Morgunblaðið - 13.01.2014, Page 26

Morgunblaðið - 13.01.2014, Page 26
26 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. JANÚAR 2014 ✝ Leifur Þor-steinsson ljós- myndari fæddist í Reykjavík 27. nóv- ember 1933. Hann lést á krabbameins- deild LSH 28. des- ember 2013. Foreldrar hans voru Þorsteinn Loftsson, f. 14.11. 1890, d. 1961, vél- fræðingur og vél- fræðiráðunautur, og Pálína Vigfúsdóttir, f. 3.4. 1895, d. 1973, húsmóðir. Systkini Leifs eru Loftur, f. 1925, verkfræðingur og fyrrv. forstjóri. Sólveig, f. 1927, d. 1993, gjaldkeri. Leifur kvæntist 16.8. 1955 Friðriku G. Geirsdóttur, f. 18.7. 1935, myndlistarkonu og graf- ískum hönnuði. Hún er dóttir Geirs G. Gunnlaugssonar, bónda, og Kristínar Björns- dóttur húsmóður. Börn Leifs og Friðriku eru: 1. Björn Geir, f. 24.11. 1957, skurðlæknir, kvæntur Sigrúnu Hjartardóttur kvensjúkdóma- og fæð- ingalækni, f. 1960. Börn þeirra: a. Hjörtur Geir, f. 1989, B.Sc.í iðnaðar- og vélaverkfræði. b. Ólafur Hrafn, f. 1992, verk- fræðinemi í HÍ, unnusta hans er Í árslok 1962 fluttu Leifur og Friðrika heim og stofnaði hann við annan mann ljósmyndastof- una Myndiðn 1963. Eftir 1976 rak hann Myndiðn sem eini eig- andi allt til ársins 2003. Leifur var frumkvöðull á sínu sviði ljósmyndunar hér á landi. Þekk- ing hans á ljósfræði og efna- fræðilegri hlið ljósmyndunar var mikil og vel metin. Hann fylgdist ætíð vel með og sótti nýja þekkingu jafnharðan. Þeg- ar tölvutæknin tók við var hann einna fyrstur hér á landi að til- einka sér ljósmyndavinnslu með þeirri tækni. Leifur var virkur í félagsmálum ljósmyndara. Hann sat um tíma í stjórn Ljós- myndarafélags Íslands og var formaður Norrænu ljósmynd- arasamtakanna frá 1991 til 1993. Leifur kenndi fræði sín alla tíð, fyrst á vegum Ljós- myndarafélagsins við Iðnskól- ann og síðar við MHÍ og Listaháskólann þar sem hann lauk störfum 72 ára að aldri. Gegnum allan sinn starfsferil og fram til hins síðasta stundaði hann ljósmyndun einnig sem listgrein. Hann hélt fjölda einkasýninga og tók þátt í sam- sýningum bæði heima og er- lendis. Um það leyti er hann veiktist síðastliðið haust, hélt hann sína síðustu sýningu á nýj- um svart-hvítum verkum, sem hann kallaði „Dreggjar sumars- ins“. Útför Leifs fer fram frá Graf- arvogskirkju í dag, 13. janúar 2014, og hefst athöfnin kl. 15. Unnur Bergmann, f. 1992, tann- læknanemi. c. Frið- rika Hanna, f. 1999, nemi. 2. Drengur, óskírður, f. 22.11. 1963, and- aðist samdægurs. 3. Þorsteinn Páll, f. 13.12. 1967, hús- gagnasmiður og sagnfræðinemi, ókvæntur. Leifur ólst upp í foreldra- húsum í Reykjavík. Hann lauk stúdentsprófi frá MR 1955. Leif- ur og Friðrika kynntust í MR. Sumarið eftir stúdentspróf leiddust þau heim til séra Þor- steins Björnssonar í Garða- stræti þar sem hann gaf þau saman. Þremur dögum síðar flugu þau til Kaupmannahafnar til náms. Leifur stundaði nám við Kaupmannahafnarháskóla í eðlis- og efnafræði 1955 til 1958. Hann söðlaði þá um og hóf nám í ljósmyndun við Dansk fotografisk forenings fagskole. Efnafræðikunnáttan tryggði honum námsstöðu hjá Selzer ljósmyndara þar sem hann sér- hæfði sig í litframköllunartækni