Vísbending - 01.12.2009, Qupperneq 3

Mynd 3: Við lægri skatt á leigutekjur
stækkaði skattstofninn
fyrirtækja snerist í gróða. En góðæri verða
ekki aðeins fyrir tilviljun, heldur líka af
því, að stjórnvöld búa fyrirtækjum góð
vaxtarskilyrði. Vekja ber athygli á því,
að þessi mynd sýnir aðeins þróunina til
2003, svo að ekki er unnt að rekja hinar
auknu skatttekjur af fyrirtækjum til
lánsfjárbólunnar, sem hófst fyrir alvöru
eftir 2004.
Gildir líka á íslandi
Laffer-áhrifin koma vitanlega ekki aðeins
fram, þegar skatttekjur hækka við
minnkaða skattheimtu. Þeirra verður
líka vart, þegar skatttekjur lækka ekki
eins mikið og ætla mætti við minnkaða
skattheimta. Astæðan er, að skattstofninn
stækkar. Eitthvert skýrasta dæmið
um það á Islandi eru leigutekjur. Þær
voru skattlagðar eins og launatekjur
til 1997. Þessar tekjur voru líklega að
mestu leyti viðbótartekjur efnaðs fólks
og voru því skattlagðar sem hátekjur,
svo að skatthlutfallið var um 40-48%.
En frá 1998 voru þær skattlagðar sem
fjármagnstekjur, svo að skatthlutfallið
fór niður í 10% (þó að ekki megi gleyma
því, að löngu áður höfðu eigendur
leiguhúsnæðisins væntanlega greitt skatta
af þeim tekjum, sem þeir notuðu til að
koma upp húsnæðinu).
A 3. mynd sést, hvernig skattstofninn
stækkaði við það, að skattheimtan
fór niður í fjórðung af því, sem hún
hafði verið. Leigutekjur samkvæmt
skattframtölum þrefölduðust frá 1997
til 1998. Meginástæðurnar voru tvær: I
fyrsta lagi bötnuðu skattskil. Menn greiða
fúsari 10% skatt af leigutekjum sínum
en 40% skatt. I öðru lagi jókst framboð
á leiguhúsnæði. Herbergi eða íbúðir, sem
áður stóðu auð, voru leigð út við lægri
skatt á leigutekjur. Skatttekjur ríkisins
af leigutekjum voru líklega um 329
milljónir króna árið 1995 (45% af 733
milljónum króna, sem voru leigutekjur
það ár samkvæmt skattframtölum á
verðlagi 2007). En skatttekjur ríkisins af
leigutekjum voru um 352 milljónir króna
árið 2007 (10% af 3,52 milljörðum).
Laffer-áhrifin geta hins vegar líka verið
neikvæð eða öfug. Ef skattar hækka, þá
dregst skattstofninn saman og skatttekjur
ríkisins lækka eða hækka að minnsta
Mynd 4: Spá um minni skattstofn og lægri skatttekjur
Laffer-áhrifin geta
hins vegar líka verið
neikvæö eða öfug.
Ef skattar hækka, þá
dregst skattstofninn
saman og skatttekjur
ríkisins lækka eða
hækka að minnsta kosti
ekki í beinu hlutfalli við
hina auknu skattheimtu.
Dr. Artbur Laffer.
kosti ekki í beinu hlutfalli við hina auknu
skattheimtu. Skattalækkanirnar hér 1991-
2007 voru eins og hagfræðitilraunir,
sem gera okkur kleift að spá fyrir um
framtíðina. Tökum 3. mynd og snúum
henni öfugt til að svara spurningunni:
Hvað gerist, ef leigutekjur verða
skattlagðar sem launatekjur, eins og gert
var fyrir 1998? Setjum töluna fyrir 1998
á 2010 og tölurnar fyrir næstu ár á undan,
1995-1997, á árin 2011-2013. Þetta sést
á 4. mynd.
Ef skattar verða hækkaðir almennt á
Islandi, þá mun því miður eitthvað svipað
gerast víða og sést á 4. mynd. íslendingar
lenda inn í vítahring síaukinnar
skattheimtu og síminnkandi skattstofna.
Þeir munu þá reka sig á tvenn sannindi
skattasögunnar, að rýja verður sauðféð,
en ekki flá það, og að gæsirnar, sem
gulleggjunum verpa, eru flestar fleygar.
Sauðféð fellur, og gæsirnar fljúga burt.
Eftir sitja valdsmenn, sem telja aðeins
sultardropana úr nefjum sér. Q
VÍSBENDING • 48. TBL. 2 0 0 9 3