Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Page 25

leiðslu frá árinu áður og um 4,3% af landsframleiðslu frá árinu þar áður eins og lesa
má úr töflu 6.1. Kröfu- og hlutafjáraukningin varð um 500 milljónir króna eða 0,1%
af landsframleiðslu. Hér er um nettóstærðir að ræða þannig að umsvif hins opinbera á
lánamarkaðnum eni talsverð.
Tafla 6.1 Lánastarfsemi hins opinbera 1995-1997.________________________________________________________
í milljónum króna Hlutfall af tekjum Hlutfall af VLF
1995 1996 1997 1995 1996 1997 1995 1996 1997
Tekj uafgangur/hal 1 i -13.396 -7.729 -107 -8,23 -4,34 -0,06 -2,97 -1,59 -0,02
Kröíu- oghlutafjárútgjöld 6.525 2.976 483 4,01 1,67 0,25 1,45 0,61 0,09
Hrein lánsfjárþörf 19.922 10.705 590 12,24 6,01 0,30 4,41 2,20 0,11
Á mynd 6.115 kemur fram að heildarskuldir hins opinbera hafa vaxið hröðum
skrefum síðusta áratuginn, þó má greina að síðustu tvö árin hafa þær minnkað
verulega eða um 6 prósentustig af landsframleiðslu. I árslok 1997 námu þær rúmlega
279 milljörðum króna eða 52,7% af landsframleiðslu og eru þá hvorki lífeyrisskuld-
bindingar ríkissjóðs né sveitarfélaga taldar með, en lífeyrisskuldbindingar A-hluta
ríkissjóðs voru um 95 milljarðar króna í árslok 1997. Af skuldum hins opinbera er rétt
um helmingur hjá erlendum aðilum. Þá kemur fram á myndinni að útistandandi kröfur
hins opinbera hafa staðið í stað eða minnkað á liðnum árum. I árslok 1997 voru þær
um 16% af landsframleiðslu. Hreinar skuldir hins opinbera hafa því margfaldast
síðustu árin með undantekningu síðustu tveggja ára, en árið 1982 voru þær litlar sem
engar ef tekið er tilliti til útistandandi skattakrafna. í árslok 1997 mældust hreinar
skuldir 37,1% af landsframleiðslu.
%
Mynd 6.1 Kröfur og skuldir hins opinbera 1980-1997,
stöðutölur sem hlutfall af landsframleiðslu.
%
60
50
40
30
20
10
0
í töflu 7.2 í töfluviðauka má lesa að 91% af kröfum ríkissjóðs eru á opinbera aðila,
5,6% eru óinnheimtar skattakröfur og 3,4% lánveitingar til einkaaðila. Þegar
lánveitingar eru greindar eftir viðfangsefnum kemur í ljós að hlutfallslega mest er
lánað til fræðslu-, húsnæðis- og orkumála.
En opinber lánastarfsemi takmarkast ekki aðeins við hið opinbera, þ.e. ríkissjóð og
sveitarfélög, því ýmis fyrirtæki og sjóðir þess eru þátttakendur í umfangsmikilli lána-
starfsemi. Þá eru nokkrir atvinnuvegasjóðir eða Qárfestingarlánasjóðir á ábyrgð eða í
eigu hins opinbera, en skuldir og kröfur þeirra nema tugum milljarða króna. Að
15 Sjá einnig töflu 7.1 í töfluviðauka.
23