og auglýsinga- og iðnaðarljós- myndun. Hann lauk sveinsprófi 1961. Í dag kveðjum við elskulegan tengdaföður minn, Leif Þor- steinsson, sem lést eftir snarpa baráttu við illkynja sjúkdóm. Ég man svo vel þegar við hittumst í fyrsta sinn fyrir bráð- um 28 árum. Ég hafði kynnst syni hans, Birni Geir, um vor. Þegar veturinn kom og við búin að átta okkur á því að við vild- um deila lífi saman kom að því að Björn Geir vildi kynna konu- efnið fyrir foreldrum sínum, Leifi og Friðriku. Um leið og ég steig inn í fal- lega gamla steinbæinn í Eski- hlíð, sem fyrr var æskuheimili Friðriku, tók á móti mér hávax- inn, myndarlegur maður með fallegt grátt hár og skegg og bros í auga. Við hlið hans var elskuleg og falleg kona með sítt dökkt hár. Þessi hjón urðu tengdaforeldrar mínir og síðar afi og amma þriggja barna okk- ar Björns Geirs. Við vorum það lánsöm að búa í nærbýli með tengdaforeldrum mínum á stórbýlinu í Eskihlíð í nokkur ár eftir að við fluttumst heim eftir langdvöl erlendis. Þessi búskapur þriggja kynslóða minnti um margt á fyrri tíma þar sem barnabörnin höfðu skjól hjá afa og ömmu. Á þessum tíma myndaðist sterkt samband milli afa Leifs, ömmu Rikku og barnanna. Í dag þakka ég fyrir vináttu Leifs. Ég þakka fyrir hversu góður faðir hann var eiginmanni mínum. Ég þakka fyrir hvað hann reyndist afabörnum góður vinur og fyrirmynd. Ég minnist allra skemmtilegu stundanna. Ég minnist skemmtisagna Leifs, hans einstaka skopskyns og góðu nærveru og geymi í huga minum. Síðustu vikurnar sem afi Leifur lifði voru öllum erfiðar en jafnframt dýrmætar. Fjölskyld- an stóð þétt saman og reyndi að létta honum erfiða daga. Sorg ömmu Rikku er mikil en líf- þræðir hennar og Leifs voru samofnir í rúmlega sextíu ár. Við fjölskyldan munum uppfylla síðustu ósk Leifs. Við pössum ömmu. Sigrún. Það var árið 1999 sem við barnabörnin þrjú ásamt foreldr- um fluttum frá Svíþjóð heim til Íslands. Við fengum að búa í gamla steinbænum í Eskihlíð- inni. Afi Leifur og amma Rikka höfðu hreiðrað um sig í gamla fjósinu og höfðu vinnustofuna sína í hlöðunni sem eitt sinn var. Gamli bærinn, æskuheimili ömmu, var þá orðinn rúmlega hundrað ára gamall. Þar var nóg pláss fyrir okkur öll og allt til alls. Bænum fylgdi fallegur garður sem amma ræktaði af al- úð. Afi hafði smíðaverkstæði í kjallaranum og í einu herberg- inu hafði hann sett upp heilt lestarkerfi, að vísu skalað smá- vegis niður. Þarna þótti okkur börnunum gott að vera, í fangi afa og ömmu. Það er af mörgu að taka þeg- ar fjalla á um þennan góða dreng sem afi okkar var. Hann var okkur börnunum fyrirmynd bæði í leik og starfi. Ljósmynd- irnar voru honum hugleiknar enda hafði ljósmyndun og fram- köllun á ljósmyndum verið hans ævistarf. Það er til marks um unga sál hversu auðvelt það reyndist honum að skipta algjör- lega yfir í stafræna ljósmyndun og tölvuvinnslu sem hann kenndi svo um árabil. Afi hafði mörg áhugamál en flest tengdust þau vélum. Þann áhuga var ekki langt að sækja enda var faðir hans, langafi okk- ar, vélfræðingur. Ef það voru ekki lestar eða flugvélar sem hann var að fást við þá voru það bílar eða bátar. Það