Morgunblaðið - 16.04.2013, Blaðsíða 18

FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Mikið vatn hefur runnið til sjávar í ís-
lenskum stjórnmálum síðan meiri-
hluti þingmanna á Alþingi samþykkti
að leggja fram aðildarumsókn að
Evrópusambandinu um sumarið
2009. Samningaferlið hófst ári síðar
og hefur á þessu stigi ekki verið sam-
ið um meiri háttar undanþágur frá
stefnu sambandsins, líkt og rakið er
hér fyrir neðan.
Umsóknin reyndist ríkisstjórninni
erfið og átti hún ásamt Icesave-
deilunni og samstarfinu við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn stóran þátt í þeirri
óeiningu sem skapaðist innan Vinstri
grænna þegar ríkisstjórnin var að-
eins nokkurra vikna gömul.
Sá ágreiningur leiddi síðar til
brotthvarfs fjögurra þingmanna úr
VG og til stofnunar Alþýðufylking-
arinnar og Regnbogans, fullveld-
ishreyfingar Jóns Bjarnasonar og fé-
laga, í aðdraganda alþingiskosninga.
Boðuðu hraðferð í ESB
Forystumenn Samfylkingarinnar
boðuðu hraðferð inn í ESB en annað
kom á daginn. Átti viðræðum jafnvel
að ljúka innan 18 mánaða, líkt og rak-
ið er í grafinu á síðunni hér til hliðar.
Icesave-deilan varð ekki til að
hraða ferlinu en sem kunnugt er get-
ur eitt aðildarríki ESB komið í veg
fyrir aðild nýs ríkis að sambandinu.
Skýrir þetta hvers vegna Maxime
Verhagen, utanríkisráðherra Hol-
lands, tengdi Icesave og aðildar-
umsóknina saman í mars 2010. Það
varð svo til frekari tafar að makríl-
deilan vatt upp á sig og leiddi til hót-
ana af hálfu ESB í garð Íslendinga.
Kom Maria Damanaki, sjávar-
útvegsstjóri ESB, gagngert til Ís-
lands í fyrrasumar til að bera vopn á
klæðin. Er deilan enn óleyst.
Loks má rifja upp að margir þing-
menn Samfylkingarinnar höfðu horn
í síðu Jóns Bjarnasonar og sökuðu
hann um að tefja viðræðurnar sem
sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra, að því er hann staðfesti í sam-
tali við Morgunblaðið í gær.
Segist hann hafa verið undir þrýst-
ingi af hálfu stjórnarliða um að gefa
fyrirfram eftir í viðræðunum.
Skömmu eftir að Jón vék sæti sem
ráðherra í árslok 2011 gerði Ög-
mundur Jónasson innanríkisráðherra
kröfu um að viðræðunum yrði lokið
fyrir komandi alþingiskosningar.
Ögmundur endurtók þá kröfu á
flokksráðsfundi VG í janúar síðast-
liðnum og það var um það leyti sem
ríkisstjórnin tilkynnti að hægt hefði
verið á viðræðunum tímabundið. Ný-
ir kaflar yrðu ekki opnaðar fyrr en
eftir kosningar. Olli það gremju með-
al margra samfylkingarmanna.
Nokkurra milljarða króna IPA-
styrkir ESB vegna umsóknarinnar
höfðu þá vakið úlfúð hjá andstæð-
ingum aðildar, þ.m.t. í VG.
Ellefu köflum hefur verið lokið
En um hvað hefur verið samið?
Þegar þetta er ritað er viðræðum
lokið í 11 köflum af 33. Viðræður í 16
köflum eru hafnar og samnings-
afstaða Íslands liggur fyrir í 2 köfl-
um. Samningsafstaða Íslands liggur
ekki fyrir í fjórum köflum en þar
ræðir um frjálsa fjármagnsflutninga,
staðfesturétt og þjónustufrelsi og
loks sjávarútveg og landbúnaðar- og
dreifbýlisþróun, tvo mikilvægustu
kaflana í viðræðunum.
Blaðamaður sendi í síðustu viku
skriflega fyrirspurn til Stefáns
Hauks Jóhannessonar, aðalsamn-
ingamanns Íslands, um stöðu við-
ræðnanna og hvort einhverjar vís-
bendingar væru komnar fram um
undanþágur í sjávarútvegsmálum.
