Kjarninn - 13.03.2014, Blaðsíða 78

02/04 vÍSinDi
Í fyrsta sinn höfum við tæknina til að svara henni. Nýlegar
uppgötvanir stjörnufræðinga benda til að svarið sé næstum
örugglega: Já!
Fjórum öldum eftir að Bruno var tekinn af lífi fékk hann
uppreisn æru. Árið 1995 fannst fyrsta reikistjarnan utan
okkar sólkerfis á braut um stjörnu sem svipaði til sólarinnar
okkar. Þetta var ein merkasta uppgötvun vísindasögunnar,
þótt reikistjarnan hefði vart getað verið ólíkari jörðinni.
Reikistjarnan var úr gasi, svipuð Júpíter, en 150 sinnum
þyngri en jörðin. Og það sem meira var,
hún snerist um móðurstjörnuna sína
á rétt rúmum fjórum dögum í aðeins 8
milljón km fjarlægð frá glóandi yfirborði
hennar!
Næstu tvo áratugi fundust sífellt fleiri
fjarreikistjörnur, flestar gasrisar eins og
Júpíter. Þar sem allar fjarreikistjörnur
hverfa í birtuna frá móðurstjörnunum
hafa aðeins örfáar reikistjörnur verið
ljósmyndaðar. Tilvist langflestra hefur verið staðfest með
óbeinum hætti, þ.e. áhrif þeirra á birtu eða færslu móður-
stjörnunnar hafa verið mæld. Þannig höfum við fundið meira
en 1.700 fjarreikistjörnur, þar af yfir hundrað á stærð við
jörðina og um tíu sem gætu verið lífvænlegar.
kepler-geimsjónaukinn
Árið 2009 skaut NASA Kepler-geimsjónaukanum á loft. Í
rúm fjögur ár starði hann á yfir 150.000 stjörnur í Vetrar-
brautinni okkar í leit að fjarreikistjörnum. Það gerði hann
með því að fylgjast með hárfínum birtubreytingum sem verða
á stjörnunum þegar reikistjörnur ganga fyrir stjörnurnar,
eins og þegar Venus gekk fyrir sólina okkar árið 2012. Kepler
er fyrsti geimsjónauki NASA sem er fær um að finna reiki-
stjörnur á stærð við jörðina í kringum stjörnur sem líkjast
sólinni. Og árangurinn hefur svo sannarlega verið góður.
Í lok febrúar síðastliðins tilkynntu vísindamenn sem starfa
við geimsjónaukann að í gögnum Keplers hefðu fundist 715 nýjar
„En gæti líf þrifist á einhverjum
þessara reikistjarna? Svarið
er næstum örugglega já! Í
dag höfum við fundið um
það bil tíu lífvænlegar reiki-
stjörnur í öðrum sólkerfum! “