Læknablaðið - 01.01.1922, Page 9

LÆKNABLAÐIÐ
7
er kynning heföi af röntgenvélum né uppsetning þeirra, og loks engin
rafmagnsstöð, er framleiddi öflugan og ábyggilegan straum í vélarnar.
Meginhluti áhaldanna var pantaður siðast á árinu 1913, hjá verksmiðju
Siemens & Halske i Berlín. Röntgenvélin var valin af þeirri gerð, að með
henni mætti lýsa gegnum sjúklinga, taka myndir á plötur og framkvæma
minni háttar röntgenlækningar. Aðalvélin er 6 kw. spennir (transforma-
tor) með aukavélum. Auk þessa voru ýmisleg minni háttar áhöld keypt
frá verksmiðju Levririg & Larsen og frá Budtz Möllers Eftf. í Kaup-
mannahöfn. Spennirinn getur framleitt ca. 120 þús. volta straum, og því
auðið að taka skýrar augnabliksmyndir af líffærum, sem hreyfast, svo
sem maga og ristli; vel skörpum hjartamyndum er þó ekki auðið að ná
með þessari vél; til þess útheimtist, að hægt sé að taka myndina á %oo sek
Húsnæði til röntgenstarfa þarf að vera rúmgott, vel hitað og með öllu
rakalaust. Sjálf áhöldin taka allmikið rúm og krefjast verður, að auðið
sé að koma fyrir verndarveggjum, svo starfsfólki stafi ekki hætta af
geislunum; eftir ieiðslunum fer háspennustraumur, sem oftast er Ijráð-
drepandi, ef við er komið; þarf því að vera hægt að búa tryggilega um
leiðslur allar og lofthæð má ekki vera minni en 3 m. Eldingarnar í vél-
unum framleiða eitruð köfnunarefnis og súrefnissambönd, og þarf þvi
loftrás að vera í góðu lagi; er það útlend reynsla, að starfsfólk á rönt-
genstofum þjáist jafnaðarlega af blóðleysi og máttleysi; er um kent
hinu óholla andrúmslofti í röntgenherbergjunum og jafnframt því, að
mikið er unnið í myrkri. Óneitanlega er ömurlegt, að Iryrgja glugga þá
fáu daga, sem glatt sólskin er í Reykjavík. Ekki tókst að útvega svo
heppilegt húsnæði sem æskilegt hefði verið, þótt húsið í sjálfu sér sé
með þeim best bygðu í bænum; voru tekin á leigu 3 herbergi í húsinu
nr. 12 á Hverfisgötu (eign próf. G. Hannessonar). Myrkvastofa til ljós-
myndastarfa v.ar í kjallara, en á stofuhæð biðstofa og röntgenherbergi,
7X7 álnir; hið síðasttalda var háskalega þröngt, en húsnæðið á stofu-
hæðinni var rakalaust og góð miðstöðvarhitun; eru þetta góðir kostir,
því rafmagnsvélar þola ekki raka og mikils virði er, að upphitun sé góð,
svo ekki komi hrollur i sjúklinga, er þarf að afklæða að meira eða minna
leyti. Ef sjúklingar voru fluttir i sjúkrakistu, var engin leið að koma
henni inn í röntgenherbergið, og var slíkt oft bagalegt, ef um beinbrotna
menn eða þjáða var að ræða.
Röntgentækin komu um mánaðamótin febr.—mars 1914; vann rafmagns-
fræðingur Halldór Guðmundsson að uppsetning vélanna og leysti það
starf vel af hendi.
Rafmagnsstraum til reksturs vélanna tókst að útvega frá tréverksmiðj-
unni „Völundur". Engin fjárveiting var fyrir hendi, til þess að koma
upp sérstakri rafstöð handa Röntgenstofnuninni, enda vandræði að setja
upp smáar stöðvar, sem venjulega reynast illa. í „Völundi" var rafmagns-
vél til lýsingar og hægt að miðla rafmagni til röntgenvélanna um sérstaka
vírleiðslu, sem leggja þurfti á milli. Rafmagnið var, því miður, hvergi
nærri eins öflugt né stöðugt sem skyldi, og gat spennan jafnvel fallið
10—25 volt, ef unnið var í verksmiðjunni með mjög .aflfrekum vélum
eða þegar snögglega var tekinn mikill straumur til röntgenvélanna við
augnabliksmyndir; mjög oft Jiurfti þegar svo stóð á, að síma til verk-
smiðjunnar, og brugðust starfsmennirnir þar ætíð vel og lipurlega við,