Prentarinn - 01.01.1996, Qupperneq 23

STJORN FBM
Staða trúnaðarmanna
I tilefni af
viðhorfskönnun
fyrir FBM hefur
þess verið farið
á leit við mig
að ég skrifaði
hugleiðingu
uin trúnaðar-
menn.
Ikönnuninni er spurt hvort við-
komandi viti hver sé trúnaðar-
maður eða öryggistrúnaðarmaður á
vinnustað og hvort viðkomandi leiti
til hans við úrlausn mála. f ljós kom
að um 70% vissu hver væri trúnað-
armaður, en einungis 23% leituðu
til hans.
Ummæli einstakra svarenda voru
einnig athyglisverð, þar sem kom
fram það viðhorf að trúnaðarmenn
njóti ekki verndar lengur sem slíkir
og þeir eigi það gjaman á hættu að
missa vinnu skipti þeir sér um of af
málum.
Að sjálfsögðu eru fleiri en ein
ástæða fyrir því að trúnaðarmenn
eru ekki notaðir í meira mæli en
raun ber vitni. Við skulum vona að
meginástæðan fyrir þessu sé sú að
allt sé í lagi á vinnustaðnum, og því
engin ástæða til að ónáða trúnaðar-
manninn.
Engin breyting hefur orðið á
vernd trúnaðarmanna í starfi eða
réttarstöðu þeirra á vinnustað allt
frá því að samið var um trúnaðar-
menn í kjarasamningum 1977.
stéttarfélög og vinnudeilur sem sett
voru 1938 voru svo lögfest ákvæði
um trúnaðarmenn sem
enn eru í fullu gildi.
Segja má að ákvæði
laganna um stéttarfélög
og vinnudeilur séu
grunnurinn undir stöðu
trúnaðarmanna, en í
9.-12. gr. laganna er
fjallað um þá. Ellefta
grein laganna fjallar um
sérstaka vemd trúnaðar-
manna í starfi. Óheimilt er að segja
trúnaðarmanni upp vinnu vegna
starfa hans sem trúnaðarmanns eða
láta hann á nokkurn hátt gjalda þess
að stéttarfélag hefur falið honum að
gegna trúnaðarmannsstörfum fyrir
sig. Trúnaðarmaður skal að öðru
jöfnu sitja fyrir um vinnu þurfi at-
vinnurekandi að fækka við sig
verkamönnum. Eins og fyrr segir er
þetta ákvæði enn í fullu gildi og
hafa dómar fallið á undanförnum
árum sem staðfesta það.
í kjarasamningum 1977 urðu
verulegar réttarbætur varðandi trún-
Trúnaðar-
maður skal
að öðru
jöfnu sitja
fyrir um
vinnu.
Óheimilt er að segja trúnaðarmanni
UPP vinnu vegna starfa hans sem trúnaðarmanns eða
láta hann á nokkurn hátt gjalda þess
að stéttarfélag hefur falið honum að gegna
trúnaðarmannsstörfum fyrir sig.
lára V.
JÚLÍUSDÓTTIR
Ákvæði um trúnaðarmenn voru
lögfest hér á landi árið 1938.
Akvæði um trúnaðarmenn kom
fyrst fyrir í kjarasamningum hér á
landi árið 1935 þegar samið var um
Sogsvirkjun. Þetta ákvæði var
væntanlega sett að danskri fyrir-
mynd en danskt verktakafyrirtæki
hafði yfirstjórn á framkvæmdum
við Sog. Árið 1937 gerði Dagsbrún
kjarasamning við VSÍ þar sem
kveðið var á um að stjórn Dags-
brúnar væri heimilt að velja sér
trúnaðarmann úr hópi verkamanna
á hverjum vinnustað. f lögunum um
aðarmenn. Samkvæmt þeim er
starfsmönnum til dæmis heimilt að
kjósa einn trúnaðarmann á hverjum
vinnustað þar sem starfa 5-50
manns og tvo séu starfsmenn fleiri
en 50. Trúnaðarmenn eru kosnir til
tveggja ára. Þeim er heimilt að verja
eftir því sem þörf krefur tíma til
starfa sem þeim kunna að vera falin
af verkafólki á vinnustað og skulu
laun þeirra ekki skerðast af þeim
sökum. Þeim er einnig heimilt í
tengslum við ágreiningsefni að yfir-
fara gögn og vinnuskýrslur sem
ágreiningsefnið varða. Trúnaðar-
menn geta einnig boðað til fundar
með starfsfólki tvisvar sinnum á ári
á vinnustað í vinnu-
tíma. Trúnaðarmaður
skal bera kvartanir
starfsfólks upp við
verkstjóra eða aðra
stjórnendur fyrirtækis,
áður en leitað er til
annarra aðila. Hér er
lögð á það áhersla að
reynt sé að leysa deilur
innan fyrirtækisins áður
en leitað er annað, eins og til dæmis
til stéttarfélagsins. Trúnaðarmönn-
um á vinnustað skal gefinn kostur á
að sækja námskeið sem miða að því
að gera þá hæfari í starfi. Öll þessi
atriði voru til bóta þegar um þau var
samið og hafa orðið til að gera hlut-
verk trúnaðarmannsins mikilvægara
en áður var.
Að sjálfsögðu getur það bitnað á
trúnaðarmanni að þurfa að fást við
ágreiningsefni á vinnustað, sem
hann er ekki beinn aðili að. Hlut-
verkið hentar ekki öllum og krefst
lagni í mannlegum samskiptum
ásamt vilja til að láta gott af sér
leiða. Ekki er sérstaklega greitt fyrir
þetta hlutverk. Það gerir það
kannski að verkum að í dag, þegar
félagsleg samhjálp víkur fyrir ein-
staklingshyggju, er ekki auðvelt
fyrir menn að taka að sér svona hlut-
verk. Þegar þar við bætist að nokkur
dæmi eru um það á allra síðustu
árum að trúnaðarmönnum hefur ver-
ið vikið úr starfi er kannski ekki
skrítið að hlutimir skuli vera í þessu
horfi.
I lokin vil ég aðeins ítreka að
réttarstaða trúnaðarmanna er
óbreytt frá því sem verið hefur. Allt
frá árinu 1938 hafa þeir notið
verndar í starfi og með samningum
1977 var hlutverk þeirra skilgreint
betur. Það er svo stéttarfélaganna
að fylgja því eftir að þeir njóti
starfsöryggis og þeirrar verndar í
starfi sem lög kveða á um.
Trúnaðarmenn eru nauðsynlegur
hlekkur í þeirri keðju sem
verkalýðshreyfingin er. •
PRENTARINN ■ 23