var skemmtilegt að skoða teikning- arnar hans frá því að hann var barn. Þar hafði hann meðal ann- ars teiknað upp sína prívat vél- smiðju, „Vélsmiðjan Leifur“, frá öllum sjónarhornum. Eins voru margar myndir af járnbrautar- lestum í myndasafninu frá skátaferðinni til Englands rétt eftir seinna stríð. Á síðari árum varði hann mörgum stundum í að gera upp franska bílinn henn- ar ömmu, lét sprauta hann grænan í anda breskra kapp- akstursbíla og að sjálfsögðu keypti hann bát. Þessu öllu sam- an heillaðist hann af á barns- aldri og þessi ástríða lifði með honum alla ævi. Afi hafði góða og sterka nær- veru og var manna fróðastur um flest, allavega það sem við strákarnir höfðum áhuga á. Þeg- ar við höfðum tíma aflögu feng- um við stundum að aðstoða hann við ýmis verk. Þá lét hann oft eins og við værum sérfræðing- arnir og kallaði okkur sjaldan annað en „meistara“. Við börnin bárum mikla virðingu fyrir afa en sú virðing var sannarlega gagnkvæm. Það var dýrmætt fyrir okkur börnin að vera í fríi frá skóla og vinnu síðustu vikurnar hans afa. Stundirnar á spítalanum voru ljúfsárar en reyndust vera góðar kveðjustundir. Hann gat leið- beint Friðriku Hönnu í tísku- ljósmyndun og við strákarnir fengum sex tíma kennslu í „psy- kólógíu“ þáttaraðarinnar „Piece of Cake“ sem segir frá breskum orrustuflugmönnum í seinna stríði og Spitfire-vélum þeirra. Við geymum minningarnar um þig, elsku afi Leifur, á góð- um stað og þökkum þér fyrir samfylgdina síðustu árin. Elsku amma, það var ósk afa að við barnabörnin skyldum hugsa vel um þig í framtíðinni og það munum við gera. Þín barnabörn, Ólafur Hrafn, Hjörtur Geir og Friðrika Hanna. Nú, þegar leiðir mínar og mágs míns, Leifs Þorsteinsson- ar, skilur um stundarsakir vil ég staldra við og stinga niður penna og tjá máttarvöldunum þakklæti mitt fyrir að hafa átt Leif að ferðafélaga í lífshlaupi mínu. Leifur var þeim kostum búinn sem prýða góðan vin, ávallt reiðubúinn að sýna þolinmæði – í raun fórnfýsi – hvort sem í hlut áttu nemendur hans sem þurftu stuðning ellegar ástvinir – allir fengu sinn tíma. Allmargir íslenskir ljósmynd- arar hafa getið sér gott orð sem listamenn í sínu fagi. Leifur var ótvírætt þar á meðal svo sem sést af verkum þeim sem hann sýndi á ljósmyndasýningum og í ljósmyndabókum. Leifur var snillingur að glíma við hverskyns tæki og tækni og átti ekki langt að sækja þá gáfu og miðlaði þekkingu sinni óspart. Sem dæmi minnist ég glöggt er mér áskotnaðist fyrsta myndavélin sem var Leica, handvirk að mestu og voru fyrstu myndir mínar heldur óburðugar. Leitaði ég ráða hjá Leifi sem tók mig í gegn, út- skýrði stillingar myndavélarinn- ar, ljósnæmi filmunnar, ljósop og allt þar fram eftir götunum þannig að svo virtist sem krafta- verk hefði gerst í myndgæðum. Þannig var Leifur, hann hafði ástríðufulla hvöt til þess að leita fullkomnunar, hvort heldur sem var að gera upp fornbíl eða ljós- myndun skinnhandrits. Eftir fráfall Leifs hefur myndast skarð í hóp fjölskyld- unnar en minningin um hann styrkir okkur í sorginni. Gunnlaugur Geirsson. Kæri Leifur. Á þessari stundu er okkur efst í huga þakklæti fyrir að