prófessorana í
stjórnmálafræði nema einn, og þarf
ég ekki að heita verðlaunum fyrir
rétta svarið við því, hver sá eini er.
Dæmið er miklu betra. Í fréttum
Sjónvarpsins af Icesave-málinu var
alltaf talað um Icesave-skuldina.
Jafnvel þau Jóhanna og Stein-
grímur viðurkenndu ekki neina
slíka skuld, heldur aðeins kröfu
Breta á hendur okkur, sem við
yrðum hugsanlega að verða við, ef
þeir neyttu aflsmunar.
Eini íslenski aðilinn, sem ég veit
um, að viðurkenndi þessa kröfu
Breta, var Ríkisútvarpið með því að
tala alltaf um Icesave-skuldina, en
ekki um Icesave-kröfuna, sem hefði
verið tiltölulega hlutlaust orðalag.
Þetta var engin skuld. Þetta var
krafa.
pressan.is/pressupennar/Lesa_
Hannes
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
Síðastliðið sumar voru
gerðar breytingar á kyn-
ferðisbrotakafla almennra
hegningarlaga. Breyting-
arnar létu ekki mikið yfir
sér en fólu í sér þýðingar-
mikið skref í alþjóðlegri
baráttu gegn ofbeldi gegn
börnum. Þar á meðal var
gerð sú breyting að mögu-
legt er að sækja til saka
íslenskan ríkisborgara eða
einstakling sem býr hér á
landi fyrir brot gegn barni
utan landsteinanna, óháð
því hvort brotið sætir refsingu í
því landi sem það er framið.
En hvað þýðir þetta í reynd?
Ímyndum okkur íslenskan mann
sem ferðast til Kambódíu og kaup-
ir þar vændi af barni. Löggæslu-
yfirvöld í Kambódíu eru máttlaus
þegar kemur að því að takast á
við vændi, mansal og misnotkun á
börnum og konum en allt er þetta
afar útbreitt í landinu. Landlæg
spilling er meðal orsaka.
Íslendingurinn þarf fyrir vikið
í engu að óttast að vera sóttur til
saka fyrir brot sitt. Í versta falli
gæti hann greitt lögreglunni smá-
aura og verið laus allra mála.
Glæpur hans felur hins
vegar í sér brot á alþjóð-
legum sáttmálum um
réttindi barna, jafnt sem
íslenskum lögum og á þeim
grunni getur hann átt yfir
höfði sér lögreglurannsókn
á Íslandi, komist íslensk
lögregluyfirvöld á snoðir
um glæpinn.
Þessi löggjöf er ekki
gripin úr lausu lofti. Hún
er liður í fullgildingu
Íslands á Sáttmála Evrópu-
ráðsins um varnir gegn
kynferðislegri misnotkun og kyn-
ferðislegri misneytingu gegn börn-
um. Sáttmálinn, sem er kenndur
við Lanzarote á Spáni, kveður sér-
staklega á um að ríki skuli vera
með skýra löggjöf í þessum efnum
og efna til rannsókna og saksókna
eftir því sem kostur er.
Taka sjálfir myndir
Á ráðstefnu Evrópuráðsins og
ítalskra stjórnvalda í Rómarborg
á dögunum var þetta sérstak-
lega rætt og því velt upp að hvaða
marki þessi þáttur sáttmálans
hefði gagnast. Ekki hefur oft verið
sakfellt á þessum grunni í Evrópu
en þó eru nokkur dæmi um slíkt.
Áþreifanlegustu sönnunar gögnin
eru þegar menn taka sjálfir mynd-
ir af verknaðinum og hafa þær í
fórum sínum. Í slíkum tilfellum er
mögulegt að sakfella menn jafn-
vel þótt brotaþolinn – eða brota-
þolarnir eins og oft vill vera í
málum sem þessum – finnist ekki.
Þá eru þess dæmi að brotaþolum
hafi, ásamt nánustu fjölskyldu,
verið flogið til Evrópu til að bera
vitni fyrir dómi og hafa slík mál
leitt til sakfellinga.
Annað dæmi gæti verið að for-
eldrar sem búa á Íslandi ferðast
til Kongó með dóttur sína og láta
skera kynfæri hennar burt (stund-
um kallað umskurður en réttara
væri að nota orðið afskurður eða
limlesting á kynfærum). Í slíku
máli mætti saksækja foreldrana á
Íslandi, jafnvel þótt af skurður sé
ekki saknæmur í Kongó. Ákvæði
þessa efnis hafa verið inni í
íslenskum hegningarlögum frá
árinu 2005.
Algild réttindi barna
Á Íslandi hafa engin mál af þess-
um toga komið til kasta dómstóla.
Hins vegar er líklegt að Íslending-
ar séu einnig í hópi þess fjölda sem
ferðast til landa þar sem réttar-
vernd barna er takmörkuð gagn-
gert til að beita börn ofbeldi.
Með löggjöfinni eru send skýr
skilaboð: Réttur barna er algild-
ur, ekki afstæður, og okkur ber að
vernda börn gegn grófu ofbeldi,
sama hvar þau búa og hvaða vernd
þeirra eigin stjórnvöld geta veitt.
Á Rómarráðstefnunni voru ríki
Evrópu hvött til að gera allt sem
í þeirra valdi stendur til að fram-
fylgja þessum lögum og hrinda
þeim í framkvæmd með öllum til-
tækum ráðum.
Fá verkefni eru jafn aðkallandi
og að stöðva ofbeldi og illa með-
ferð á börnum. Til þess þurfum við
að horfa á óræktina í eigin garði
en að sama skapi að láta órækt í
öðrum görðum aldrei afskipta-
lausa. Þetta verkefni er á ábyrgð
okkar allra.
Vernd barna óháð landamærum
RÉTTINDI
BARNA
Halla
Gunnarsdóttir
aðstoðarmaður
innanríkisráðherra
➜ Löggæsluyfi rvöld í
Kambódíu eru máttlaus þe-
gar kemur að því að takast
á við vændi, mansal og mis-
notkun á börnum og konum
en allt er þetta afar útbreitt í
landinu. Landlæg spilling er
meðal orsaka.