Læknablaðið - 15.10.1985, Síða 39

LÆKNABLAÐIÐ
269
Mynd 3 sýnir sömuleiðis z-gildi fyrir sam-
anburð á meðaltöflum á árlegri minnkun á
árangri í áreynslublástursgetuhlutfalli milli
efstu og neðstu fimmtunganna. Munurinn á
samanburðinum á milli fyrsta og fimmta,
fyrsta og fjórða og fyrsta og öðrum fimm-
tungnum er tölfræðilega marktækur á 5°/o
stigi.
í töflu VI er sýnd samsvörunin (correlation
matrix) milli mengunarstuðla, reykinga
mældra í pakkaárum, og árlegra breytinga á
árangri í öndunarmælingunum. Fram kemur
að mengunarstuðlarnir hafa samsvörunar-
stuðulinn r = 0,212 við árlega breytingu á
árangri í áreynslublástursgetuhlutfalli, sem er
tölfræðilega marktæk á 5°7o stigi. Reykingar í
pakkaárum hafa ekki tölfræðilega marktæka
samsvörun við breytingar á árangri í öndunar-
mælingunum. Athyglisvert er einnig, að ekki
er samsvörun milli reykinga og mengunar-
stuðla.
UMRÆÐA
Þessi rannsókn á starfsmönnum, sem unnið
hafa við kísilgúrframleiðslu og gerð er með
tilliti til öndunarfæra, bendir til þess, að
tengsl séu milli einkenna og hrörnandi starf-
semi lungnanna annars vegar og rykmengun-
arinnar, sem þeir hafa orðið fyrir hins vegar.
Einkenni um langvinnt berkjukvef eru
tíðust hjá þeim, sem hafa orðið fyrir mestri
mengun. Mengun af þeirri gerð, sem hér um
ræðir, virðist því geta valdið langvinnu
berkjukvefi á svipaðan hátt og rykmeng-
un í kolanámum (11, 12), í gullnámum (13),
hjá stálbræðslumönnum (14) og hjá þeim,
sem vinna í hrábómullariðnaði (15). Ný ein-
kenni um langvinnt berkjukvef koma einungis
fram hjá þeim sem reykja. Þetta bendir til
þess, að hér sé um samverkun reykinga og ryk-
mengunar að ræða. Miklu stærri hóp þeirra,
sem ekki reykja, þyrfti til að athuga tengsl
rykmengunarinnar og langvinns berkju-
kvefs án hugsanlegra áhrifa reykinga. Verk-
smiðjan hefur það fáa starfsmenn, að ólík-
Iegt er, að nokkurn tíma fáist úr því skor-
ið, hver hlutdeild rykmengunarinnar einnar
sér er í að framkalla langvinnt berkjukvef.
Ekki kom fram, að minnkun á árangri á
áreynslulungnarýmd hefði tengsl við þá ryk-
mengun, sem menn höfðu orðið fyrir. Öðru
gegndi um áreynslublástursgetu og áreynslu-
Table VI. Matrix of correlation: a) quintiles of cumu-
lated dust exposure, b) pack-years, c) annual changes in
FVC, d) annual changes in FEV, „ and e) annual changes
in FEV% in a subsample (n = 88; p<0.05 for values of
r> 0,207)
a b c d c
a............... -
b.......... -0.036
c.......... -0.069 -0.137
d.......... -0.004 -0.113 0.846
e........... 0.212 0.086 0.057 0.380
blástursgetuhlutfall. Árleg minnkun á
blástursgetu og blástursgetuhlutfalli var
meiri, þeim mun meiri mengun sem menn
höfðuorðið fyrirí fimmtungunum. í athugun-
inni á samsvöruninni kemur fram samband
milli rykmengunar og minnkunar á blásturs-
getuhlutfalli. í erlendum þversniðs-
rannsóknum á hópum, sem orðið hafa fyrir
rykmengun, virðist mest draga úr blásturs-
getuhlutfalli (19).
Heilbrigðisyfirvöld hafa áður lýst því yfir,
að hætta sé á kísilveiki hjá starfsmönnum
(20), en ekkert slíkt tilfelli hefur greinst, enn
sem komið er. Hins vegar hefur fundist
óvenjulegur fjöldi einstaklinga með sarklíki
meðal starfsmanna (21). Mjög hefurdregið úr
rykmengun í verksmiðjunni, samkvæmt síð-
ustu mengunarmælingum sem gerðar hafa
verið, miðað við fyrri mælingar (22, 23, 24).
Jafnframt hefur að sjálfsögðu dregið úr
hættunni á að upp komi kísilveiki. Hvort þau
einkenni frá öndunarfærum og sú hrörnun á
blástursgetuhlutfalli, sem fram koma við
þessa rannsókn, hafa afgerandi áhrif á al-
mennt heilsufar síðar meir eða langlífi þeirra
sem orðið hafa fyrir mestri mengun verður
ekkert sagt um á þessu stigi. Rétt er einnig að
minna á, að ekki hefur enn greinst kísilveiki
hjá starfsmönnum og ekki hafa fundist
einkenni eða merki byrjandi kísilveiki eða
grunsemdir um slíkt. En kísilveiki er yfirleitt
hægfara sjúkdómur, sem oft er hægt að sjá
þróast smám saman um árabil. Einnig ber að
hafa í huga að enginn núverandi starfsmaður
er klíniskt talinn vera haldinn lungnasjúk-
dómi, sem geri það frá heilsufarssjónarmiði
óráðlegt fyrir þann hinn sama að stunda vinnu
við verksmiðjuna.
Sérstakar þakkir eru færðar starfsmönnum og stjórnendum
Kísiliðjunnar h/f fyrir ánægjulegt samstarf. Þá er Ragnheiði Lilju
Georgsdóttur og Nönnu Helgu Sigurðardóttur þakkað fyrir
vélritun handrits.