hafa átt þig að sem mág og svila öll þessi ár án þess að nokkurn skugga hafi borið á. Þú varst alltaf sjálfum þér samkvæmur, margfróður, hafðir einarðar skoðanir, sem ekki voru til skiptanna. Við gerðum okkur grein fyrir að Citroën 2 CV var besti bíllinn, Rolleiflex, Hasselblad og svo auðvitað Leica voru bestu myndavélarn- ar og Tullamore Dew besta vískíið svo eitthvað sé nefnt af gallhörðum staðreyndum. Tengdaforeldrar þínir í Lundi nutu í ríkum mæli greið- vikni þinnar og hjálpsemi, það voru ófá útköllin til sendiferða og útréttinga, allt var þetta ljúft og sjálfsagt. Þú varst hjálpar- hella margra ungra kollega þinna, sem fengu að starfa að verkefnum sínum í vel búnu stúdíói þínu án þess að slíkt væri reikningsfært. Mikill gæðadrengur varstu, Leifur, og mikið voruð þið góð saman þið Rikka. Ég fékk að heimsækja þig og Rikku systur mína í Kaup- mannahöfn þegar ég var þrett- án ára og þú sýndir mér allar markverðu byggingarnar allt frá Runde tårn til Kronborg slot. Og þú hafðir fyrir því að fara með mig til Málmeyjar þannig að ég mátti teljast nokk- uð sigldur miðað við aldur. Og við áttum eftir að hittast aftur á erlendri grundu, nánar tiltekið í Flórens nú fyrir tveim- ur árum, og þá varstu í essinu þínu. Okkur fannst stundum að það væri sem þú værir kominn heim. Þú varst sem uppnuminn af mörgu því sem fyrir augu bar, ekki endilega öllu ættuðu frá endurreisnartímanum, við áttum góða stund á Piazza della Repubblica þar sem sýnd voru forn farartæki, reiðhjól sem bílar. Okkur er minnisstætt hve lengi þú staldraðir við skínandi uppgerðan Fiat Topolino og sagðir okkur þá með nokkurri andakt og eftirsjá að minnstu hefði munað að þú eignaðist slíkan grip, þann hafði dagað uppi í hlöðu á Jótlandi. Hvílík óheppni það var nú fyrir þennan vanhirta Topolino að þú skyldir ekki hafa fengið hann í hendur til að gera hann fullkominn á ný. Og gleði þín var óblandin þegar þú fórst á mikla ljós- mynda- og myndavélasýningu á Piazza Santa Maria Novella og ekki dugðu einn eða tveir sýn- ingardagar, þeir urðu fleiri, og þú varst orðinn heiðursgestur hjá þeim í miðasölunni. Í heimsóknum okkar til ykk- ar í Bryggjuhverfið, heimsókn- um, sem auðvitað voru alltof fá- ar, var Tinni oftast með okkur, en Tinni er ferfættur með svart- an feld og af Pug-kyni. Tinni kunni einkar vel við sig í þess- um heimsóknum og það sannar að hann er mikill mannþekkjari. Honum þótti ekki ónýtt að stökkva upp í sófann til þín og kaffæra trýnið sitt í skegginu þínu. Kæra systir, mágkona, Björn Geir og fjölskylda og Þorsteinn Páll, innilegustu samúðarkveðj- ur til ykkar. Við kveðjum þig, kæri Leifur, með söknuði og þessum línum eftir tengdaföður þinn: Lífið er bæði skin og skúr, það skugga og birtu gefur. Hjartað er kærleikans birgðabúr, það besta sem maður hefur. (Geir G. Gunnlaugsson) Geir Gunnar og Hjördís, Vallá. Mikill meistari er farinn. Ég á ekki eftir að sjá hann birtast í dyrunum hjá mér, fúlskeggjaðan með gráa hárið sitt, og segja: „Er ég ekki að trufla? Maður á ekki að vera að ónáða vinnandi fólk.