Læknablaðið - 01.06.1931, Blaðsíða 18

88
LÆKNABLAÐIÐ
Fyrir næsta flokknum þyrfti að fara að reyna a'Ö vekja áhuga manna,
— ekki að eins vegna þess, aÖ 15. hver maÖur hér á landi á von á því,
að deyja úr því, sem nefnt er apoplexi eða slag, heldur og einnig vegna
þess, að áður en maður dcyr úr slagi, cr hann venjulega húinn að lifa
mörg ár við minkað vinnuþrek, minkaða lífsgleði og ýmis smávægileg
symptom, er menn undir vanalegum kringumstæðum ekki hirða um, eða
hyggja óhjákvæmileg örlög, þreytu, ellimörk eða eitthvað, sem menn kalla
slit. —
Það er auðvitað, að flokkurinn „heilablóðfall" í dánarskýrslunum, er
að nokkru leyti ruslakista, eins og allir aðrir flokkar í dánarskýrslunum
hljóta að verða. I honum felast fyrst og fremst hœmorrhagia cerebri, en
einnig cmbolia og thrombosis, cnccphalitis og nokkrir aðrir sjaldgæfari
sjúkdómar. Þó má telja víst, að hinir 3 fyrstu séu það, setn aðallega fyllir
þenna flokk, og að þar af sé blæðingin sennilega einna algengust, m. ö. o.
að aðallega séu blóðrásar- og œðakerfissjúkdómar í honum. Rannsókn á
orsökum að apoplexi verður því að hefjast með rannsókn á blóðrásar-
kerfinu.
Slik rannsókn er auðvitað margþætt, en einn þýðingarmesti liðurinn i
henni er vafalaust blóðþrýstingsmœlingin. Hún er að vísu langt frá því
að vera fysiologiskt experiment, eins og hún þyrfti að vera; til þess er
hún altof „flókin", þ. e .a. s. háð alt of mörgu öðru en æðunum eingöngu.
Samt sem áður má með henni fá nokkrar bendingar um þann þrýsting,
scrn er á œðunum. Þessi þrýstingur er auðvitað fyrst og fremst árangur
af þeim krafti, sem blóðinu er dælt með út í æðakerfið, og af þeirri mót-
stöðu, sem blóðbylgjan mætir í æðakerfinu, aðallega arteriellu hlið þess.
Krafturinn, sem dœlir blóðinu út í æðakerfið, fer eftir ástandi hjartans
sjálfs og motoriskum impuls þess. Mótstaðan fer eftir ástandi <rdakerfis-
ins, vidd þess fyrst og fremst og ástandi æðaveggjanna. Ennfremur eftir
ástandi blóðsins. En vídd æðakerfisins fer aftur mest eftir impulsum frá
ósjálfráða taugakerfinu.
Það er af þessu ljóst, að blóðþrýstingsmælingar hafa mjög mikla þýð-
ingu fyrir rannsóknir á dánarorsökum ellihrumleika, licilablóðfalli, lungna-
bólgu og hjartabilun, eða til samans 30—40% allra dauðameina.
Vegna þessarar geysimiklu klinisku þýðingar, sem l)lóðþrýstingsmæl-
ingarnar hafa, hefi eg viljað beita mér fyrir því, að allir læknar tækju
þær upp sem sjálfsagðan lið í allri almennri rannsókn á sjúklingum.
Það kann að vera, að nokkur vandkvæði verði á því að vekja áhuga
lækna fyrir rannsóknum á blóðrásarkerfinu, nú á þessum tímum hacterio-
logi, immunologi, vitaminrannsókna o. s. frv. Það má þó vera, að grund-
völlur sá, sem almenna heilbrigðisfræðin nú á tímum hefir gert sjálfsagð-
an, verði málefni þessu heppilegur, en sá grundvöllur er, að reyna fyrst
og fremst að fyrirbyggja sjúkdóma og draga úr örorku.
Hvað líður samrannsóknum á blóðþrýstingi, þá er um það að segja, að
mér vitanlega hefir enginn læknir enn þá tekið upp systematiska blóðþrýst-
ingsmælingu á öllum sjúklingum sínum, nema Valtýr Albertsson, Bjarni
Bjarnason á Akureyri, nú fyrir skemstu, og eg. Ekki nærri allir læknar
landsins hafa átt blóðþrýstingsmæli, og hefi eg því nninnlega og skriflega
og i Læknablaðinu mælst til þess við lækna, að þeir eignuðust þá, og