Prentarinn - 01.01.1996, Qupperneq 18

■ ■■ TÆKN I
Stiklað á stóru
um þróun flexóprentunar I Evrópu síðastliðin tíu ár
Flexóprentun
liefur ekki tekist
aö veröa eins stór
hluti af prent-
iönaði
á Islandi eiits
og raun
hefur orðið á
í Evrópu. Þessi
grein mín er
œtluð til þess að
varpa nokkru
Ijósi á þróun
flexóprentunar
í Evrópu síðast-
liðin tíu ár.
Helstu heimildir
mínar hef ég sótt
í blað sem heitir
Euro Flexo
Magazine og
gefið er át
mánaðarlega en
einnig hef ég
leitaði fanga hjá
Seybold í blaði
þeirra „Report on
Publishing
Systems“ fyrir
utan þá þekkingu
sem ég persónu-
lega hef aflað
mér með vinnu
minni hér í
Svíþjóð.
BJARNI
JÓIMSSON
Það er óhætt að segja að síðastliðin
tíu ár hafi flexóprentun borið sig-
ur úr býtum í „stríðinu“ á milli hinna
mismunandi prentaðferða. Að undan-
skilinni djúpprentun hafa allar prent-
aðferðir vaxið að magni en flexó-
prentun er hins vegar sú eina sem
einnig hefur aukið markaðshlutdeild
sína. Fyrir tíu árum var djúpprentun
með stærri markaðshlutdeild en
llexóprentun en nú er öldin önnur.
I umbúðaiðnaði er markaðshlutdeild
flexóprentunar u.þ.b. 50% á meðan
djúpprentun hefur um 35%.
Andstætt útgáfuiðnaði
(blöð, tímarit og bækur) saman-
stendur umbúðaiðnaðurinn af frekar
sundurleitum markaði. Hinir mis-
munandi hlutar hafa hver um sig sín
sérkenni sem leiðir til þess að mis-
munandi kröfur eru gerðar til flexó-
prentunar. Þess vegna má sjá mis-
munandi þróun á hinum sundurleita
markaði eftir því hvar borið er niður.
Vegna sundurleitninnar er erfitt að
gera sér í hugarlund þörfina á notk-
un flexóprentunar.
Mikilvægasti hluti flexóprentunar
er bylgjupappinn. U.þ.b. þriðjungur
af þeim 60 milljörðum fermetra sem
prentað er á árlega er bylgjupappi.
Plastprentun (flexible, þ.e. prentun á
plastfólíur) og sekkja/pokaprentun
hefur um 25% hlutdeildar hvor um
sig. Umbúðir fyrir vökva s.s mjólk,
safa o.fl. hafa um 6% hlutdeildar og
eru það einkum tvö fyrirtæki sem
ráða þeim markaði en það eru Tetra
Pak og Elopak. Minnsti hluti um-
búðaprentunar er sjálflímandi lím-
miðar en til hans teljast 2% markað-
arins. A síðastliðnum tíu árum hefur
flexóprentun nánast alveg tekið við
prentun á bylgjupappa á kostnað
annarra prentaðferða.
Ástæður aukningar
Astæður aukningar í flexóprentun á
bylgjupappa eru aðallega tvær:
í fyrsta lagi er um að ræða almenna
aukningu, u.þ.b. 2% á ári, og í öðru
lagi hefur eftirspurnin aukist. Þar
skiptir miklu máli aukning í litanotk-
un samfara betri prentun. í flexó-
prentun eru aðllega tvennskonar
prentvélar notaðar. Breiðvalsa
(wide-web) rúlluprentvélar (rotation)
sem hafa að meðaltali 5 prentstöðvar
(unit) og arkavélar sem að meðaltali
hafa 4 prentstöðvar. Það sem hefur
orðið arkavélunum til framdráttar er
að hægt hefur verið að aðlaga þær
breytingum sem gerðar hafa verið á
rúlluvélunum. Þær eru t.d. sjálfvirk
hreinsun anilox valsa og fótósellu-
stýrð samfallskerfi.
Þegar rætt er um flexóprentun
dettur flestum í hug plastprentun.
