Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Síða 44

Helstu niðurstöður þessa samanburðar eru þær að íslendingar verja verulega minni
ijárhæðum til almannatrygginga og velferðarmála en flest samanburðarlöndin. Að
hluta á þessi munur sér eðlilegar skýringar, s.s. vegna minna atvinnuleysis og
hagstæðari aldursdreifingar hér á landi. í öðrum tilfellum er einfaldlega um minni
félagslega aðstoð og þjónustu að ræða en í samanburðarlöndunum.
8.3.1 Samanburður á milli norrœnna landa.
Samanburði milli landa verður að jafnaði að taka með vissum fyrirvörum þar sem
samanburðarefnið er oft ekki nákvæmlega eins skilgreint. Forsendur, skilyrði og
áherslur í löndunum eru mismunandi sem getur haft veruleg áhrif á samanburðar-
efnið. Mikil vinna er því oft lögð í að draga fram séreinkenni og frávik einstakra
landa til að auðvelda samanburð. í NOSOSCO-skýrslunni um félags- og heilbrigðis-
mál á Norðurlöndum er einmitt að fmna itarlegt efni á þessu sviði. í eftirfarandi
umfjöllun er að mestu stuðst við þá skýrslu.
I töflu 8.16 er að finna yfírlit um útgjöld Norðurlanda51 til velferðarmála sem
hlutfall af landsframleiðslu á árinu 1996. Útgjöldin eru flokkuð í fímm undirflokka til
samræmis við hugmyndir NOSOSCO-nefndarinnar.
Tafla 8.16 Útgjöld til velferðarmála á Norðurlöndum 1996.
Danmörk Hlutfall af VLF Finnland ísland Noregur Svíþjóð
A. Veikindagreiðslur 1,16 1,26 1,29 2,46 1,33
B. Atvinnumál og atvinnuleysisbætur 4,41 4,35 0,66 1,45 3,54
C. Aldraðir, öryrkjar o.fl. 15,87 15,19 7,66 12,50 17,54
- þ.a. tekjutilfærslur 12,60 13,39 5,68 9,09 13,69
- þ.a. þjónusta 3,27 1,80 1,97 3,40 3,85
D. Fjölskyldur og böm 3,98 3,91 2,35 3,53 3,78
E. Önnur velferðarútgjöld 2,07 1,13 0,63 0,95 2,17
Útgjöld til velferðarmála 27,50 25,85 12,58 20,88 28,36
í töflunni sést að á íslandi er varið til velferðarmála Qárhæð sem svarar til ríflega
12'á% af landsframleiðslu. í Svíþjóð er samsvarandi Qárhæð tæplega 28,4%. Annars
staðar á Norðurlöndum liggur Qárhæðin á bilinu 20,9 til 27,5% af landsframleiðslu.
Hér er um umtalsverðan mun að ræða milli landanna sem verður að skoða lið fyrir lið
ef samanburðurinn á að vera raunhæfur. Fram kemur til dæmis að mikill munur er á
útgjöldum vegna aldraðra og öryrkja milli landanna. A Islandi fara um 7,7% af
landsframleiðslu í þennan málaflokk samanborið við rúmlega 17'á% af landsfram-
leiðslu í Svíþjóð. Svipaða sögu er að segja um útgjöld vegna vinnumarkaðarins. Þau
eru um 0,7% af landsframleiðslu hér en 4,4% í Danmörku.
í eftirfarandi umfjöllun verða einstakir útgjaldaflokkar [A til E] skoðaðir sérstaklega
og dregin fram atriði sem varpað geta ljósi á mikinn útgjaldamun milli landanna.
8.3.1.1 Veikindagreiðslur
Á Norðurlöndum eru veikindagreiðslur á bilinu 1,2 til 2,5% af vergri landsfram-
leiðslu. Mestar eru þær í Noregi eða um 2/2% af landsframleiðslu en minnstar i
aö bera saman heildarútgjöld til velferðarmála, þ.e. bæöi opinber útgjöld og einkaútgjöld. Hjá OECD er
einungis um opinber útgjöld að ræða í samanburðinum.
42