Alþýðuhelgin - 30.04.1949, Qupperneq 8

r
128 ALÞÝÐUHELGIN
DEILT UM FÖÐURNAFN.
Eftiríarandi smágreinar birtust í
blaðinu „Norðri“ á Akureyri árin
1857 og 1858. Þær eru samstæðar og
þurfa naumast skýringa við.
I.
(Norðri, 5. febr. 1857.)
Það gerist hér með heyrum kunn-
ugt, að Sigurður Halldóruson hefur
upp alizt hjá 'tnér síðan hann fædd-
ist, nú nærhæfis 7 ár. Fyrir fað-
erni hans sór sá, sem móðir hans
lýsti föður, fyrir aukarétti á Djúpa-
vogi. Af því slíkt má ætíð krenkja
huga og tilfinningar ærlegra manna,
bæði yfir höfuð að tala og líka í við-
búð og viðskiptum við aðra menn, að
hljóta að brúka móðurnafn í stað
föðurnafns, þá leyfi ég mér hér með
að lýsa því yfir, að ég hef valið hon-
um nafnið Jón fyrir föðurnafn, eftir
að auglýsing um það er skeð, svo
liann í allri umgengni og viðskiptum
á sínum tíma nefni sig' Sigurð Jóns-
son. Þó þctta kunni að þykja kátlegt
með fyrsta, þá rennur það burt með
tímanum í ósýnilega fjarlægð.
Búlandsnesi í desembermánuði 1856.
Björn Gíslason.
II.
(Norðri, 20. apríl 1857.)
Ég get ekki látið hjá líða aö svara
fáum orðum auglýsingunni í 5. ári
Norðra, bls. 24, um Sigurð ITalldóru-
son, fóslurson hr. hreppstjóra B.
Uíslasonar á Búlandsnesi; þó hann
Jiafi án cfa gerl vcl, að uppala dreng
þenna, cf hann liefur gert það fyrir
ckki ncitt, þá ætja cg, aö það sé bæði
ólöglega og ranglcga gert, að taka
lionum Jóns írafnið til föðurnafns,
þar eð það vantar, sem átti að fylgja
með, ncfnilega: þinglýsla heimild írá
einhverjum Jóni, til að láta kenna
drenginn við nafn sitt; þcss vcgna
verö ég að álíta, sem þetla sé fremur
gert til að gera mig, scm íj^rir drehg-
inn sór, að meinsærismanni, lieldur
en af rækt éöa clsku til drengsins. Ef
terra hreppstjórinn af rækt við pilt.
inn vildi útvega honum föðurnafn,
því tók hann þá ekki sitt eigið nafn,
sem hann átti með, og kórónaði með
því góðverk sitt, að taka drenginn í
sonar stað, ef honum á annað borð
var svo annt um hann, eða þá, ef
honum þótti þetta of mikið, útvegaði
honum það nafn, sem hann hafði ein-
hverja heimild fyrir? Ég fæ ekki séð,
að drengnum sé meiri sómi að því, að
bera heimildarlaust eða stolið föður-
nafn, heldur en að vera föðurnafns-
laus, því áður var hann eins og nokk-
urs konar ómerkingur, en nú hefur
herra hreppstjórinn sett á haim heim-
ildarlaust eða stoliö einkenni, og get
ég því ekki látið hjá líða að lýsa því
yfir, að meðan herra hreppstjórinn
hefur ekki auglýst neina löglega
heimild fyrir þessu föðurnafni, þá
banna ég bæði hreppstjóranum, pilt-
inum sjálfum og hvcrjum öðrum að
nefna hann eða skrifa með þcssu föð-
urnafni framvegis.
Ósi, í marzm. 1857.
J. Þorvarðarson.
III.
(Norðri, 30. nóv. 1858.)
Eftir að ég hafði í fimmta ári
Norðra, bl. 24, lýst því yfir, að ég
hefði kosið fóstra mínum, Sigurði,
Jónsnafnið fyrir föðurnafn, cr ég
valdi sem hið almennasta hér á landi,
og scm mér var líka nákomið, því
svo liét líka Jón Oddsson, móðurfaðir
minrí, furðaði mig stórlcga, að Jón
bóndi Þorvarðarson á Ósi, cinn allra
Jóna, skyldi rísa upp á afturfótuniun
til að banna fóslursyni mínum þctta
nafn, því þó hann haíi færzt undan
faðcrni þessa pilts nxcð ciði, gefur
það honum í rnínuxn augum ékkert
einkaleyfi til Jónsnafnsins, og engan
rétt til að banna nema sitt eina Jóns-
nafn, og það hcf ég hvergi sagzt gefa
lionum fóstra mínum. Hann mátti þó
vita, að þcgar hann fyrir mönnum og
sinni eigin samvizku hafði með ciði
neilaö þcssu faðerni, náði ekkert
naín, sem drengnum var gcfið, lcng-
ur til hans, svo að lians eigin sakleys-
is mcðvitund átti að vera honum þar
nóg hlíf og skjöldur. Mig rak þvi í
rogastanz, þegar ég sá það á svari
hans, að honum nægði ekki að gera
fósturson minn föðurlausan, með því
að sverja fyrir hann, heldur einnig'
að banrta honum það nafn, sem hver
sjötti maður á íslandi ncfnist, því
það finnst mér „ólöglega og ranglega
gert“. Ég ætla því að biða enn, eins
og ég hef beðið næstum ár, og vita
hvort enginn allra hinna Jónanna
andæfir þessari nafnkenningu minni,
því honum átti að vera það óskyldast.
En fóstri minn getur svarað Jóni
Þorvarðarsyni, sem þannig gerist
slettireka sjálfum sér til ósæmdar,
með sömu orðum og Skarphéðinn
svaraði Hafri: „Hirð eigi þat, þú
mylki þinn, hvcrr ek em!“
Búlandsnesi í september 1858.
B. Gíslason.
* * *
Kveðið í þungri legu
Umlalsmálin eru livurt
úr mér sálin dæmist
og hverjir Pálinn bera burt,
þá banaskálin tæmist.
(Séra Páll skáldi).
'l- *
ÚTBREIDD BLÖD.
Um áramótin síðustu var brazkuxn
blöðum úthlutaður stórum r'íflegri
pappírsskammtur cn þau hafa haft á
undanförnum áruni. Hafa blöðin því
stækkað og upplögin vaxið stóidcga.
„Daily Mirror“ skýrði frá því ná
í febrúarmónuði, að upplag þess væri
komið yfir íjórar milljónir eintaka-
Hefur blaðið að undanförnu unnið’
mjög á „Daily Exprcss“, blað Beav-
crbrook’s lávarðar, sem fram til
þcssa héfttr verið útbrciddasta dag-
blað í heimi. „Dail.v Mirror“ cr
fyrsta dagblaðið, sem liefur tilkynnt,
að þaö kæmi út í mcira cn fjóruin
milljónum eintaka. Síðast cr „Daily
Express'* gat um útbrciðslu sína, vai'
það prentað í 3,9 milljónum eintaka,
en cr nú scnnilega einnig kornið :l
fimmtu mjíljónina.
Stæi-slu vikublöð í Br,etlandi hafa
þó cnn mciri útbi'ciðslu en þelta-
Sunnudagsblaðið „Nervs oí U*c
Worltl" kemur út í yfir ólta millján
eintökum, cntia mun það vera út-
brciddasla blað í heimi.
Rltstjóri: Stci'án Pjelursson.