Prentarinn - 01.03.1998, Blaðsíða 6

Þar sem samkeppni fer ört
harbnandi í prenti&naöi í
heiminum hafa menn
leitab aö leibum til þess aö
hagræba rekstri fyrirtækja
eins og kostur er. Hægt
hefur verib ab ná fram
sparnabi á ýmsum svibum,
til dæmis meb því ab
einbeita sér ab sérstökum
tegundum verka, kaupa
hrabvirkari fjöllitaprent-
vélar og fækka starfs-
mönnum o.s.frv. Þetta
bjargabi mönnum lengi vel
en nú er svo komib ab
venjulegar arkaprentvélar
geta ekki prentab hrabar
en þær gera nú af eblis-
fræbilegum ástæbum
- þó ab hægt sé ab keyra
einstök verkefni á 15.000
blöbum á klst. gefa fram-
leibendur þeirra upp
12.000-13.000 á klst. sem
raunhæfan framleibslu-
hraba. Þessar vélar eru í
raun algjörlega tölvu-
stýrbar og sjá sjálfar um
allar plötuskiptingar,
þvott og breytingar á milli
stærba. En samt er þetta
ekki nóg, vibskiptamenn
vilja fá tilbúna prentgripi
mun fyrr en ábur var, og
þar sem ábur var reiknab
meb nokkurra vikna af-
greibslufresti hefur hann
nú styst nibur í nokkra
daga og hvergi er slegib af
gæbakröfum.
Forráðamenn fyrirtækja standa
frammi fyrir erfiðum ákvörðunum
og þurfa að velta eðli prentiðnað-
arins á Islandi fyrir sér. Eru þeir
að reka framleiðslu- eða þjónustu-
íyrirtæki? Svarið er einfalt, eðli
markaðsins á fslandi útilokar alla
raunverulega sérhæfingu, menn
taka einfaldlega verkin sem velta
inn um dyrnar, öll af ólíkum
stærðum og gerðum, en þurfa á
jafnframt að skipuleggja fram-
leiðsluna eins og um íjöldafram-
leiðslu væri að ræða, vélamar
verða að snúast til að peningarnir
komi í kassann. Þrátt fyrir þetta er
hægt að læra af öðrum greinum
atvinnulífsins sem venjulega væru
flokkaðar sem fjöldaframleiðslu-
greinar, til dæmis af stáliðnaði
sem hefur náð að hanna tölvu-
stýrðar framleiðslulínur sem hafa
komið í staðinn fyrir heilan her af
fólki. En er þá verið að leggja það
til að innan fárra ára verði það
bara vélmenni sem framleiða
prentverk? Ekki alveg, en þótt
framleiðsla prentverks kreljist
sérmenntaðs fagfólks og sé í raun
handverk verður að líta á prent-
smiðjuna sem eina heild til þess
að hægt sé að ná ffam aukinni
hagræðingu og síðast en ekki
síst auka gæðin.
Allir hafa heyrt um stafrænt
verkflæði og flestir tengja það
strax við þá byltingu sem hefur
orðið í forvinnslu prentgripa á ör-
fáum árum, en þar með er ekki öll
sagan sögð því að við þurfum að
ná að tengja alla þætti framleiðsl-
unnar saman, frá því að pöntun er
tekin og þangað til fullunnið verk
fer úr smiðjunni. Tilgangurinn
með þessum greinarstúf er sá að
veita dálitla innsýn í hvað hefur
verið að gerast á þessu sviði og
nefna og fara yfir nokkur lykil-
hugtök í þessari hugmyndafræði.
6 ■ PRENTARINN
Stafrænt verkflæbi
Eins og áður segir er þetta hugtak
oftast notað í sambandi við
forvinnslu prentgripa, hina
eiginlegu prentsmíð, og er í sjálfu
sér ekkert sem fyrirtæki á Islandi
hafa ekki náð að nýta sér. En í
stuttu máli færist það sífellt í vöxt
að verk komi tilbúin á tölvutæku
formi til prentsmiðjanna ffá utan-
aðkomandi aðilum (auglýsinga-
stofum o.s.frv.) og öll vinnsla eftir
það sé staffæn upp að prófarka-
og plötutöku. Þetta hefur verið
gert í nokkur ár út um allan bæ og
verkin síðan annaðhvort gefin út á
CD-ROM, sett á Netið eða sett í
prentun eftir að filmumar hafa
verið lýstar á plötu. En hér fer að
bera á nýjungum því að eitt
heitasta málið í dag er að setja
beint á plötu (CtP), þ.e.a.s. að
sleppa filmustiginu. Plötumar eru
„lýstar" með leysitækni og em
nokkrar aðferðir til.
Þetta byijaði allt með plötum
sem svöruðu rauðum leysigeisla
en þær þoldu ekki dagsljós og
þess vegna varð að vinna með þær
í svarta myrkri. Þessar plötur eru
að hverfa þó að þær hafi verið
tiltölulega ódýrar. Næst komu
plötur sem eru næmar fyrir hita,
eiginleiki ljóss til að framkalla
hita er notaður til þess að brenna
punktana í plötuna og engin hætta
er á því að yfir- eða undirlýsa
plötumar því að þegar ákveðnu
hitastigi er náð brennir leysigeisl-
inn gat á húðina á plötunni og
ekki fyrr, þannig að það er
annaðhvort punktur eða ekki
(tvíundakerfi eða binary). Þessi
aðferð hefúr yfirhöndina um
þessar mundir og kemur væntan-
lega til með að festast í sessi
þegar ný plötutegund kemur á
markaðinn á næsta ári en sú gerð
þarfnast engrar framköllunar eftir
lýsingu heldur fer bara beint á
prentvélina. Einnig hefur heyrst
um aðra tegund af leysum, svo-
kallaða bládíóðuleysa sem gætu
haft vinninginn vegna þess eigin-
leika síns að geta gefið mjög
hreinan punkt, en leysir þessi er
notaður í DVD spilara og stendur
þróun yfir. Svipað er ástatt um rita
sem nota útfjólublátt (UV) ljós
til þess að rita plötur.
Að setja beint á plötu hefur
marga kosti í för með sér en veltir
þó upp mikilvægi þess að taka
prófarkir af öllu og þar sem engin