Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Síða 26

síðustu má nefna að Landsbanki íslands, Fjárfestingabanki atvinnulífsins og Búnaðar-
banki Islands eru að hluta í eigu ríkisins.
Hrein lánsíjárþörf opinberra aðila í heild, þ.e. hins opinbera og fyrirtækja og sjóða
þess, hefur verið mun meiri en lánsíjárþörf hins opinbera í merkingunni hér og sam-
kvæmt skilgreiningu þjóðhagsreikninga. Á þessu varð þó verulegt frávik á árunum
1994 og 1995, sem stafar meðal annars af miklum afborgunum opinberra íjárfesting-
arlánasjóða umfram lántökur. Áætlað er að lánsíjárþörf opinberra aðila hafi verið um
17/2 milljarður króna 1997 eða sem svarar til 3,3% af landsframleiðslu, eins og sjá má
í eftirfarandi töflu.
Tafla 6.2 Lánsfjárþörf opinberra aðila 1990-1997.
/ milljörðum króna. 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Hrein lánsfjárþörf, alls 27,0 40,2 29,4 23,2 15,0 13,9 23,5 17,6
- Ríkissjóður A-hluti 7,9 14,7 12,8 12,1 14,7 9,6 12,8 0,4
- Húsnæðiskerflð 14,2 22,2 15,9 13,0 8,4 11,8 9,4 11,2
- Aðrir opinberir aðilar 4,9 3,3 0,7 -1,9 -8,1 -7,5 1,3 6,0
Hlutfall af VLF 7,4 10,1 7,4 5,6 3,5 3,1 4,8 3,3
Tafla 6.3 sýnir fjölda lántakenda sem njóta ríkisábyrgðar á lánum sínum. Einnig
sýnir hún heildarljárhæð þessara lána og hlutfall þeirra af vergri landsframleiðslu. Þar
sést að heildarfjárhæð lána hefur aukist á síðustu árum eftir tölverðan samdrátt seinni
hluta níunda áratugarins og reyndist hún ríflega 154 milljarðar króna á árinu 1997 eða
sem nemur 29,1% af landsframleiðslu. Á árinu 1996 eru lántakendur sem njóta
rikisábyrgðar 41 sem er veruleg fækkun frá fyrri árum, en gert var upp við fjölda
einstaklinga i atvinnurekstri16.
Tafla 6.3 Lántökur með ríkisábyrgð 1988-1997.
1988 1990 1992 1994 1996 1997
í milljörðum króna 21,9 39,1 70,5 98,5 126,4 154,3
Hlutfall af VLF 8,5 10,7 17,7 22,7 26,0 29,1
Fjöldi lántakenda 94 187 201 199 41 -
7. Alþjóðasamanburður
í þessum hluta verður stuttlega fjallað um afkoma og umsvif hins opinbera á íslandi
og í öðrum OECD-ríkjum. Tekjuafkoma segir til um hversu vel tekjur hins opinbera
nægja fyrir rekstrar- og fjárfestmgarútgjöldum þess. Sé um tekjuhalla að ræða þarf
hið opinbera fjármagn (nettó) frá öðrum aðilum hagkerfisins.
Á mynd 7.117 má sjá að tekjuafkoma OECD-ríkja versnaði verulega fyrri hluta
þessa áratugar, en viðsnúningur varð þó á árinu 1994 er tekjuhallinn mældist 3,6% af
landsframleiðslu. Árinu áður hafði hann náð hámarki er hann var 4,3% af lands-
framleiðslu. Á árinu 1997 er áætlað að tekjuhallinn hafi numið 1,3% af landsfram-
leiðslu. í Evrópusambandslöndum mældist tekjuhallinn mestur árið 1993 er hann varð
6,4% að meðaltali. Á árinu 1997 var hann komin niður í 2,4% af landsframleiðslu.
Hér á landi var tekjuhallinn enginn árið 1997 sem er tölvert betri niðurstaða en meðal-
tal OECD-ríkja. Athyglisverð er þróun tekjuafkomunnar á Norðurlöndum, en hún var
16 Meðal annars bændur í loðdýrarækt.
17 Sjá einnig töflu 8.1 í töfluviðauka.
24