Læknablaðið - 15.02.1989, Blaðsíða 10

54
LÆKNABLAÐIÐ
Table IV Spearman rank correlation coefficient
between calender years and mortality per l(f from
ischemic heart disease and Student’s t value in different
age groups among men through 1976 to 1985.
Spearman rank
correlation Student’s t
Age groups coefficient value
40-44......................... 0.09 0.256
45-49........................ -0.44 -1.388
50-54........................ -0.15 -0.429
55-59......................... 0.15 0.429
60-64........................ -0.20 -0.577
65-69......................... 0.04 0.113
70-74........................ -0.22 -0.639
75-79......................... 0.35 1.053
40-79......................... 0.16 0.458
UMRÆÐA
Dánartölur karla úr kransæðasjúkdómum í
umræddum aldurshópum á tímabilinu 1951 til
1985 fara hækkandi í öllum aldurshópum.
Þegar athugaðar eru allir aldurshópar saman á
tímabilinu 1966 til 1985 fara dánartölurnar í heild
hækkandi, en niðurstöðurnar eru ekki
tölfræðilega marktækar.
Á tímabilinu 1976 til 1985 lækka dánartölurnar i
fjórum aldurshópum af átta. Tölfræðileg
athugun sýnir að í heild hækka dánartölurnar á
þessu tímabili en sú hækkun nær ekki að verða
tölfræðilega marktæk.
Hér á landi hefur því aukning orðið á manndauða
vegna kransæðasjúkdóma meðal íslenskra karla
og sú aukning helst enn þó að svo virðist að
dregið hafi úr henni á seinni árum.
Hugsanlegar skekkjur geta komið inn í
niðurstöðurnar vegna breyttra greiningaaðferða
en þó sérstaklega vegna breytinga á Hinni
alþjóðlegu sjúkdóma- og dánarmeinaskrár. Ekki
er hægt að sjá að ferill dánartalna breytist við það
að nýjar útgáfur af dánarmeinaskránni eru teknar
í notkun, þegar litið er á alla aldurshópa saman
(mynd 4), eins og sést hefur á samsvarandi
ferlum frá Bandaríkjunum (21) og Japan (10).
Ljóst er að klíniskri greiningu
kransæðasjúkdóma hefur fleygt fram á seinni
árum en ekki hefur verið gerð athugun á því hér á
landi hvort það skýri aukninguna á
dánartölunum. Móti slíku mælir að hlutfall
krufninga hefur ekki aukist á seinni árum.
Þessi rannsókn beindist einungis að athugun á
dánartölum úr kransæðasjúkdómum hjá körlum
en ekki var reynt að skýra hvaða þættir liggja
hugsanlega að baki þessari algengustu dánarorsök
hér á landi. Það er heldur ekki viðfangsefni
rannsóknarinnar að skýra af hverju ekki hefur
dregið úr dauða úr kransæðasjúkdómum karla hér
á landi eins og víða annars staðar. Á þessu stigi er
aðeins hægt að koma með tilgátur þar að lútandi.
Gillum og samstarfsmenn ræddu 1982 (22)
nokkrar leiðir til þess að skýra lækkun á
dánartölum úr kransæðasjúkdómum og var þar
miðað við bandarískar aðstæður. Hugsanlegt er
að hafa þessar leiðir til hliðsjónar við athuganir á
umræddri aukningu á dánartölum hér á landi.
Bent var á sex meginaðferðir við leit að
skýringum á breytingum á dánartölum af völdum
kransæðasjúkdóma. í fyrsta lagi vandaðar
rannsóknir og góð úrvinnsla
dánarmeinaupplýsinga. í öðru lagi rannsóknir á
nýgengi og algengi kransæðasjúkdóma. í þriðja
lagi rannsóknir á breytingum á læknismeðferð við
kransæðasjúkdóma. I fjórða lagi rannsóknir á
áhættuþáttum og breytingum á áhættuþáttum
kransæðasjúkdóma. í fimmta lagi félags- og
vistfræðilegar rannsóknir. í sjötta lagi íhlutandi
rannsóknir þar sem reynt er að draga úr
áhættuþáttum í heilum byggðarlögum og athuga
áhrif þess á dánartölur úr kransæðasjúkdómum.
Hér skal tekið fram að lægri dánartölur úr
kransæðasjúkdómum meðal karla hér á landi
miðað við það sem gerist í Bandaríkjunum (3) og
Finnlandi (7) liggur hugsanlega að hluta til í því
að hér á landi rikja aðrar félags- og vistfræðilegar
aðstæður, vægi áhættuþátta er annað og að
heilbrigðisþjónusta er hér frábrugðin því sem
gerist í þessum löndum.
Dánartölur af völdum kransæðasjúkdóma hafa
áður verið athugaðar hér á landi af Bjarna
Þjóðleifssyni (23). Einnig hann komst að þeirri
niðurstöðu að aukning hafi orðið á manndauða
hjá körlum á tímabilinu 1951-76. í
Heilbrigðismálum hefur einnig verið skrifað um
dánartíðni úr kransæðasjúkdómum (24, 25), en
ekki er þar gerð grein fyrir þeim aðferðum, sem
notaðar eru.
SUMMARY
The mortality rates from ischemic heart disease among
Icelandic men are described through 1951 to 1985.
Information from death certificates according to
five-years age groups (40-79) and calendar years were
obtained from the Statistical Bureau of Iceland. Rates
per 105 were calculated and plotted. Nonparametric tests
were used to correlate death rates and calendar years.
There was an increase in mortality from ischemic heart
disease during the whole study period as during shorter
periods through 1966 to 1985 and 1976 to 1985.