I sjálfu sér er það ekki óeðlilegt þar
sem gæðin hafa aukist mest á þessu
sviði. Aukin gæði eru helsta skýring
aukningar. Einnig má benda á að
hlutdeild flexó er hærri í Norður-
Evrópu en í suðurhluta álfunnar. Það
er m.a. vegna lægri kostnaðar við
gerð djúpprentsvalsa þar en í norð-
urhlutanum. Að frátalinni gæða-
aukningu hefur önnur þróun átt sér
stað en það er að viðskiptavinurinn
pantar minna upplag en áður. Þar
sem stór hluti kostnaðar við djúp-
prentun liggur í gerð valsa á hún í
vök að verjast. Þessi þróun í átt til
minni upplaga er m.a. vegna þess að
líftími vörunnar er styttri en áður.
Eg get nefnt sem dæmi íslenskuher-
ferð Mjólkursamsölunnar sem
gengur í ákveðinn tíma en síðan
tekur við önnur „auglýsing".
Endurbættar prentvélar
Eg hef einnig séð, m.a. í starfi mínu
hjá Tetra Pak (TP), hvernig fram-
leiðendur drykkjarvara um allan
heim nota umbúðir sem auglýsinga-
miðil með allskonar gylliboðum.
Þrátt fyrir að tekjur á hverja pöntun
minnki vegna minna upplags þá
vegur aukningin, vegna fleiri tilboða
framleiðandans, upp tekjumissi
prentsmiðjunnar og gott betur. En
það er einmitt vegna þessara
sífelldu skipta á verkefnum sem
kostnaður hefur aukist. Sá tími og
kostnaður sem fer í að skipta um
verkefni í rúlluprentvél hefur í raun
leitt til þess að framleiðendur vél-
anna hafa á undanförnum árum ein-
beitt sér að því að finna leiðir til að
minnka þann kostnað. Afleiðing
þessarar þróunar, ásamt betri
prentun, hefur gert flexóprentun enn
samkeppnishæfari við offset- og
djúpprentun en áður.
Tetra Pak keypti fyrir þremur
áruni tvær stórar CI prentvélar
(Central-Impression, þ.e. einn stór
miðjuvals fyrir öll farfaverk) sem
voru búnar því nýjasta á markaðin-
um. Þar var meðal annars vélþræll
sem sá um að skipta um valsa, sjálf-
virkur hreinsibúnaður fyrir litakerfi
og anilox valsa o.fl. Þá er vélin
einnig útbúin til þess að taka við
hefðbundnum prentmótavölsum
(upplíming prentmóta fer fram beint
á valsinn - síðan þegar prentun er
lokið er allt rifið aí) ásamt því að
nota hólka (upplímingin fer fram á
hólka sem síðan er smeygt upp á til-
tekinn vals þegar að prentun
kemur). Hagræðingin sem felst í
notkun hólka er að ekki þarf að rífa
verkefnið af eftir prentun heldur eru
hólkamir geymdir þar til næst þarf
að nota þá. Notkun þessara hólka
hefur aukist að mun undanfarin ár
vegna þeirrar hagræðingar sem
verður þar sem ekki þarf að kosta til
nýju setti af prentmótum né vinnu
við að líma upp valsinn.
Önnur þróun sem átt hefur sér
stað er að framleiðendur breiðvalsa
prentvéla hafa hafið framleiðslu
á meðalstórum prentvélum (u.þ.b.
600 mm á breiddina). Hægt er að
reka þessar prentvélar með einum
starfsmanni vegna aukinnar sjálf-
virkni. Vegna minna upplags verka
er sjálf afkastagetan ekki höfuðatriði
heldur hve langan tíma tekur að
skipta um verkefni.
Enn eitt atriði á þessum áratug
sem hefur aukið hlutdeild flexó-
prentunar eru UV prentlitir. Helstu
kostir þeirra eru:
1. Engin rokgjörn efni - þar af
leiðandi engin mengun.
2. Punktastækkun í prentun verður
líkari því sem er í offsetprentun
sem hefur leitt til þess að hægt
er að nota fínni rasta í litmyndir.
1 8 ■ PRENTARINN