Var svar Stefáns Hauks svohljóð-
andi: „Ekki er rétt að ég úttali mig
um vísbendingar eða hvað fram hefur
komið í óformlegum samtölum enda
eru viðræður ekki hafnar um sjávar-
útvegsmálin.“
Spurður hversu margar undan-
þágur hafi verið veittar í þeim 11
köflum sem þegar væri lokið svaraði
Stefán Haukur svo (tekið skal fram
að hér var ekki spurt hvort undan-
þágurnar væru varanlegar):
„Af þeim 11 köflum sem lokið er
falla níu undir EES samninginn, þ.e.
2. kafli um frjálsa för vinnuafls, 6.
kafli um félagarétt, 7. kafli um hug-
verkarétt, 8. kafli um samkeppnis-
mál, 20. kafli um fyrirtækja- og iðn-
stefnu, 21. kafli um samevrópsk net,
25. kafli um vísindi og rannsóknir, 26.
kafli um menntun og menningu og
28. kafli um neytenda- og heilsu-
vernd.
Í öllum þessum köflum var um lítið
að semja enda hefur Ísland nú þegar
aðlagast reglum ESB á þessum svið-
um. Þó má nefna að ESB féllst á
útfærslu Íslands á reglum um frjálsa
för vinnuafls undir 2. kafla og ESB
fellst einnig á fyrirkomulag verslunar
með áfengi og tóbak á Íslandi.
ESB staðfesti í samningsafstöðu
sinni um 21. kafla um samevrópsk net
að ákveði Ísland að leggja neðan-
sjávar rafstreng til Evrópu, þá verði
slíkt verkefni styrkhæft,“ skrifaði
Stefán Haukur sem vék svo að tveim
köflum sem falla ekki undir EES-
samninginn.
„Tveir af ofangreindum 11 köflum
falla ekki undir EES-samninginn,
þ.e. 23. kafli um réttarvörslu og
grundvallarréttindi og 31. kafli um
utanríkis- og varnarmál. Þó þessir
kaflar hafi oft reynst umsóknar-
ríkjum erfiðir, þá sérstaklega 23.
kafli, þá tókst Íslandi að loka þeim
samdægurs. Ísland hefur lengi átt í
víðtæku samstarfi við ESB-ríkin á
þessum sviðum og því ekki um mikið
að semja. Þó má benda á að ESB
féllst á að staðfesta það í aðildar-
samningi að Ísland sé og verði
herlaust land.
Eðli máls samkvæmt lýkur við-
ræðum fyrst um þá málaflokka þar
sem lítið eða ekkert er um að semja.
Af þeim 22 köflum sem eftir eru, er
búið að opna 16 og Ísland hefur lagt
fram samningsafstöðu fyrir tvo til
viðbótar. Í þeim fer Ísland fram á
margskonar sérlausnir. Margar af
þeim hefur Ísland nú þegar fengið
vegna EES samstarfsins og eru þær
ítrekaðar í samningsafstöðu Íslands í
aðildarviðræðunum,“ skrifaði Stefán
Haukur og tók dæmi.
Viðhaldi gjaldtöku fyrir flugið
„Þessar sérlausnir eru margvís-
legar og hafa mismikil áhrif. Sem
dæmi má nefna fer Ísland fram á að
viðhalda samningi um gjaldtöku fyrir
flugumferðarstjórn yfir Atlantshafi,
að viðlagatryggingasjóður verði
undanþeginn reglum um gjaldþol, að
banni við innflutningi á lifandi dýrum
verði við haldið, að ekki þurfi að taka
upp sumartíma á Íslandi, að tekið
verði tillit til strjálbýlis og fjarlægðar
í byggðastefnu og að áfram megi
veiða villt dýr og fugla. Tekið skal
fram að hér eru einungis dæmi tekin,
en Ísland fer fram á fleiri sérlausnir
en þessar,“ skrifar Stefán Haukur og
vísar á vefinn viðræður.is til frekari
upplýsingar um samningsafstöðuna.
