Læknablaðið - 01.10.1918, Page 10

152
LÆKNABLAÐIÐ
eru mörg dæmi þess, aö læknar hafa í ógáti og sumpart af klaufaskap
rekiö bæöi verkfærin og hendina gegn um uterusvefinn, sem getur veriö
óvenjulega meyr, stundum langan tíma eftir fæöingu. Mörg furöuleg axar-
sköft hafa komið fyrir af þessu tagi. Eg man t. d. eftir aö próf. Knud
Pontoppidan sagöi okkur í fyrirlestri (sjá: Forelæsn. ovér Retsmedicin),
aö læknir heföi eitt sinn ætlaö að taka placenta en farið óvart -gegn um
uterus og upp að milti og rifið þaö út í staðinn fyrir placenta. Konan
dó „á snöggu augabragði“. í Ars medica 1917, nr. 4, sá eg þess getið,
bls. 131, að Dr. Ostwald heföi úr ýmsum ritum safnaö skýrslum um 53
tiifelli þar sem slys heföi orðið að fylgjulosun. 38 sinnum hafi alt legiö
verið rifiö út (10 sinnum af yfirsetukonum, 4 sinnum af skottulæknum
og annars af læknum). Oftast heföi hendin vilst gegn um aftari cervix
vegginn og haldið innri móðurmunninn vera placentaröndina. — „Margt
er skritið í Harmoníu“, en ekki ætti þetta þó að hræða menn frá að fara
með hendi inn í uterus, ef nauðsyn krefur.
Hafi eitthvaö verulegt orðiö eftir af placenta, þá á aö ná þvi. Unr það
munu flestir sammála. En hafi himnupartar orðið eftir, þá er óþarfi að
ná þeirn, nema blæöi.
Aöalatriöið er: Það blæðir — og þaö niikið! Spursmálið er þá ekki,
hvort fylgjan hafi verið nógu vel athuguð, — enda komin í koppinn
eöa í eldinn, — heldur hitt, aö hefjast handa og stöðva blóðrásina.
Yfirsetukonunum er kent, eins og okkur, að núa legið og þrýsta út
blóðlifrum meö Credés-aðferð, og ef mikiö blæöir, aö s k o 1 a u t e r u s
m e ð h e i t u v a t n i. En við alvarlega blæðingu vitum viö að þetta
nægir ekki, nema ef til vill í bráð. Mikið hefir verið deilt um, hver ráöin
væru best. Einn telur þetta hjálpa, annar hitt, — eins og gengur við blæö-
ingar. Fyrst er eitt reynt, og svo annaö, þar til blæðingin hættir, en blæö-
ingar hætta oft sjálfkrafa við lipothymia eðe adynamia cordis. — Ergotiit
eða secacornin subcutant gefst sumum vel, aortacompressió, eða eins og
landi okkar Kristján heitinn Jónsson kollega fann upp á og reyndist vel:
aorta compressíón samfara ergotin-innspýtingu.* — Maður heldur áfram
að comprimera aorta uns ergotinið er fariö aö verka; sumir láta mikið
af að skola uterus með ísköldu vatni; þá er Mommsens-aðferð, að reyra
saman kviðinn með gúmmíbindi til aö stööva blóörásina i aorta, þá er
bimanuel compressio uteri annaö -hvort með hendi í vagina eöa inni í
uterus og hina ofan á kviðnUm, og loks er örþrifaráðið, uterustamponade.
Með öðrum oröum „embarras de richesse“.
Eins og eg fyr gat um, er Kr. Brandt sá eini, sem eg hefi lesið um að
telji litla hættu á að fara meö hendi upp í uterus, og eg held að hann
hafi á réttu að standa. Hann hélt í fyrra fyrirlestur í læknafélaginu í
Kristjaniu: „Om ledelse af Efterbyrden." Fyrirlestur J)essi, sem vakti tölu-
veröar umræður og deildar meiningar, er ásamt umræðunum prentaður
i Norsk Magasin for Lægevidenskaben, Sept. 1917, bls. 1078—1096. Eg
haföi rnikla ánægju af þeim lestri, og vil ráða öðrum til aö ná í heftið.
* Kristján skrifaði um þetta í Iowa Medical Journal og eg á sérprentun af rit-
gerðinni. Ártalið vantar. Hún er stutt; heitir: Compression of thq abdominal
aorta in post partum hemorrhage.