Alþýðuhelgin - 15.07.1950, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUHELGIN
205
í Björgvin og Stafangri, . stefnir
mönnum hér á þjóðfundi, gerir mál-
ið að íslenzku máli og norsku; nú er
það aðeins dansk-íslenzkt.
í náinni framtíð kemur ritsíminn
frá Ameríku yfir ísland, Noreg og
Rússland. Þá verður lítill vandi að
koma honum í sjávarþorpin á ís-
landi. Eimskipagöngur koma ekki af
sjálfu sér, nema þá fáeinar tilraun-
ir. Hér verður ríkið vissulega að hafa
forgönguna, og það er víst, að
norska ríkið hefst ekki handa eins
og nú háttar, fyrr en norskt fjármagn
neyðir það til þess. Að undangenR’
inni atkvæðagreiðslu væri það þó
annað mál. Þá geta gerzt furðuverk . .
. . . Blað mitt er jafnan reiðubúið
til að styrkja málstað yðar. Ég myndi
ekki hika við af fylla hvert blaðið á
fætur öðru með greinum um íslenzk
efni. Og sízt af öllu hræðist ég það,
þó að Danir íormæli blaði mínu“.
Þótt Jón Sigurðsson væri ekki
fylgjandi öllum tillögum Björnsons,
kunni hann vel að meta og hagnýta
þann stuðning, sem skáldið veitti
hinum íslenzka málstað. Kemur það
ijóslega fram í bréfum, er hann rit-
aði vinum sínum á íslandi um þess-
ar mundir. Skal í því sambandi að-
eins vitnað í bréf til Halldórs Kr.
Friðrikssonar, frá 30. apríl 1870. þar
farast Jóni orð á þessa leið:
,.Um mál okkar er það helzt að
segja, að nú erum við búnir að
kveikja í Norðmönnum, og það vona
ég slokkni ekki aftur svo fljótt. Þeir
eru nú að studera þessi ,,Aktstykker“,
sem dómsmálastjórnin var svo góð að
láta prenta, og finna þar nóga nær-
ing sálum sínum. Þeir eru alveg með
okkur, sem von er af mönnum, sem
standa fyrir utan og geta vegið mál-
stað hvorutveggju. Björnstjerne
Björnson, kunningi Finsens, er for-
sprakki fyrir þessari atreið Norð-
Nokkrir þeirra manna,
er við sögu koma: —
Talið frá vinstri: —
Skáldin Björnstjerne
Björnson og Jónas Lie,
Hilmar Finsen lands-
höfðingi og danski
stjórnmálamaðurinn
Orla Lehmann.
manna að miklu leyti, og vill um leið
accordera við Dani um hólmann, þar
eð þeir kunni ekki að fara með hann.
Dönum finnst reyndar ekki til
þessa, en hvað skai segja? Þeir láta
eins og þeir ætli að humma þetta
fram af sér og hunzkast við, en það
dugir ekki, því alltaf verður þyngra
og þyngra élið, sem dynur á þcim.“
Ekki lét Björnson sitja við orðin
tóm um að rita í blað sitt greinar um
sjálfstæðismál íslands. Komu þær
allmargar, og er ckki rúm til að
rekja það ýtarlega hér. Læt ég nægja
að birta eina þessara rítgerða, dálítið
stytta í þýðingunni. Hún birtist í
„Norsk Folkeblad" 30. október 1871,
og er á þessa leið:
,.í meira en þrjátíu ár hefur danska
þjóðin nú notið /rclsis síns og ráðið
lögum og framkvæmdum í eigin
landi, en ísland er ófrjálst enn í dag.
Þetta er skömm fyrir dönsku stjórn-
ina og ríkisþingið og þar með fyrir
þjóðina alla. Þessi vanvirða verður
engan veginn hulin með hrópyrðum
um þráa og óbilgirni íslendinga.
Vér tókum afstöðu með Dönum
í Slésvíkurmálinu, eins og rétt var
og sjálfsagt, en hversu eðlilegt er þá
ekki, að vér látum þjóðfrelsi íslend-
inga til vor taka, þegar Danir hafa
ekki vit á að gera skyldu sína. Carl
Ploug, ritstjóri „Föðurlandsins“,
hefur eigi látið hjá líða að brýna
oss, norræna menn, til ötullar fram-
göngu í Slésvíkurmálinu, en sá hinn
sami ristjóri hefur skotizt undan á-
byrgð sinni gagnvart íslandi, sem
eigi er síður norrænt land en Slés-
vík, og þiáist undir langvarandi rang-
sleitni. Þegar hið nýja frumvarp
dönsku stjórnarinnar var lagt fyrir
þ:ng íslendinga, lét Ploug sér þau
dæmalausu orð urn munn fara, að
það skipti engu máli, hvað nokkrar
hræður á íslandi vildu vera láta. Það
var meiri hluti þjóðþings íslendinga,
sem hann átti við með þessum orð-
um.
Nú þegar alþingi íslendinga hefur
hafnað síðasta stjórnlagafrumvarpi
Dana, og sýnt er, að danska stjórn-
in vill ekki neitt frekar í því máli
gera, tökum vér aftur til óspilltra
málanna, að fylgja fram rétti íslands.
' Vér höfum aldrei, — þótt „Föður-
Iandið“ danska berji það blákait fram
í einstaklega rætnislegum greinum
—, barizt fyrir yfirráðarétti Noregs
yfir íslandi. Einn af samstarfsmönn-
um blaðs vors hreyfði því að vísu
lauslega, en vér höfum aldrei sagt
annað en það, að hafi Danir eigi
manndáð til að koma sæmilegri skip-
an á sjálfstæðismál íslands, væri
betra og cðlilegra fyrir íslendinga að
laka unp aftur hið forna samband við
Noreg. i
Iívað er í vegi fyrir því, að ísland
fái sérstakan ráðgjafa, sem beri á-
byrgð gagnvart alþingi? ísland er
sérstakt land, fjarri öðrum löndum,
langt í burtu frá Danakonungi. IIví
cr íslendingum ekki leyft að fá sér
ráðgjafa sjálfum, já, kóng ef þeir
vilja; lofi menn þeim að kalla hann
keisara, patríark eða páfa! Hvað
varðar Dani um það. hvaða gegn hafa
þeir af að skipta sér af slíku?
Siðasta stöðulagafrumvarp Kiegers
ráðherra er pólitískur harðfirskur af
verstu tegund, sennilega kominn í
beinan karllegg af harðfiski þeim,
sem Hermann sálugi von Brcmen-
íeld talar um, og því danskur þorsk-
ur í húð og hár. (Hér má skjóta því
inn, svo sem á milli sviga. að Herman
von Bremenfeld er næsta skringileg
.persóna í gamanleik cftir Holberg).
Slíkt ómeti á því ekkert erindi til
íslands, og ættu hinir frjálslyndu
flokkar í Danmörku að neyða hinn
seinheppilega ráðherra til að flytja