„Viðræður um flesta þessa kafla
eru langt komnar og engin ástæða til
að ætla annað en að niðurstaðan verði
ásættanleg. Enn á eftir að ljúka gerð
samningsafstöðu um mikilvæga
málaflokka, s.s. sjávarútveg og land-
búnað. Þar verður farið fram á sér-
lausnir í samræmi við megin samn-
ingsmarkmið sem sett voru fram í
áliti meiri hluta utanríkis-
málanefndar.“
Hraðferðin sem aldrei varð
 ESB-umsóknin reyndist ríkisstjórninni erfið  Samningur var boðaður snemma á kjörtímabilinu
 Engar meiriháttar undanþágur hafa verið veittar frá stefnu Evrópusambandsins í viðræðunum
Morgunblaðið/Ómar
Spurningar Olli Rehn, þáverandi stækkunarstjóri ESB, ræðir við blaða-
menn í utanríkisráðuneytinu haustið 2009 eftir að hann afhenti íslenskum
sjórnvöldum spurningar vegna umsóknarinnar. Össur fylgist með.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. APRÍL 2013
Suðurlandsbraut 50 (Bláu húsin við Faxafen) ◊ 108 Reykjavík ◊ Sími 588 4499 ◊ mostc.is ◊ Möst.C
Opið alla virka daga 12-18 og laugardaga frá 11-16
Tískuvöruverslun fyrir konur á öllum aldri
Full búð af nýjum vörum
Stefna þeirra ellefu stjórnmála-
flokka sem bjóða fram í öllum
kjördæmum er sem hér segir.
Sjálfstæðisflokkurinn telur hags-
munum Íslands betur borgið utan
Evrópusambandsins en innan.
Kjósendur ákveði í þjóðar-
atkvæðagreiðslu á kjörtímabilinu
hvort aðildarviðræðum skuli hald-
ið áfram.
Samfylkingin styður aðild að ESB
og upptöku evru sem gjaldmiðils
Íslands.
Ferlið gangi ekki lengra
Framsóknarflokkurinn telur hags-
munum Íslands betur borgið utan
ESB. Flokkurinn vill að ekki verði
haldið lengra í aðildarviðræðum
fyrr en þjóðin hefur sagt álit sitt
í þjóðaratkvæðagreiðslu eftir
alþingiskosningar. Flokkurinn tel-
ur að íslenska krónan verði gjald-
miðill landsins í nálægri framtíð.
Björt framtíð vill landa „góðum
samningi við ESB sem þjóðin get-
ur eftir upplýsta umræðu sam-
þykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu“.
Flokkurinn vill taka upp evru.
Vinstri grænir eru andvígir aðild
að ESB. Landsfundur samþykkti
að halda viðræðum áfram eða í ár
fram yfir kosningar.
Hægri grænir eru á móti inn-
göngu Íslands í ESB, og telja Ís-
landi betur borgið utan ESB af
„pólitískum ástæðum“.
Lýðræðisvaktin vill ljúka aðildar-
viðræðum við ESB.
Píratar vilja setja á stofn
lýðræðisstofu sem miðli upplýs-
ingum um gang viðræðnanna á
hlutlausan hátt. Flokkurinn vill
ljúka samningaviðræðum og að
samningur fari í bindandi þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Flokkurinn er
hvorki fylgjandi né andvígur að-
ild. Það sé í anda stefnu flokks-
ins að ekki sé hægt að taka af-
stöðu til aðildar fyrr en
upplýsingar um samninginn liggja
fyrir.
Vikið að nýrri stjórnarskrá
Afstöðu Dögunar er lýst svo á
vefsetri flokksins: „Ef aðildar-
viðræðum verður ekki lokið fyrir
samþykkt nýrrar stjórnarskrár og
þjóðin ákveður að hætta aðild-
arviðræðum í samræmi við 66.
grein frumvarps Stjórnlagaráðs,
munum við styðja þá niðurstöðu.
Að öðrum kosti verði aðildar-
viðræður við Evrópusambandið
kláraðar og niðurstaðan borin
undir þjóðaratkvæði.“
Flokkur heimilanna er andvígur
aðild en vill ljúka viðræðum.
Regnboginn vill slíta viðræðum
og afturkalla ESB-umsóknina.
Flokkarnir hafa mismunandi
afstöðu til aðildar að ESB
STEFNA FLOKKANNA OG AÐILDARUMSÓKNIN