“ Hann kom gjarnan við hjá mér þegar hans elskulega eig- inkona var að útrétta í bænum, eða ef eitthvað nýtt var að sjá í Eplabúðinni, sem er hérna í ná- grenninu. Við sátum gjarnan og spjölluðum, um daginn og veg- inn, pólitík, eðlis- og efnafræði, flug, Reykjavíkurflugvöll, Kaup- mannahöfn, Berlín, CO2 og jafn- vel ljósmyndun. Það var betra að tala við Leif maður á mann en t.d. í hópi eins og Ljósmyndaakademíunni, sem hittist á laugardögum yfir vetr- artímann núna í um 30 ár. Leif- ur var hafsjór af fróðleik og hafði gaman af að segja frá, en eitt áhugamál höfðum við sem hafði nokkra sérstöðu: hinn full- komna gráskala, hið fullkomna print, Piezography. Við gátum tímunum saman velt fyrir okkur svörtu og hvítu og öllum gráu tónunum þar á milli og það án þess að nefna stórveldið einu orði, en hann hafði engan sér- stakan áhuga á knattspyrnu. Mér er minnisstætt á gömlu gömlu Nærmynd, að ég var að sýna honum einhver portrett, sem ég var ánægður með, að alltaf hnussaði í karlinum, þann- ig að ég hætti alveg að sýna honum myndir. Svo var það löngu síðar, upp úr eins manns hljóði, að hann benti og sagði: „Þetta er eiginlega ansi góð mynd,“ og ég uppgötvaði að hann hafði líklega á mér eitt- hvert álit. Rétt lýst og fram- kallað svart-hvítt negatíf var endalaust umræðuefni okkar á milli og með digitaltækninni, þar sem hann var frumkvöðull, fékk sagan endalausa nýja vídd. Það má segja að hann hafi að lokum skákað mér og mátað með nýju svart-hvítu Leicunni sinni. Hún kom að góðum notum í haust þegar hann leitaði fanga fyrir sína hinstu ljósmyndasýningu hjá Ófeigi á Skólavörðustígnum. Ég vil ljúka þessum orðum um vin minn Leif Þorsteinsson með hans eigin orðum þegar hann fjallaði um sýninguna sína: „Ég geng um borgina, gróin hverfi, þar sem dreggjar sumarsins koma í ljós þegar laufið fellur. Í kyrrð og ró þessara daga voru stólarnir auðir, reiðhjólin heima við. Stemningin kallaði á svart/ hvítar kyrralífsmyndir. Enginn á ferli nema ljósmyndarinn. Þannig varð sýningin til.“ Ég votta aðstandendum sam- úð og Guð geymi þig í sorg þinni, elsku Rikka mín. Guðmundur Kristinn Jóhannesson, ljósmyndari í Nærmynd. Ég kynntist Leifi Þorsteins- syni ljósmyndara sem sam- starfsmanni á fyrstu árum Listaháskóla Íslands. Hann lét mig ekki í friði með tuði um hvað öllu færi aftur. Þó fann maður að þetta var bara í nös- unum á honum. Hann hafði gaman af samræðunni. Ég fann fyrir húmornum. „Lífið er ekki bara leikur – það er líka dans á rósum!“ hef ég eftir honum. Þau týna tölunni smám saman þessi árin, fólk sem tilheyrði kynslóð sem lærði og starfaði fyrir stóru stafrænu byltinguna. Leifur tilheyrði efnisheimin- um og þurfti að læra með mikilli fyrirhöfn, í hans tilfelli alla efna- fræðina, ljósfræðina og tæknina sem tilheyrði starfsgreininni ljósmyndun. Honum fannst við yngra fólkið sleppa allt of ódýrt. Við hefðum bara rétt yfirborðs- þekkingu – að við yrðum að vita hvað væri á bak við þetta allt saman. Hann vissi að sýndar- heimur tölvunnar var eftirlíking af raunverulegum heimi sem hann gjörþekkti. Að á bak við forritin væri ekki bara orðaforði og hugtakanotkun sem kæmi úr raunheimi – heldur væru öll tól- in í sýndarverkfæraboxinu til í