Læknablaðið - 01.02.1926, Síða 37

LÆKNABLAÐIÐ
3i
iamanir. Miklar lamanir geta orðiö, þótt sjúkd. sé vægur í fyrstu.
Mikilsvarðandi er að halda liðamótum í „normal“ stellingum; skal vera
rétt úr knjám og mjaðmarliðum, en öklaliður í go° horni. Ef hand-
leggur er lamaður, skal abducera upphandlegg (deltoideus-lömun), halda
olnbogalið i réttu horni, en hafa úlflið í dorsalflexion. Höf. ráðleggur
að nota umbúðir í þessu skyni.
A f t u r b a t i n n. Fám vikum eftir byrjun sjúkd. eru öll akut ein-
kenni horfin,' og afturbatinn byrjar.. Nú skal hefja fysio-therapia og
byrja með vægu nuddi, og passiv og activ hreyfingum i liðamótum.
Gefa skal Jjví gaum, að sem minst mótstaða sé gegn activ hreyfing-
um. Má nefna sem dæmi máttleysi í kné, vegna lömunar á m. quadri-
ceps femoris; meðan sj. reynir að rétta úr knénu á hann að liggja á
hliðinni, til þess að hafa sem minst erfiði fyrir vöðvana. Rafmagn er
gagnlegd, einkanlega til þess að erta til samdráttar vöðva, sem sjúkl.
getur ekki hreyft af sjálfsdáðum; vöðvar, sem eru algerlega lamaðir
visna á ótrúlega skömmum tíma. Oft þarf að hafa limi í umbúðum
(spelkur) á nóttunni, til þess að koma í veg fyrir óheppilegar stell-
ingar, t. d. pes equinus. Höf. telur, að fysiotherapia skuli iðkuð í 12
mán.
L a m a n i r t i 1 1 a n g f r a m a (residual paralysis). Þegar fysiothera-
pia hefir verið iðkuð til hlítar, kemur til greina skurðlækning. Auðvitað
koma uml)úðir (prothese) oft að góðu haldi, en með operation má stund-
um komast hjá smíðuðum umbúðum, sem ætíð þyngja hinn sjúka lim
og eru að öðru leyti til trafala. Skurðlækning, sem kemur til greina,
er : t r a n s p 1 a n t a t i o á s i n u m, t e n o d e sji s (festing sina) og
arthrodesis, eða tálmun hreyfinga í liðamótum, með því að koma
til vegar, að liðfletir vaxi saman. — Þessar lækningar liafa einkum
fullkomnast siðustu 10 árin, og eru nú mjög um hönd hafðar. Höf.
nefnir sem dæmi eftirtalda þrjá skurði;
Talipes valgus paralyticus. Myndast vegna lömunar á m.
tibialis anticus og posticus. Mm. peronei keyra fótinn í valgus-stelling.
Við þessu er gert með því að flytja peroneus brevis og tertius innan-
fótar, og festa ,þá við tibialis anticus og os naviculare. Fóturinn liggur
svo supineraður í gipsumbúðum um 6 vikna skeið; síðan æfingar og
nudd. Ef vel tekst, er með þessu komið í veg fyrir pes valgus og sjúkl.
kemst hjá notkun umbúða. Þetta var dæmi um sina-transplantatio.
„D r o p - f o o t“. Dorsal-flexorar lamaðir (tibialis anticus). Þetta má
laga með tenodesis. Sinin á tibialis anticus er skorin sundur efst uppi.
Gangur er gerður þvert gegnum crista tibiæ, og vöðvasininni smokkað
þar í gegn; hún liggur þá í lykkju og er færð niður á við; er saumuð
þannig saman, og fest jafnframt í beinhimnuna. Er þess gætt, að fótur-
inn sé þá dorsal-beygður í minna en 90°. Vill stundum slakna lítið eitt á
sininni eftir á og er því ráðlegt að gera ráð fyrir því fyrirfram.
Þriðja skurðaðgerðin, sem nefnd var, er arthrodesis. Sem dæmi
nefnir höf. „unstable ankle", eða liðlos í öklaliðnum og artic. talo-calcanea,
vegna lömunar í vöðvum. Tilgangur aðgerðarinnar er að eyða brjósk-
inu í liðamótunum rnilli beinanna í tarsus, þannig að þar myndist ankylosis
ossea. Aftur á móti er sjálfur öklaliðurinn látinn ósnertur. Fóturinn hafð-
ur i gipsumbúðum í 3 mán. Arthrodesis er ekki ráðlegt að gera fyr en