raunveruleikanum. Að Photos- hop væri ekkert annað en sýnd- areftirlíking af einstaklega vel græjaðri myrkrakompu. Hann var gegnheill módern- isti sem þýðir að tilheyra hug- myndafræði þeirra sem uxu úr grasi og mótuðust eftir seinni heimsstyrjöld síðustu aldar. Þau sem urðu vitni að Evrópu sem flakandi sári. Þetta var tími efnishyggjunnar, jarðbind- ingarinnar. Þau leituðu að upp- byggingu, „strúktúr“, einföldu alþjóðlegu myndmáli – lausu við þjóðrembu og upphafningu. Á því byggðist hans fagurfræði. Honum fannst konsept-list ódýrt fyrirbæri og um þetta var tuðað endalaust. Leifur var af- skaplega vel innrættur og gekk gott eitt til. Mér leið oft þannig að ég væri betri maður eftir samskipti við hann. Það sagði hans eftirlifandi eiginkona líka þegar hún tilkynnti mér að hann hefði kvatt. Ég votta henni samúð mína og ég veit að ég get sagt fyrir hönd sam- starfsfólks hans við Listahá- skólann að hann hafði djúp áhrif á okkur. Hans verður minnst sem framúrskarandi ljósmyndara kynslóðar sinnar, húmorista og þekkingarbrunns fyrir okkur yngri. Guðmundur Oddur Magn- ússon, prófessor við LHÍ. Gamlir vinir hverfa á braut. Skilja eftir söknuð vegna gleði- og samverustunda í blóma lífs- ins. Stunda sem sitja eftir í hirslum tímans. Einstaka sinn- um er hægt að heyra óminn af þeim og sjá fyrir sér. Leifur og Rikka eiga sitt pláss þar. Við kynntumst þeim um það leyti sem þau komu heim frá námi í Kaupmannahöfn um 1960. Við unnum talsvert með Leifi vegna ljósmyndunar fyrir viðskipta- vini okkar, en Leifur hafði hvað fyrstur íslenskra ljósmyndara stundað nám í iðnaðar- og aug- lýsingaljósmyndun og Friðrika lokið námi í Skolen for Brugs- kunst í grafískri hönnun. Hún og Leifur unnu með okkur að tveimur sýningarbás- um á Iðnsýningunni 1966 í Laugardalshöll og í framhaldi af því réðst hún til starfa hjá okkur fyrst starfsmanna Aug- lýsingastofu Kristínar. Þau Leifur og Rikka voru því fasta- gestir í sumarferðalögum og gleðskap stofunnar lengi vel. Og samskiptin voru gagnkvæm, synir okkar heimagangar hjá Leifi og Rikku og Járnbrauta- herbergið hans Leifs var sann- kallað ævintýraland. Nú hefur lestin hans Leifs blásið til brottfarar. Við vinir hans stöndum á brautarpallin- um og bíðum þess að okkar lest haldi af stað. Kveðjum að sinni. Takk fyrir samveruna, Leifur. Kristín Þorkelsdóttir og Hörður Daníelsson. Heiðursmaður og fjölskyldu- vinur kvaddi með reisn og virð- ingu milli jóla og nýárs. Hann ræddi við sína nánustu um fyr- irhugaða umbreytingu og bjó sig vel til hinstu göngu meðal okkar. Brúðkaupsdagur Sigrúnar minnar og Björns Geirs, 6. júní 1987, var mikil hamingjustund fyrir okkur öll. Þá hófust kynni okkar Leifs, Friðriku konu hans og fjölskyldu þeirra. Þau kynni hafa verið alveg ómet- anleg. Leifur var fremur dulur og ræddi lítið sínar tilfinningar, en jafnframt var hann einarður og skoðanafastur. Hann var mikill vinur vina sinna. Verkefni ljósmyndarans var að draga fram sem besta og sannasta mynd af því viðfangs- efni sem blasti við honum. Hann var fremur hlédrægur, og Leifur Þorsteinsson

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.